Devlete ve Özel Sektöre Bağlı Hastanelerde Çalışan Servis Sorumlu Hemşirelerinin İşe ve İnsana Yönelik Liderlik Yönelimlerinin İncelenmesi

Bu çalışmada Devlete ve Özel sektöre bağlı hastanelerde çalışan servis sorumlu hemşireleri (SSH) 'nin işe (İşYL) ve insana yönelik liderlik (İnYL) yönelimleri incelenmiştir. Ankara ili belediye sınırları içerisinde bulunan devlet (Sağlık Bakanlığına bağlı 10 hastane) ve özel sektör hastanelerinde (6 özel hastane) çalışan SSH içinden tabakalı rastgele örnekleme yöntemi ile seçilen 156 SSH'si araştırma örneklemini oluşturmuş, ancak her iki gruptan birer hastane çalışmanın yapılmasına izin vermediğinden, çalışma 140 SSH ile tamamlanmıştır. Araştırmada veri toplama araçları olarak; SSH'leri tanıtıcı bilgiler formu ve Luthans tarafından geliştirilen Liderlik Yönelim Anketi (Türkçe uyarlama: Cömert, 1999) kullanılmıştır. Veriler SPSS 10.0 paket programında değerlendirilmiştir. Devlet hastanelerinde çalışan SSH'nin %67'sinin 31-40 yaş grubunda, %76,8'inin Sağlık Meslek Lisesi (SML) mezunu olduğu, özel hastanelerde çalışan SSH'nin ise %50‘sinin 21- 30 yaş grubunda ve %50,0'sinin SML mezunu olduğu saptanmıştır. Devlet hastanelerinde çalışan SSH'nin İşYL yönelim puan ortalaması 12,51 ±3,30, (alınabilecek üst değer: 20) İnYL yönelim puan ortalaması (alınabilecek üst değer: 15) ise 7,18 ±2,44, özel hastanede çalışan SSH'nin İşYL yönelim puan ortalaması 13,36 ±2,71, İnYL yönelim puan ortalaması ise 6,50 ±2,37 bulunmuştur. Devlet hastanelerinde ve özel hastanelerde çalışan SSH'nin liderlik yönelim puanlarının gruplar arasında bir fark yaratmadığı görülmüştür (p >0.05). Devlet hastanelerinde çalışan sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu (SHMYO) mezunu SSH'nin İnYL yönelim puan ortalaması özel hastanelerde çalışan SHMYO mezunu SSH'ne göre yüksek ve ortalamalar arasındaki arasındaki fark anlamlı bulunmuştur (p

Anahtar Kelimeler:

İşe yönelik liderlik, insana yönelik liderlik, yönetici hemşireler

Task or People Orientation: Leadership Behavior of Unit Charge Nurses in Government and Private Hospitals

This study examines the leadership behaviors of unit charge nurses (UCN) in terms of task or people orientation. UCH in Government (10 Ministry of Health Hospitals) and private hospitals (6 hospitals) in Ankara municipality was studied. Data was collected from 140 UCN', out of stratified random sample of 156 UCN who worked in these hospitals since one hospital administration from each group rejected to have study done on their premises. Demographic Data Sheet for characteristics of UCN along with the Task and people oriented leadership questionnaire by Luthans (Turkish version: Cömert 1999) was used to assess the leadership behavioral tendency of UCN. It was observed that 67%of the UCN in government hospitals were in age group of 31-40 years and 76,8%of them were health high school (HHS) graduates and 50%of the UCN in private hospitals were in age group of 21-30 years and 50%of them were HHS graduates. Task orientation (TO-max.value:20) and people orientation (PO-max.value:15) mean scores of government UCN were 12,51 ±3,30 and 7,18 ±2,44 respectively, whereas TO mean scores of the private hospital UCN were 13,36 ±2,71 and PO mean scores of them were 6,50 ±2,37. There were no statistical differences found on leadership tendencies between UCN working in government and private hospitals (p >0,05). UCN who were 2 year-program graduates in government hospitals had higher PO mean scores and than 2 years graduates in private hospitals (p >0,05). Based on these results, suggestions were made to improve the people orientation of UCN in both types of hospitals.

