SAĞLIK ALANINDA VERİ ZARFLAMA ANALİZİ VE MALMQUIST TOPLAM FAKTÖR VERİMLİLİK İNDEKSİ İLE ETKİNLİK ÖLÇÜMÜ: TÜRKİYE VE AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ’NDE BİR UYGULAMA

Türkiye, Avrupa Birliği'ne (AB) girmeyi kararlılıkla hedefleyen bir ülke olarak sağlık alanında ilerleme kaydetmeli ve sağlık göstergelerini iyileştirmelidir. Bunun amacı müreffeh bir toplum haline gelmektir. Bu nedenle, AB'ye üye ülkelerin sağlık sistemlerinin etkinlik düzeyleri, referans ülkelerin belirlenmesi ve Türkiye'nin sıralamadaki yerinin belirlenmesi açısından önemlidir. Çalışmanın amacı, Türkiye ve Avrupa Birliği ülkelerinin sağlık alanındaki etkinlik skorlarına ulaşmak ve bu skorların zaman içindeki değişimini ortaya koymaktır. Bu amaçlarla 2010-2019 yılları için ayrı ayrı Veri Zarflama Analizi uygulanarak ülkelerin toplam teknik etkinlik ve saf teknik etkinlik değerleri elde edilmiştir. Bu iki analiz sonucu elde edilen etkinlik skorlarından hareketle ülkelerin ölçek etkinlikleri hesaplanmıştır. Her iki model (CCR ve BCC) için de yapılan analizde etkin ülke sayısının 2010’dan 2019 yılına kadar giderek düştüğü görülmüştür. CCR ve BCC etkinlik skorlarına bakıldığında, her iki modele göre de 1’den küçük değere sahip olan (etkin olmayan) ülkelerin hem global hem de lokal olarak etkin olmadıkları sonucuna ulaşılmıştır. Diğer bir ifade ile ülkelerin sağlık alanındaki göreli olarak etkin olmama sebepleri, etkin olmayan sağlık hizmeti sunumu (saf teknik etkinlik) ve içinde bulundukları dezavantajlı koşullardır (ölçek etkinliği). Ülkelerin etkinlik skorlarında zamanla ortaya çıkan değişimin belirlenebilmesi için ise Malmquist Toplam Faktör Verimlilik İndeksi kullanılmıştır. Bu analizin sonuçlarına bakıldığında ise Fransa, Yunanistan, Macaristan’ın 6 yıl ile en fazla gelişme gösteren ülkeler olduğu görülmektedir. İndeksleri olumlu yönde değişen ülkelerde, artışın kaynağı genellikle teknolojik gelişimdir.

Anahtar Kelimeler:

Etkinlik analizi, Veri zarflama analizi, Malmquist toplam faktör verimlilik indeksi

EFFICIENCY MEASUREMENT WITH DATA ENVELOPMENT ANALYSIS AND MALMQUIST TOTAL FACTOR PRODUCTIVITY INDEX IN THE HEALTH FIELD: AN APPLICATION IN TURKEY AND THE EUROPEAN UNION COUNTRIES

As a country that resolutely aims to join the European Union (EU), Turkey should make progress in the field of health and improve its health indicators. The aim of this is a becoming prosperous society. For this reason, the efficiency levels of the health systems of the member states of the EU are important in terms of determining the reference countries and determining the place of Turkey in the ranking. The aim of the study is to reach the health efficiency scores of Turkey and European Union countries and to reveal the change in these scores over time. For these purposes, countries' total technical efficiency and pure technical efficiency values were obtained by applying Data Envelopment Analysis separately for the years 2010-2019. Based on the efficiency scores obtained from these two analyses, the scale efficiency of the countries was calculated. As a result of the analysis for both models (CCR and BCC), it was seen that the number of efficient countries decreased gradually from 2010 to 2019. When the CCR and BCC efficiency scores are examined, it is concluded that the countries (those with a value less than 1) are not efficient both globally and locally. In other words, the reasons why countries are relatively ineffective in the field of health are: ineffective health service delivery (pure technical efficiency) and their disadvantaged conditions (scale efficiency). Malmquist Total Factor Productivity Index was used to determine the change in the efficiency scores of the countries over time. Looking at the results of this analysis, it is seen that France, Greece, and Hungary are the countries that have shown the most development with 6 years. In countries with positive indices, the source of the increase is usually technological development.

