2010

RADYASYON YAYMA ve ATOM ENERJİSİYLE PATLAMAYA SEBEBİYET VERME SUÇLARINA BİLİMSEL ve HUKUKİ PERSPEKTİFTEN BİR BAKIŞ

Radyasyon ve nükleer enerji iyi ellerde olduğunda insanlığa sağlık, enerji ve refah getiren fakat kötü ellerde bir o kadar tehlikeli ve zarar veren enerji türüdür. Türkiye’nin nükleer enerjiyle elektrik üretimine geçiş sürecinde olduğu bu yıllarda radyasyon yayma ve atom enerjisiyle patlamaya sebebiyet verme suçlarının geniş bir bilimsel ve hukuki perspektifle analiz edilmesi büyük önem taşımaktadır. Böyle bir analizde fizik, kimya gibi temel bilimler ve mühendislik bilimleri ile tıp ve hukuk iç içe girecektir. Söz konusu suçların hukuki değerlendirmesinde bilimsel temellere oturmayan bir tutum, yanlış bir sonuca yol açarak kişilerin hiç işlemedikleri bir suç nedeniyle cezalandırılmalarına neden olabileceği gibi suç işlenmesine karşın faillerin cezalandırılmamalarına da neden olabilir. Radyasyon yayma suçu nükleer maddelerle işlenebileceği gibi nükleer silahlarla da işlenebilir. Atom enerjisiyle patlamaya sebebiyet verme suçunu kişilerin, terör gruplarının veya yasa dışı örgütlerin nükleer silah yaparak suç işlemeleri pratikte imkansıza yakındır. Tarihte meydana gelen üç büyük nükleer kaza olan; Three Mile Island (1979-ABD), Çernobil (1986-Sovyetler Birliği) ve Fukushima (2011-Japonya) kazalarında doğrudan atom enerjisi (nükleer) kökenli bir patlama olmamıştır. Patlamalar ikincil nitelikteki kimyasal reaksiyonlarla gerçekleşmiştir. Buna karşın reaktör içerisindeki nükleer bölünme ürünlerinin etrafa yayılmasının ne denli ciddi sonuçları olduğu konunun uzmanı olsun olmasın herkesin malumudur. Bu bağlamda atom enerjisiyle patlamaya sebebiyet verme suçu aynı zamanda radyasyon yayma suçuna da yol açmaktadır. Patlama sonucu etrafa saçılan parçalar radyoaktivite içereceğinden bu suçun kasten veya taksirle işlenmesi halinde aynı zamanda radyasyon yayma suçu da işlenmiş olmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Radyasyon, Nükleer Enerji, Çevre, Somut Tehlike Suçu, Nükleer Kazalar

Scientific and Legal Aspects of Misuse of Radiation and Initiation of an Explosion via Nuclear Energy Crimes at a Glance

Radiation and nuclear energy are the same kind of energy that brings health, energy and welfare in good hands while it is very dangerous and detrimental in wrong hands. The analysis of misuse of radiation and initiation of explosion via nuclear energy crimes with a broad scientific and legal perspective has significance during Turkey’s transition process of electricity generation from nuclear energy. In such an analysis, natural sciences such as physics, chemistry as well as engineering, medical sciences and law will intimate in each other. Legal assessment of such crimes lacking scientific grounds may lead to false conclusions penalizing innocents as criminals or loose criminals. Misuse of radiation crime may be committed via nuclear materials as well as nuclear weapons. Initiation of explosion via nuclear energy crime with a nuclear weapon developed by persons, terrorist groups or illegal organizations is practically zero. There were basically no nuclear explosions in three major accidents ever happened in history: Three Mile Island (1979-USA), Chernobyl (1986, USSR) and Fukushima (2011, Japan) Explosions were originated from chemical reactions of secondary in nature. Nevertheless, the severity of the results of dispersion of nuclear fission fragments from reactor inside is a well-known fact regardless of expertise. In this context, initiation of explosion via nuclear energy crime leads to misuse of radiation crime at the same time. As a result of explosion since the debris and reactor fragments dispersed will contain radioactivity, the commitment of this offence whether on purpose or by negligence will also cover misuse of radiation crime.