Keywords:

Task oriented leadership, people oriented leadership, unit charge nurses,

PDF

___

Ulrich B.T., “ The Legacy of Florence Nigtingale:” Stil So Much To Do” http:/www.papillonsartpalace. com/florence.htm, Accessed: 11/06/ 2003.
Marteau J., “ICN Position, Management of Nursing and Health Care Services”, http://www.icn.ch/ psmanagement.htm, Accessed: 01/07/2003.
Gasser N., “Recommedations on Health Policy”, http//:www.who.int/health-services-delivery/nursing/ gagnm/who eip _osd_ 2001.4en. htm. Accessed: 12/04/ 2003.
Yulk G.A., Leadership in Organization, Prentice-Hall intenational inc., Canada, 2001.
Güney S.,Yönetim Organizasyon, Nobel yayım dağıtım ltd. Şti., Ankara, 2001.
Zel U.,, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2001.
Huber D. “Leadership and Nursing Care Management” 2nd.ed. W.B. Saunders Co. U.S.A: 2000.
Yoder-Wise P. “ Leading and Managing in Nursing” 3rd.ed. Mosby,Inc. Printed in China. 2003
Bass B.M., Bass & Stogdill’s Handbook of Leadership, Division of Macmillian inc., Canada, 1990.
Loke J.C.F, Leadership Behaviors; Effect on Job Satisfaction Productivity and Organizational Commitment, Journal of Nursing Management, 2001;9 (4): 191-204.
Sullivan E.,J., Decker P.J.,Effective leadership and Management in Nursing, Prentice-Hall inc., New Jersey, 2001.
Phifer L., Managerial Leaders and Their Influence in Nursing, Pediatric Nursing, 1990;16 (3): 322-324.
Morrison R.S., Jones L., Fuller B., The Relation Between Leadership Style and Empowerment on Job Satisfaction of Nurses, Journal of Nursing Administration, 1997;27 (5): 27-34.
Smith, D., The Influence of Manager Behavior on Nurses Job Satisfaction, Productivity and Commitment, Journal of Nursing Administration, 1997;27 (9):47-55.
Upenieks,V.U., “The Interrelationship Between and Meaning of Power and Opportunity, Nursing Leadership, Organizational Characteristics of Magnet Institutions and Clinical Nurse Job Satisfaction Ph.D. University of Washington, 2002.Dissertations and Theses: http://proquest.umi.com/pqdweb? index = 0&did = 26371321&SrchMode = 1&sid = 1&Fmt = 2&VInst = PROD&VType = PQD&RQT = 309&VName = PQD&TS = 1140694548&clientId = 44718”. Accessed:10 Ocak 2006.
Goleman,D., Boyatzıs,R., McKee,A., “Yeni Liderler”, Varlık yayınları A.Ş.,İstanbul, 2002.
Göktepe N., “Yönetici Hemşirelerin Liderlik Tarzı ve Astların Yönetici Hemşirelerin Liderlik Tarzını Algılaması”, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Hizmetleri Yönetim Programı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2002.
Saatli G., “Ohio Eyalet Üniversitesi Modeline göre Yönetici Hemşirelerin Liderlik Davranışlarının Belirlenmesi”, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 1998
Yiğit R., “Klinik Sorumlu Hemşirelerin Liderlik Davranışları”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniver- sitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü Ankara, 1996.
Soyünen N., “Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencilerinin Liderlik Yönelimlerinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 2002.
Sümbüloğlu V., Sümbüloğlu K., Sağlık Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri”, 2. Baskı. Hatiboğlu Yayınları, Ankara, 1998. 22.
Luthans F., Organizational Behavior”, Mcgraw-hill inc., Newyork, USA., 1992.
