SAĞLIK HİZMETLERİNDE STRATEJİK TEKNOLOJİ PLANLAMA SÜRECİ: TEKNOLOJİK DEĞİŞİM VE YIPRANMA ALTINDA ÖMÜR DEVRİNE DAYALI BİR TIBBİ CİHAZ PLAN ÖRNEĞİ

Tıbbi cihazlar hastalıkların teşhis, tedavi ve rehabilitasyon işlemlerinde her geçen gün daha etkili hale gelmekte, tıbbi cihazların yönetimi ve finansal planlamalara temel olacak çalışmalar giderek daha da önem kazanmaktadır. Sağlık yöneticilerinin baş etmesi gereken önemli konular arasında yer alan tıbbi cihaz ihtiyaçlarının belirlenmesi ve satın alınması için ömür devrine dayalı planlama çalışmaları önemlidir. Bu çalışmada, tıbbi teknoloji yönetimine ilişkin yazın alanı incelenerek yazın alanından elde edilen bilgiler kapsamında bir kamu hastanesinde tıbbi cihazların ömür devrine dayalı olarak yenilenmesi ve hastanede stratejik hedefleri karşılayabilecek yeni teknoloji alımları için sürdürülebilir bir plan oluşturulması amaçlanmıştır. Çalışmada, tıbbi cihazların ömür devrinin belirlenmesi için, Flinders Üniversitesi ile Güney Avustralya Biyomedikal Mühendisliği Danışma Grubu (The South Australian Biomedical Engineering Advisory Group [BEAG]) tarafından evrensel tıbbi cihaz terminoloji sistemi (Universal Medical Device Nomenclature System [UMDNS]) kullanılarak geliştirilen tıbbi cihazların hizmet sürelerinin listelendiği tablolar kullanılmıştır. Çalışmada, bu tablolar kullanılarak Sağlık Bakanlığı’na bağlı bir kamu hastanesinin eskiyen ve hizmet süresini tamamladığı için değişmesi gereken bazı tıbbi cihazları belirlenmiş, bu tıbbi cihazlar için (uluslararası sınıflandırma kategorileri ve ömür devri tablolarında tavsiye edilen yaşam süreleri kullanılarak) yenileme tarihleri ortaya çıkarılmıştır. Daha sonra kurum için finansal planlamaya esas olacak biçimde ömür devrine dayalı beş yıllık bir stratejik plan hazırlanmıştır. Çalışmada ayrıca bu kurumun vizyonu içerisinde saptanmış olan yeni bir tıbbi teknolojiye yatırım yapılması durumu da hazırlanan stratejik plan içerisinde yer almış; 2022 yılında jinekoloji, üroloji ve genel cerrahi uzmanlıkları için “Robotik Cerrahi Sistemi”ne yatırım yapılması planlandığından, bu cihaz da stratejik teknoloji planına dâhil edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tıbbi cihaz, ömür devri, sağlık teknolojisi yönetimi, stratejik teknoloji planlama, hastane

PDF

___

458 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği (Sıra No: 333)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ, (2015, 25 Aralık). Resmî Gazete (Sayı: 29573).
Ağırbaş, İ. (2014). Sağlık kurumlarında finansal yönetim ve maliyet analizi. Siyasal Kitabevi. Ankara. Alemzadeh, H., Raman, J., Leveson, N., Kalbarczyk, Z., & Iyer, R. K. (2016). Adverse events in robotic surgery: a retrospective study of 14 years of FDA data. PloS One, 11(4), e0151470.
AHA, American Hospital Association, (2003). Estimated useful lives of depreciable hospital assets. american hospital association (AHA), Chicago, USA.
BEAG, Biomedical Engineering Advisory Group of the South Australian Government, (2004). Life span of Biomedical Devices. https://www.flinders.edu.au/medicine/sites/biomedicalengineering/ supporting-patient-care/beagpublic.cfm. (05.07.2016).
Beceren, B. (2013). MKYS´de klinik mühendislik uygulamaları çalıştay sunumları, kamu hastaneleri birliklerinde klinik mühendislik hizmetleri. https://www.tkhk.gov.tr/Eklenti/2736,1-khblerinde-kmhpdf.pdf (01.02.2015).