Keywords:

Efficiency analysis Data envelopment analysis, Malmquist total factor productivity index, Health indicators,

PDF

___

Afonso, A., & St Aubyn, M. (2006). Relative efficiency of health provision: A DEA approach with non-discretionary inputs. ISEG-UTL Economics Working Paper, (33).
Aktaş, M., & Avcı, T. (2017). Performance comparison of the participating banking on a country basis. International Journal of Social Science Research, 6(2), 66-82.
Androutsou, L., Geitona, M., & Yfantopoulos, J. (2011). Measuring efficiency and productivity across hospitals in the regional health authority of Thessaly, in Greece. Journal of Health Management, 13(2), 121-140.
Asandului, L., Roman, M., & Fatulescu, P. (2014). The efficiency of healthcare systems in Europe: A data envelopment analysis approach. Procedia Economics and Finance, 10, 261-268.
Atan, S., & Şahin, E. (2017). Türkiye ile bazı OECD ülkelerinin elektrik üretim sektörleri için verimlilik ve etkinliklerinin karşılaştırmalı analizi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(3), 845-867.
Ateş, A., & Esmer, S. (2013). VZA Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi: 2009 küresel finans krizinin Türk konteyner terminallerine etkisi. II. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi Bildiriler Kitabı.
Avrupa Komisyonu. (2016). Komisyon Çalışma Dokümanı- Türkiye Raporu Ekindeki Komisyon Tarafından Avrupa Parlamentosuna, Konseye, Ekonomik ve Sosyal Komiteye ve Bölgeler Komitesine Sunulan Bildirim AB Genişleme Politikasına İlişkin 2016 Bildirimi. https://www.ab.gov.tr/files/5%20Ekim/son__2016_ilerleme_raporu_tr.pdf
Banker, R. D., Charnes, A., & Cooper, W. W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiencies in Data Envelopment Analysis. Management Science, 30(9), 1078-1092.
Berk, E., & Çerçioğlu, H. (2019). The productive efficiency of the Turkish health care sector based on provincial panel data. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 34(2).
Charnes, A., Cooper, W., & Rhodes, E. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, 2(6), 429-444.
Cingi, S., & Tarım, A. (2000). Türk banka sisteminde performans ölçümü: DEA-Malmquist TFP endeksi uygulaması. Türkiye Bankalar Birliği, Araştırma Tebliğleri Serisi, 1, 1-34.
Coelli, T. J. (1996). A guide to DEAP version 2.1: A Data Envelopment Analysis (computer) program, Working Paper No. 8. Centre for Efficiency and Productive Analysis Department of Econometrics University of New England.
Cooper, W. W., Seiford, L. M., & Tone, K. (2007). Data Envelopment Analysis: A comprehensive text with models, applications, references and DEA-Solver software. Springer.
Demirci, Ş., Yetim, B., & Konca, M. (2019). OECD ülkelerinde uzun dönemli bakım hizmetlerinin etkinliğinin değerlendirilmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 305-313.
Dyson, R. G., Allen, R., Camanho, A. S., Podinovski, V. V., Sarrico, C. S., & Shale, E. A. (2001). Pitfalls and protocols in DEA. European Journal of Operational Research, 132(2), 245-259.
Färe, R., Grosskopf, S., Norris, M., & Zhang, Z. (1994). Productivity growth, technical progress, and efficiency change in industrialized countries. The American Economic Review, 84(1), 66–83. http://www.jstor.org/stable/2117971
Giuffrida, A. (1999). Productivity and efficiency changes in primary care: A Malmquist Index approach. Health Care Management Science, 2(1), 11-26.
Gómez-Gallego, J. C., Gómez-Gallego, M., García-García, J. F., & Faura-Martinez, U. (2021). Evaluation of the efficiency of European health systems using Fuzzy Data Envelopment Analysis. Healthcare, 9(1270), 1-14.
Hadad, S., Hadad, Y., & Simon-Tuval, T. (2013). Determinants of healthcare system’s efficiency in OECD countries. The European Journal of Health Economics, 14(2), 253-265.
İlgün, G., Konca, M., & Çakmak, C. (2019). Milenyumda BRICS-MT ülkelerinin sağlık harcamaları performansı: Yıllara göre karşılaştırmalı bir analiz. Sayıştay Dergisi, (112), 93-105.
Kandemir, M. (2016). Ankara’daki hastanelerin etkinliğinin iki aşamalı Veri Zarflama Analizi ile incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Kocaman, A. M., Mutlu, M. E., Bayraktar D., & Araz, M. (2012). OECD ülkelerinin sağlık sistemlerinin etkinlik analizi. Endüstri Mühendisliği Dergisi, 23(4), 14-31. Konca, M., & Demirci, Ş. (2019). G20 ülkeleri ve Türkiye’nin sağlık sistemi performansı: Yıllara göre karşılaştırmalı bir analiz. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 175-181. Lee, C. C. (2009). Analysis of overall technical efficiency, pure technical efficiency and scale efficiency in the medium-sized audit firms. Expert Systems with Applications, 36(8), 11156–11171. Sağlık alanında etkinlik ölçümü: Türkiye ve AB ülkeleri’nde bir uygulama 235 Lewis, H. F. & Sexton, T. R. (2004). Data Envelopment Analysis with reverse inputs and outputs. Journal of Productivity Analysis, 21, 113-132.