Cömert (Çoban) S., “Yöneticilerin Yaratıcılık Düzeyleri ile Liderlik Tarzları Arasındaki İlişki”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Fakültesi, Personel Yönetimi, Yönetim Organizasyon, Doktora tezi, İstanbul, 1999. 24.
Kozan K., Davranış Bilimleri Araştırmalarında Sosyal Beğenirlik Boyutu ve Türkiye İçin Bir
Sosyal Beğenirlik Ölçeği, ODTÜ Gelişme Dergisi, 1983; 10 (3): 447-475.
Özen Ş., “Örgütsel Davranışlardaki Sosyal Beğenirliğin Etkisinin Türk Toplumsal ve Büroktratik Bağlamda İncelenmesi”, VI.Ulusal Yönetim Organizasyon Kongresi El Kitabı, 1998,107-121. 26.
Acar C.A., “Hava Harp Okulu İ.Ü. İşletme Fakültesi Öğrencilerinin Liderlik Yönelimlerine İlişkin Bir
Araştırma”, 21.yy Liderlik Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Tuzla,1997.
Fetter- Andersen C. “ Nursing Student to Nursing Leader: The Critical Path to Leadership Development” Delmar Pub. London 1999. 28.
Ölçer S., “Çalışma Grubu Raporu”,I. Ulusal Sağlık Kongresi Kitabı, T.C. Sağlık Bakanlığı Proje Genel
Koordinatörlüğü, Ankara, 1992.
Türkyılmaz M., “Yönetici Hemşirelerin Görev Yetki ve Sorumluluklarını Yerine Getirme Durumlarının İncelenmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2001.
Turan S., “Hastanelerde Matriks Organizasyon İşleyişinin Hemşireler Üzerindeki Etkileri, Yarattığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Hastane ve Sağlık Kuruluşlarında Yönetim Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1995.
Can H., Akgün.,A.,Kavuncubaşı.,Ş., Personel Yönetimi, Cem web. Ofset ltd.şti., Ankara, 1998.
Söyük S., ‘Hastanelerde Oryantasyon Programı Çalışmaları ve İstanbul Bölgesi hastanelerinde Hemşirelik Hizmetlerinde oryantasyon Çalışmalarına Yönelik Bir Araştırma”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı,Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 1993.
Gençay,E., “Liderlik Özelliklerin Belirlenmesi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans tezi, 2001. 34.
Acar F.T., “Duygusal Zeka Niteliklerinin Göreve yönelik ve İnsana Yönelik Liderlik Davranışları ile
İlişkisi”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme ve Personel Yönetimi Organizasyon,
Doktora Tezi, İstanbul, 2001.
“Ücretleri Döner Sermaye Gelirlerinden karşılanmak Kaydıyla 657 Sayılı kanunun Dördüncü Maddesinin B fıkrası Uyarınca çalıştırılacak Sözleşmeli personele ilişkin brüt Ücret Ücretler (YTL) ” http://www.saglik.gov.tr/extras/birimler/pgm/%C3%BCcret%20vizesi.xls. Ulaşılan Tarih: 13/4/2006. 36.
Pullen M.L., Developing Clinical Leadership Skill in Student Nurses, Nurse Education Today,2003, (23): 34-35.
Davies P.J., Management and Leadership: A Dual Role in Nursing Education, Nurse Education Today, 2003, (23): 3-10.
Antony K.M., Standing T.S.,Glick J., Duffy M., Leadership and Nurse Retention, Journal of Nursing Administration, 2005;35 (3),146-154.
Lourenço R.M., Shinyashiki. GT; Trevizan M.A. “Management and Leadership: Analysis of Nurse Manager’s Knowledge”. Rev Lat Am Enfermagem. Jul-Aug;13 (4):469-73. 2005. http://www. scielo.br/ pdf/rlae/v13n4/v13n4a02.pdf, Accessed: 01/12/2005. 40.
Force V.M., The Relationship Between Effective Nurse Managers and Nursing Retention, Journal of
Nursing Administration, 2005;35 (7/8), 336-341.
Abaan S., Argon G., Kocaman G., Oktay S., Uyer G., Hemşirelik Hizmetleri yönetimi El Kitabı, Vehbi Koç Vakfı Yayınları, İstanbul, 1996.
Holdford D. Leadership theories and their lessons for pharmacists, Am J Health-Sys Pharm vol: 60 Sep.1, 2003: 1780-1786.