Aklın Yolu İki: Natüralizm ya da Konvansiyonalizm: Platon'dan Rousseau'ya dilin kökeni ve işlevi üzerine bir soruşturma

Dilin oluşumu ya da kökeni, zihinleri meşgul eden temel sorulardan birisidir. Dilin kökenine dair soruşturmaların tarihi çok eskiye uzansa da sistematik olarak ilk kez Antik Yunan'da ele alınmıştır. Günümüz felsefesini şekillendirmeyi sürdüren Platon, Kratylos ve kısmen de Sofist diyaloğunda bu konuyu ele alarak göstergelerin oluşum ilkesini/mantığını bulmaya çalışmış ve dönemin dil yaklaşımlarına da kısmen ışık tutmuştur. Bu çaba Platon'dan günümüze devam etmiştir. Aydınlanma Dönemi düşünürleri bu konu üzerine ciddi biçimde eğilmiş ve konuyla ilgili başlıca eserler verenler dahi olmuştur. Descartes, Hobbes, Locke, Leibniz, Rousseau gibi düşünürler dilin kökeni ve işlevini ele almıştır. Böylece dil ve gösterge gibi kavramlar felsefe yazınının temel konularından birisine dönüşmüştür. Dil felsefesi alanında genel ve hatta zorunlu olarak iki yaklaşım belirginleşmiştir: Natüralizm ve konvansiyonalizm. Bu çalışma, felsefe tarihinde öneme sahip filozofların dil teorilerini ortaya koymayı ve böylece dilin önemine yeniden dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Çalışmamızın amacı, gündelik yaşamda üretilen ve bilimsel düzlemde keşfedilmeye çalışılan anlamların neredeyse tümünün eklemli dille ve göstergeleriyle üretildiği düşüncesinden hareketle eklemli dilin önemine dikkat çekmek ve toplumun temel kurucu mekanizmalarından birisi olan bu aracın kökenine ve işlevine ilişkin felsefi yaklaşımları ortaya koyabilmektir. Çalışmamız öncelikle Platon'un Kratylos ve Sofist diyaloglarındaki dil düşüncesini ayrıntılarıyla irdelemiş ve Aydınlanma Dönemi düşünürlerinden Descartes, Hobbes, Locke, Leibniz ve Rousseau'nun dil anlayışını ele alarak eklemli dille ilgili genel felsefi bir bakış açısı oluşturmaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Dilin kökeni, dil felsefesi, iletişim ve dil, gösterge, anlam üretimi

Great Minds Think Differently: Naturalism and Conventionalism: An assessment on the origins and communicative functions of the language from Plato to Rousseau

One of the main questions in social sciences is the origin and formation of language. Although the history of the inquiries about the origin of language dates back to ancient times, it was first and systematically examined in Ancient Greece. One of the architects of today's philosophical thinking Plato’s endeavour to discover the formation and the logic of the signs/names through his own dialogues in Cratylos and partly in Sophist elucidated the language debates to some extent. The attempt to discover the secrets of language has continued from the time of Plato until the Age of Enlightenment. The thinkers of the Enlightenment vigorously worked on this issue and some of them contributed to the subject with major works. Thinkers such as Descartes, Hobbes, Locke, Leibniz, Rousseau studied the origins and functions of language. Thus, concepts such as language and signs have become one of the basic subjects of philosophical writings. In the field of language philosophy, two approaches have increasingly emerged as general and even obligatory: Naturalism and conventionalism. This study aims to reveal the language theories of historically renowned philosophers and thus to redraw attention to the importance of language. The goal of the study is to draw attention to the importance of articulated language by considering the fact that all meanings generated in daily life, and tried to discover in the field of science are produced by articulated language and its signs. And also the study aims to raise awareness on the medium of language which is one of the basic establishing mechanisms of communication systems and even society by revealing philosophical debates. In the study we initially examine Plato's linguistic views in his dialogues Cratylos and Sophist at full length, and later try to form a general philosophical perspective on articulated language by reflecting on certain Enlightenment philosophers such as Descartes, Hobbes, Locke, Leibniz and Rousseau.

