Pender’in Sağlığı Geliştirme Modeline Göre Tip 1 Diyabet Tanılı Çocuk ve Ailenin Değerlendirilmesi: Kavram Haritası
Giriş: Tip 1 diyabet kandaki glukoz oranın yüksek seyretmesiyle karakterize metabolik bir hastalıktır. Bütün yaş gruplarını etkilediği gibi çocuk ve adölesanlarda da oldukça fazla görülmektedir. Yaşam kalitesinin düşmesini engellemek ve komplikasyon oluşumunu en aza indirmek için sürecin yönetimi oldukça önemlidir. Diyabet yönetim sürecinde diyet, egzersiz, kan şekeri ölçümü ve ilaç uygulama gibi sağlık gereksinimleri yer almaktadır. Çocuk ve ailelerin hastalığın yönetimini sağlayabilmesi için hemşireler eğitim ve danışmanlık rolleriyle hasta ve ailesini desteklemelidir. Hemşirelerin bakımlarını uygularken model ve kuramları kullanması mesleğin profesyonelleşmesine katkı sağlamaktadır. Pender’in sağlığı geliştirme modeli doğrultusunda diyabetin değerlendirilmesi sağlık davranışındaki eksikliklerin belirlenmesi ve bu davranışların doğru bir şekilde kazanılmasına katkı sağlayacaktır.Olgu sunumu: Bu olgu sunumunun amacı Pender’in Sağlığı Geliştirme Modeli’ne göre yeni tanı almış Tip 1 Diyabet (DM)’e sahip çocuk ve ailesinin değerlendirilmesi ve Kuzey Amerika Hemşirelik Tanıları Birliği (North American Nursing Diagnosis Association-International-NANDA-I) tanıları ile verilen hemşirelik bakımını kavram haritası ile sunmaktır. Sonuç: Çocuk ve ailesinin bütüncül olarak değerlendirildiği olguda hemşirelik tanıları Pender’in Sağlığı Geliştirme Modeli kapsamında “Bireysel Özellikler ve Deneyimlere Yönelik Hemşirelik Tanıları, Davranışa Özgü Bilişsel Süreçler ve Etkilere Yönelik Hemşirelik Tanıları ve Davranış Çıktılarına Yönelik Hemşirelik Tanıları” başlıkları altında gruplanmış ve biri risk tanısı dördü mevcut tanı olmak üzere toplam beş hemşirelik tanısı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
çocuk, hemşirelik, tip 1 diyabet, sağlığı geliştirme modeli, kavram haritası
Evaluation Of The Child With Type 1 Diabetes And The Family According To Pender's Health İmprovement Model: Concept Map
Introduction: Type 1 diabetes is metabolic disease characterized by high glucose content in blood. As it affects all age groups, it is also seen in children and adolescents. Managemant of the process is crucial in order to prevent the decrease in quality of life and to minimize occurrence of complications. In the diabetes management process, health requirements such as diet, exercise, blood glucose measurement, drug administration are included. Nurses should support patient and their families with training and counseling roles so that children and families can manage disease. The use of models and theories by nurses while applying their care contributes to professionalization of profession. Evaluation of diabetes in line with Pender's health promotion model will contribute to identification of deficiencies in health behavior and the correct acquisition of these behaviors.Case report: The aim of this case report is to evaluate the child and his family with newly diagnosed Type 1 Diabetes Mellitus (DM) according to Pender's Health Promotion Model and to present nursing care provided by the North American Nursing Diagnosis Association (International-NANDA-I) diagnosis with a concept map. Conclusion: In the case where the child and his family are evaluated holistically, nursing diagnoses are grouped under headings of "Nursing Diagnoses for Individual Characteristics and Experiences, Nursing Diagnoses for Behavior-Specific Cognitive Processes and Effects, and Nursing Diagnoses for Behavioral Outcomes" within the scope of Pender's Health Promotion Model, and a total of five nursing diagnoses, one of which is a risk diagnosis and four of which are current diagnoses.