Cameron, J. W. (2003) Managing medical equipment in public hospitals. Auditor General Victoria, State of Victoria Goverment, Australia. https://www.parliament.vic.gov.au/papers/govpub/VPARL2003-06No9.pdf (15.04.2016).
CAR, Canadian Association of Radiologists, (2013). Lifecycle guidance for medical ımaging in Canada. Canadian Cardiovascular Society. https://car.ca/wp-content/uploads/car-lifecycleguidance-mainreport.pdf (08.06.2016).
COCIR, The European Coordination Committee of the Radiological, Electromedical and Healthcare IT Industry, (2019) Medical imaging equipment: age profile and density. https://www.cocir.org/media-centre/publications/article/cocir-medical-imaging-equipment-age-profile-density-2019-edition.html (05.10.2019). Cowper, D. D. (2005). Technology planning and management [Doctoral dissertation]. University of London.
Cünedioğlu, U. (2013). MKYS´de klinik mühendislik uygulamaları çalıştay sunumları, Klinik Mühendislik Hizmetlerine Uluslararası Bakış. https://www.igkh.gov.tr/yeni/userfiles/files/klinik-muh-hizm/sunu/2.pdf. (01.02.2015). Dondelinger, R. M. (2003). A simple method of equipment replacement planning.
Biomedical instrumentation & technology, 37(6), 433-436. ECRI, Emergency Care Research Institute, (1995). Strategic technology planning, health technology management, Institute's Health Devices System. Plymouth, PA, USA.
Erel, İ. S. (2012). Tedarik lojistiği kurultayı sunumları, savunma sanayii müsteşarlığı lojistik yol haritası.https://www.ssm.gov.tr/anasayfa/hizli/duyurular/etkinlikler/konferanslar/Documents/2TedarikLojistigiKurultayi/1.1.SSMIbrahim_Sami_EREL.pdf. (01.02.2015).
Eroğul, O., Halaç, E., & Demirgüneş, D. D. (2003). Tıbbi cihazların yaşam döngüsü ve sorunları. Biyomedikal Mühendisliği Ulusal Toplantısında Sunulan Bildiri, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Eroğul, O., Karagöz, İ., & Bahadırlar, Y. (1998). Biyomedikal ve klinik mühendislik merkezlerinin sağlık alanındaki toplam kalite yönetimi uygulamalarına katkısı. Biyomedikal Mühendisliği Ulusal Toplantısında sunulan bildiri, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
Esmail, N. (2011). Old and outdated medical equipment. McCahon, K., Karabegović, A., McMahon, F., and Rovere, M., Measuring Congressional Views of Canada (s. 31-34) içinde. https://www.fraserinstitute.org/sites/default/files/fraserforum-may-june-2011.pdf. (22.10.2016).
ESR, European Society of Radiology, (2014). Renewal of radiological equipment. Insights Imaging, 5(5), 543–546.
Eucomed HTA Position Paper. EUCOMED, Brussels. (2008). https://www.eucomed.org/uploads/Modules/Publications/Eucomed_position_paper_on_Health%20Technology_Assessment%20(HTA).pdf.
Fiedler, B. A. (2013). How one biomed applied statistics to clinical engineering and lived to tell about it. University of Central Florida. Jacksonville, FL, USA. Focke, A., &
Stummer, C. (2003). Strategic technology planning in hospital management. Or Spectrum, 25(2), 161-182.
Harding G. H., & Epstein, A. L. (2004). Introduction to medical devices: design, manufacturing, evaluation, and control. Clinical Engineering Handbook, 7, 337.
JCI, Joint Commission International, (2015). Sağlık kurumlarında akreditasyon kriterleri. https://www.jointcommission.org/standards_information/tjc_requirements.aspx. (28.03.2015). Jordahl, E. A., Robbins, M., & Sedlmeier, M. (2016). Meeting new equipment needs and reducing capital costs: alignment of capital sources for equipment with the parameters and expected uses of that equipment can significantly reduce costs while meeting changing technology-related needs. Healthcare Financial Management, 70(7), 60-63.