PDF

___

Altınörs, Atakan. (2009). İdealar ve Dil Bağlamında Locke ile Leibniz. Ankara: Eflatun Yayınevi.
Altınörs, Atakan. (2010). “Düşünce İle Dil Arasındaki İlişkiye Descartes’ın Yaklaşımı”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 28, 389-401.
Altınörs, Atakan. (2012). “Rousseau’nun Dilin Kökeni Meselesine Yaklaşımı”. Bilig, Sayı 63, 1-10.
Aktürel, Teoman. (2016). “Kratylos’a Giriş”, Diyaloglar içinde, İstanbul: Remzi Kitapevi, 13. Baskı.
Ariew, Roger vd. (2015). Historical Dictionary of Descartes and Cartesian Philosophy. UK: Rowman & Littlefield.
Aysever, R. Levent. (2002). “Kratylos: Adların Doğruluğu ve Bilgi”. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi. Cilt 19-l, 153-166.
Dereko, Ayhan .(2007). “Locke’da ve Locke-Öncesi Dönemde Dil Felsefesinde Nesne-Ad İlişkisi”. SBArD. Sayı 9, 97-120.
Descartes, René. (2013). Yöntem Üzerine Konuşma. Çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Descartes, René. (2016). Ruhun Tutkuları. Çev. Murat Erşen. İstanbul: Say Yayınları.
Descartes, René. (2017a). Felsefenin İlkeleri. Çev. Mesut Akın. İstanbul: Say Yayınları.
Descartes, René. (2017b). Hakikatin Araştırılması: Dünya ya da Işık Üzerine İnceleme. Çev. Atakan Altınörs. İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
Gert, Bernard. (1996). “Hobbes's psychology”. The Cambridge Companion to Hobbes. Ed. T. Sorell, Cambridge: Cambridge University Press, 157-174.
Gören, Erman .(2015). Kratylos. Çev. Erman Gören, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Habermas, Jürgen. (1996). İletişimsel Eylem Kuramı. Çev. Mustafa Tüzel, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Hobbes, Thomas. (2012). Leviathan. Çev. Semih Lim. İstanbul: YKY.
Hobbes, Thomas. (1994). Human Nature and De Corpore Politico. Ed. J. C. A. Gaskin. UK: Oxford University Press.
Kula, Onur Bilge. (2012). Dil Felsefesi-Edebiyat Kuramı -I-, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
Leibniz, Gottfried Wilhelm. (1996). New Essays on Human Undertanding. Trans. & Ed. Peter Remnant and Jonathan Bennet. UK: Cambridge University Press.
Leibniz, Gottfried Wilhelm. (2014). Monadoloji, Metafizik Üzerine Konuşma. Çev. Atakan Altınörs, İstanbul: Bilge Kültür Sanat Yayınları.
Leibniz, Gottfried Wilhelm. (2014). Metafizik Söylemler. Çev. Hasan Erdem, İstanbul: Arya Yayıncılık.
Locke, John. (2013). İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme. Çev. Vehbi Hacıkadiroğlu. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
Lowe, E, J. (1995). LOCKE, On Human Understanding. London: Routledge.
Ott, Walter P. (2004). Locke Philosophy of Language. UK: Cambridge University Press.
Partee, Morris Henry. (1972). “Plato's Theory of Language”. Foundations of Language. Volum 8-1, 113-132.
Platon. (2016).“Kratylos” (384a-440e). Diyaloglar, Çev. Teoman Aktürel. İstanbul: Remzi Kitapevi, 13. Baskı, 191-260.
Platon. (2016).“Sofist” (216a-268a). Diyaloglar. Çev. Ahmet Naci Soykan. İstanbul, Remzi Kitapevi, 13. Baskı, 543-623.
Poyraz, Hakan. (2004). “Adlandırmanın Doğası ve Adların Nesnesine Uygunluğu Ekseninde Doğalcılık-Uzlaşmacılık Tartışması”. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı 7, 226-242.
Sankey, Howard. (2010). “Descartes's language test and ape language research”. Teorema. 29(2), 111-123.
Sedley, David. (2006). “Plato on Language”. A Companion to Plato, içinde, 214-217. Edited by Hugh H. Benson, UK: Blackwell Publishing.
Rousseau, Jean-Jacques. (1995). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı ve Temelleri Üzerine Konuşma. Çev. Rasih Nuri İleri. İstanbul: Say Yayınları, 5. Baskı.
Rousseau, Jean-Jacques. (2015). Dillerin Kökeni Üstüne Deneme. Çev. Ömer Albayrak. İstanbul: İş Bankası Yayınları, 5. Basım.
Rousseau, Jean-Jacques. (2017). Toplumsal Sözleşme. Çev. Ayşe Meral. İstanbul: Alfa Yayınları, 2. Basım.
Wittgenstein, Ludwig. (2001). Tractatus, Logico-Philosophicus. Trans. D. F. Pears and B. F. McGuinness. London & New York: Routledge.
Wittgenstein, Ludwig. (2017). Defterler 1914-1916. Çev. Ali Utku. Ankara: Doğu Batı Yayınları.