Lorcu, F. (2010). Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi: Türk otomotiv sanayi uygulaması. Istanbul University Journal of the School of Business Administration, 39(2), 176-289 Mut, S.,
Kutlu, G., & Turgut, M. (2019). Türkiye’de sağlık alanında Veri Zarflama Analizi yöntemi kullanılarak yapılan makalelerin incelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(1), 207-244.
Naldöken, Ü., & Çıraklı, Ü. (2019). Türkiye’de acil servislerin toplam faktör verimliliklerinin Malmquist İndeksi ile ölçülmesi. BMIJ, 7(4), 1870-1887.
Ramanathan, R. (2003). An introduction to Data Envelopment Analysis: A tool for performance measurement. Sage Publications.
Rays, Y. E. (2021). Data Envelopment Analysis and Malmquist Index application: Efficiency of primary health care in Morocco and Covid-19. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 12(5), 971-983.
Scheel, H. (2001). Undesirable outputs in efficiency valuations. European Journal of Operational Research, 132, 400-410.
Sherman, H. D. (1984). Hospital efficiency measurement and evaluation-empirical test of a new technique. Medical Care, 22(10), 922-938.
Sinimole, K. R. (2012). Evaluation of the efficiency of national health systems of the members of World Health Organization. Leadership in Health Services, 25(2), 139-150.
Spinks, J., & Hollingsworth, B. (2005). Health production and the socioeconomic determinants of health in OECD countries: The use of efficiency models. Monash University Centre for Health Economics.
Sülkü, S. N. (2011). Performansa dayalı ek ödeme sisteminin kamu hastanelerinin verimliliği üzerine etkileri. Maliye Dergisi, 160, 242-268. Şahin, İ. (1999). Sağlık kurumlarında göreli verimlilik ölçümü: Sağlık Bakanlığı hastanelerinin illere göre karşılaştırılmalı verimlilik analizi. Amme İdaresi Dergisi, 32(2), 123-145.
Şener, C. (2013). Veri Zarflama Analizi ve Malmquist Endeksi ile Avrupa Birliği ülkelerinin sağlık performanslarının incelenmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Şengün, İ., & Yiğit, V. (2021). Asya ülkeleri sağlık sistemi verimliliğinin parametrik olmayan yöntemler ile analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(29), 299-316.
Şenol, O., Kişi, M., & Eroymak, S. (2019). OECD ülkelerinin sağlık göstergelerini veri zarflama analiz yöntemiyle karşılaştırılması. Journal of Suleyman Demirel University Institute of Social Sciences, (35), 277-293.
Teleş, M., Çakmak, Ç., & Konca, M. (2018). Avrupa Birliği döngüsündeki ülkelerin sağlık sistemleri performanslarının karşılaştırılması. Yönetim ve Ekonomi, 25(3), 811-835.
Timor, M., & Lorcu, F. (2010). Türkiye ve Avrupa Birliği’ne üye ülkelerin sağlık sistem performansının kümeleme ve Veri Zarflama Analizi ile karşılaştırılması. Yönetim, 21(65). 236 Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2023; 26(1): 219-236
Tokatlıoğlu, Y., & Ertong, C. B. (2020). OECD ülkelerinin sağlık sektörlerinin etkinliğinin Veri Zarflama Analizi ile değerlendirilmesi. TESAM Akademi Dergisi, 7(1), 251-276.
Trakakis, A., Nektarios, M., Tziaferi, S., & Prezerakos, P. (2021). Total productivity change of Health Centers in Greece in 2016-2018: a Malmquist Index data envelopment analysis application for the primary health system of Greece. Cost Effectiveness and Resource Allocation, 19(1), 72.
Tütek, H. H., Gümüşoğlu Ş., & Özdemir, A. (2016). Sayısal yöntemler- yönetsel yaklaşım. Beta Yayım Basım. OECD. (2023). Health resources: Physicians by categories. https://stats.oecd.org. Yalçıner, K., Atan, M., & Boztosun, D. (2005). Finansal oranlarla hisse senedi getirileri arasındaki ilişki. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (27), 176-187.
Yıldırım, H. H. (2005). Avrupa Birliği'ne üye ve aday ülke sağlık sistemlerinin karşılaştırmalı performans analizi: Veri Zarflama Analizi’ne dayalı bir uygulama. Milli Prodüktivite Merkezi-Verimlilik Dergisi, (4), 9-46.
Yüksel, O., & Yiğit, V. (2020). Malmquist Toplam Faktör Verimlilik Endeksi: Ağız ve diş sağlığı merkezlerinde bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(4), 466-474.