Karagöz, İ. (1998). Tıbbi teknoloji yönetimi. Haberal Eğitim Vakfı. Ankara.
Keller, J. P. (2004). Comparative evaluations of medical devices. Clinical Engineering Handbook, 366-378. Koçkaya, G., & Tatar, M. (2013). Tıbbi cihazlarda sağlık teknolojisi değerlendirmesi. DSÖ Tıbbi Cihaz Teknik Serisi, 1-34. Marucheck, A., Greis, N., Mena, C., & Cai, L. (2011). Product safety and security in the global supply chain: issues, challenges and research opportunities. Journal of Operations Management, 29(7-8), 707-720.
McCarthy, J. P., Scott, R., Blackett, P., Amoore, J., & Hegarty, F. J. (2014). Health technology management. Clinical Engineering, 4: 43-57.
National Institute of Standards and Technology. (2015). Report on the results of the medical devices metrology and standards needs workshop https://www.nist.gov/el/isd/upload/USMS_Med_Dev_Needs.pdf.
Özdem, Ş. F., & Uslu, K. (2010). Sağlık teknolojisi yönetiminde teknolojik risk yönetimi ve sağlık bakanlığı’na bağlı hastanelerde teknolojik risk yönetiminde uygulamalar. II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, Sağlık Bakanlığı, Ankara.
Remmelzwaal, B. (1994). Foreign aid and indigenous learning, science policy research unit. University of Sussex. UK.
Royal College of Radiologists (RCR-UK), (2012). The board of faculty of clinical radiology. Good practice guide for the clinical radiologist, 2nd edition. Board of Faculty of Clinical Radiology. http://www. rcr.ac.uk/docs/radiology/pdf/BFCR(12)1_GoodPractice.pdf. (20.07.2016).
Sanayi Mallarının Satış Sonrası Hizmetleri Hakkında Yönetmelik, (2003, 14 Haziran). Resmi Gazete (Sayı: 25138).
Sargutan, E. (2006). Sağlık sektöründe ve sağlık kuruluşlarında teknoloji yönetimi. Hacettepe Üniversitesi Yayınları. Ankara. Sezdi, M. (2010). Performance control of medical devices in the Cerrahpaşa Faculty of Medicine in Istanbul University. 15. Biyomedikal Mühendisliği Ulusal Toplantısında sunulan bildiri, Antalya.
Sezdi, M., Özsarı, H., & Selvi, Y. (2010). Medikal kalibrasyonun hasta güvenliği açısından önemi, kontrolü ve akreditasyon, II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, Sağlık Bakanlığı, Ankara.
Songür, N. (2011). Kamu yönetiminde stratejik planlama. Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara. Sorenson, C., & Kanavos, P. (2011). Medical technology procurement in Europe: a cross-country comparison of current practice and policy. Health policy, 100(1), 43-50.
Soylular, B., & Esatoğlu, A. E. (2016). Sağlık hizmetlerinde stratejik teknoloji planlama süreci ve ömür devrine dayalı sağlık teknolojisi yönetim modeli örneği. 10’ncu Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
Taşınır Mal Yönetmeliği, (2007, 18 Ocak). Resmî Gazete (Sayı: 26407). Taylor, K., & Jackson, S. (2005). A medical equipment replacement score system. Journal of Clinical Engineering, 30(1), 37-41.
USAMMA, United States Army Medical Material Agency, (2016, February 19). Maintenance Expenditure Limits For Medical Materiel, Army Publishing Directorate. https://armypubs.army.mil/ProductMaps/PubForm/Details.aspx?PUB_ID=69993.
Ülgen, H., & Mirze, S. K. (2013). İşletmelerde stratejik yönetim. Beta Basım Yayım Dağıtım. İstanbul.
WHO, World Health Organization, (2005). How to manage series for healthcare technology. Guide 2 How to Plan and Budget for Your Healthcare Technology. Management Procedures for Health Facilities and District Authurities, World Health Organization. Youssef, N. F., & Hyman, W. A. (2009). A medical device complexity model: a new approach to medical equipment management. Journal of Clinical Engineering, 34(2), 94-98.