Keywords:
child, nursing, type1 diabetes, health promotion model, concept map,
___
- Bahar, Z., & Açıl, D. (2014). Sağlığı Geliştirme Modeli: Kavramsal Yapı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(1), 59-67.
- Bayraktar, A. K., Tekir, Ö., & Yıldız, H. (2021). Tip 2 Diyabetli Bireylere Mobil Telefonları Aracılığı ile Uzaktan Verilen Video Eğitimin Diyabetle İlgili Bilgi ve Alışkanlıklara Etkisi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15(1), 110-120.
- Canas, A., Novak, J., Samawi, Z., & Xavier, S. (2007). The Effect of Concept Mapping on Critical Thinking Skills and Dispositions of Junior and Senior Baccalaureate Nursing Students. Concept maps: theory, methodology, technology San Jose, costa rica, 1-4.
- Çalık, A., & Kapucu, S. (2017). Diyabetli Hastalarda Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarını Geliştirme: Pender’in Sağlığı Geliştirme Modeli. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 4(2), 62-75.
- Dündar, T., & Gerçek, E. (2020). Hemşirelikte Etkileşim Kuramı'nın Postpartum Dönemde Kullanımı: Bir Olgu Sunumu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 36(1), 67-72.
- Ersin, F., & Bahar, Z. (2012). Sağlığı Geliştirme Modelleri'nin Meme Kanseri Erken Tanı Davranışlarına Etkisi: Bir Literatür Derlemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 5(1), 28-38.
- Gündoğdu, A. (2018). Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD) (Vol. 6): TEMD Yayınları 10. Baskı.
- Karadağ, A., Çalışkan, N., & Baykara, Z. G. (2017). Hemşirelik Teorileri ve Modelleri: Akademi Basın ve Yayıncılık.
- Kaya, A., Tutar Güven, Ş., & İşler Dalgıç, A. (2018). Sağlığı Geliştirme Modeline Göre Verilen Eğitimin Türkiye’deki Hemşirelik Araştırmalarında Kullanımı. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 15(3), 195-201.
- Kaya, N., & Turan, N. (2017). Hemşirelik Biliminde Kavram Analizi. Turkiye Klinikleri Hemsirelik Bilimleri, 9(2), 153-163.
- Ogurtsova, K., Guariguata, L., Barengo, N. C., Ruiz, P. L.-D., Sacre, J. W., Karuranga, S., . . . Magliano, D. J. (2022). IDF diabetes Atlas: Global estimates of undiagnosed diabetes in adults for 2021. Diabetes research and clinical practice, 183, 109118.
- Olgun, N., & Altun, Z. A. (2012). Sağlık İnanç Modeli Doğrultusunda Verilen Eğitimin Diyabet Hastalarının Bakım Uygulamalarına Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 19(2), 46-57.
- Öztürk, C., & Karayağız Muslu, G. (2006). Teori ile Uygulama Arasında Yeni Bir Köprü: Kavram Haritası. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 29-36.
- Pender, N. J. (2011). Health Promotion Model Manual. Retrieved from https://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/handle/2027.42/85350/?sequence=1
- Polat, F., & Aylaz, R. (2020). Pender'in Sağlığı Geliştirme Modeli Temelli, Menopoz Dönemindeki Kadınların Semptomlarla Başetmesinde Fiziksel Egzersizin Desteklenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8(1), 150-161.
- Powers, M., Bardsley, J., Cypress, M., & Duker, P. (2017). Diabetes Self-Management Education and Support in Type 2, 40-53.
- Tuna, A. (2017). Hemşirelik Öğretiminde Kullanılan Kavram Haritası ve Video Çekme Yöntemlerine Yönelik Öğrencilerin Memnuniyeti. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1863-1875.
- Türkiye Diyabet Vakfı, U. D. K. G. (2019a). Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi. In (Vol. 9. Baskı ). İstanbul: TDV Yayınları
- Türkiye Diyabet Vakfı, U. D. K. G. (2019b). Diyabet Tanı ve Tedavi Rehberi (Vol. 19. Baskı). İstanbul: Armoni Nüans Baskı Sanatları Merkezi
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 2021
- Yayıncı: Selçuk Üniversitesi