Keywords:

Radiation, Nuclear Energy, Environment, Crime of Evident Danger, Nuclear Accidents,

PDF

___

ANISIMOV Aleksey Pavlovich / RYZHENKOV Anatoliy Jakovlevich, “Thirty years after the accident at the Chernobyl nuclear power plant: historical causes, lessons and legal effects”, Journal of Energy and Natural Resources Law, 2016, Vol 34, No 3, 265-283
ARTUK, Mehmet Emin / ÜZÜLMEZ, İlhan, “Taksirle Tehlikeye Sebebiyet Verme Suçu (765 s.TCKm.383) Genel Güvenliğin Tehlikeye Sokulması (5237 s.TCK m.171)”, TBB Dergisi, Yıl: 2005, Sayı 57, (s.181-217)
EGE, Ahmet, Nükleer Enerji: Atomdan Elektriğe Sağlıktan Silaha, 1. Baskı, Hece Yayınları, Ankara, 2019.
Canadian Medical Association or its licensors Letters, Latency Period of Radiation Induced Cancer, Saskatoon, 2011.
Central Intelligence Agency, Intelligence Report Forced Labor Camps and Prisons in the USSR, 1972.
ÇUHADAR, Ayşe Aslıhan, “Uluslararası Nükleer Sorumluluk Rejimi Çerçevesinde Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin Hukuki Sorumluluğu”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı Cilt:1, 2015, 341-374
HAFIZOĞULLARI, Zeki / ÖZEN, Muharrem, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler Topluma Karşı Suçlar, İkinci Baskı, US-A Yayıncılık, Ankara, 2016.
HERBER, Erik, “A crime called nuclear power: The role of criminal law in addressing post-Fukushima damages”, International Journal of Law, Crime and Justice, 43 (2015) 129-150.
IMANAKA Tetsuji, Recent Research Activities about the Chernobyl NPP Accident in Belarus, Ukraine and Russia, Research Reactor Institute, Kyoto University, 2002.
International Atomic Energy Agency, The Fukushima Daiichi Accident, Report by the Director General GC(59)/14, Vienna, 2015.
KILDAN, İsmail Turgut / AKDEMİR, Togay, “Kasten Yarala Suçunda Silah Kavramının Yargıtay Kararları Doğrultusunda İncelenmesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl: 2015, Sayı: 6, (s.227-281)
KOCAOĞLU, Necip Kağan, “Nükleer Tesis İşletenin Sorumluluğu: Karşılaştırmalı ve Uluslararası Özel Hukuk Analizi”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl:68, Sayı: 2010/2, s. 33-111.
LAMARSH, John R. / BARATTA, Anthony J., Introduction to Nuclear Engineering, Third Edition, Prentice Hall, New Jersey, 2001 s. 484-489.
MOSEY, David, Reactor Accidents: Institutional Failure in the Nuclear Industry, Second Edition, Sidcup: Progressive Media Markets, 2006.
MURRAY, L. Raymond, Nuclear Energy, An Introduction to the Concepts, Systems and Applications of Nuclear Processes, Sixth Edition, Elsevier, Oxford, 2009.
ÖZGENÇ, İzzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 15. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
POLAT, Halit, “Genel Güvenliğin Tehlikeye Sokulması Suçu ile bu Suçun Diğer Suçlarla İçtimai”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi (TAAD), Yıl: 2010, Sayı:1, s.135-166
ŞARE, Ersin E., “Türk Ceza Hukukunda Suça Teşebbüs”, TBB Dergisi, Yıl: 2017 (130), s.119-156
TEZCAN, Durmuş / ERDEM, M. Ruhan / ÖNOK, R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 17. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
TOPAÇ T. Hami, “Atom Enerjisiyle Patlamaya Sebebiyet Verme Suçu”, Legal Hukuk Dergisi, Yıl: 2013, Cilt:11, (s15-56).
World Trade Center Health Program (WTCHP), Minimum Latency & Types or Categories of Cancer, New York, 2014.
YALÇINER, Ahmet Cevdet / SUPPASRI, Anawat / MAS, Erick / KALLIGERİS, Nikos / NECMİOĞLU, Ocal / IMAMURA, Fumuhiko / ÖZER, Ceren / ZAYTSEV, Andrey / ÖZEL, Nurcan M. / SYNOLAKIS, Costas, “11 Mart 2011 Büyük Doğu Japonya Tsunamisinin Ardından Hasar Görmüş Kıyı Bölgelerinde Alan Çalışması”, 7. Kıyı Mühendisliği Sempozyumu (20-23 Kasım 2011) Trabzon.
YAROSHİNSKAYA Alla A., Chernobyl: Crime Without Punishment, 1st Edition, 2011.
YENİSEY, Feridun / PLAGEMANN, Gottfried, Alman Ceza Kanunu Strafgesetzbuch, İkinci Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2015, s 432-439.
YUN, S. Harold, “Fukushima and New Zealand v. France Nuclear Tests: Can Japan be Brought to the International Court of Justice for Damages Caused by the Fukushima Plants?”, Minnesota Journal of International Law, Vol.24:2, 2015.