Tip 2 Diyabetli Bireylerin Yaşadıkları Sorunların Öz-Bakım Düzeyleri İle İlişkisi: Tanımlayıcı Bir Çalışma

Bu çalışma, tip 2 diyabetli bireylerin yaşadıkları sorunların öz-bakımları ile ilişkisini incelemek amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı tipteki bu araştırma, Mart - Mayıs 2021 tarihleri arasında araştırmaya katılmayı kabul eden 210 diyabetli birey ile yürütülmüştür. Araştırma verileri ‘‘Hasta Tanıtım Formu’’, ‘‘Diyabette Problem Alanları Ölçeği (DPAÖ)’’ ve ‘‘Diyabet Öz-Bakım Ölçeği (DÖBÖ)’’ kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirmesinde bağımsız örneklem T testi, Tek yönlü varyans analizi ve pearson korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 56,3±14 yıl ve %57,6’sı kadındır. Hastaların %38,1’i 6-11 yıldır diyabet hastasıdır ve yarıdan fazlasının (%64,3) HbA1c değeri 6,5-7,9 aralığındadır. Hastaların DPAÖ toplam puan ortalaması 53,88 ±19,91, DÖBÖ puan ortalaması ise 79,96 ±13,13 olup, DPAÖ ve DÖBÖ toplam puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmamıştır (r=0,135; p= 0,102). Hastaların yaş, eğitim durumu, diyabet hastası olma süresi, komplikasyonları bilme durumu ve hastaneye yatma durumunun DPAÖ puanlarını; eğitim durumu, gelir durumu, HbA1c değeri, diyabet kontrol sıklığı ve hastaneye yatma durumunun ise DÖBÖ puanlarını etkilediği bulunmuştur (p<0,05). Çalışma sonucunda tip 2 diyabetli bireylerin yaşadıkları problemlerle öz-bakımları arasında anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Diyabette problem alanlarının azaltılması ve öz-bakımın arttırılması önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Hemşirelik, Öz-bakım, Problem alanları, Tip 2 diyabet

The Relationship of the Problems Experienced by Type 2 Diabetes on the Levels of Self-Care: A Descriptive Study

The study was conducted to examine the relationship of the problems experienced by individuals with type 2 diabetes on their self-care. This descriptive study was conducted with 210 individuals with diabetes who agreed to participate in the study between March and May 2021. Research data were collected using the ‘‘Patient Description Form’’, ‘‘Problem Areas in Diabetes Scale (PAID Scale)’’ and ‘‘Diabetes Self-Care Scale (DSCS)’’. Independent sample t-test, One-way analysis of variance and Pearson correlation analysis were used to evaluate the data. The mean age of the individuals participating in the study was 56.3±14.0 and 57.6% was female. 38.1% of the patients have been diabetic for 6-11 years and more than half (64.3%) have HbA1c values in the range of 6.5-7.9. The mean total score of PAID Scale was 53.88 ±19.91, the mean score of DSCS was 79.96 ±13.13, and no statistically significant correlation was found between the mean total scores of PAID Scale and DSCS (r=0.135; p= 0.102). It was found that age, education, duration of diabetes, knowledge of complications and hospitalization affected PAID Scale scores, and education status, income, HbA1c value, frequency of diabetes control, and hospitalization affected DSCS scores. (p<0.05). As a result of the study, no significant relationship was found between the problems experienced by individuals with type 2 diabetes and their self-care. It is important to reduce problem areas and increase self-care in diabetes.

Keywords:

Nursing, Problem areas, Self-care, Type 2 diabetes,

PDF

___

1. TEMD. (2020). ‘‘Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu-2020’’. Erişim adresi: https://file.temd.org.tr/Uploads/publications/guides/documents/20200625154506-2020tbl_kilavuz86bf012d90.pdf (Erişim tarihi: 05.07.2021)
2. Mumcu, C. ve Vardar İnkaya, B. (2020). ‘‘Web tabanlı eğitim ile diyabet öz-bakım yönetimi’’. Acta Med Nicomedia, 3(2), 88-91.
3. International Diabetes Federation (IDF). (2021). ‘‘Diabetes around the world in 2021. IDF Diabetes Atlas, 10th edition. Brussels, Belgium’’, Erişim adresi: https://diabetesatlas.org/ Erişim tarihi:14.02.2022).
4. Satman, I., Omer, B., Tutuncu, Y., Kalaca, S., Gedik, S., Dinccag, N., Karsidag, K., Genc, S., Telci, A., Canbaz, B., Turker, F., Yilmaz, T., Cakir, B., Tuomilehto, J. and TURDEP-II Study Group. (2013). ‘‘Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults’’. European Journal of Epidemiology, 28(2), 169–180. https://doi.org/10.1007/s10654-013-9771-5
5. Yang, W., Lu, J., Weng, J., Jia, W., Ji, L., Xiao, J., Shan, Z., Liu, J., Tian, H., Ji, Q., Zhu, D., Ge, J., Lin, L., Chen, L., Guo, X., Zhao, Z., Li, Q., Zhou, Z., Shan, G., He, J. and China National Diabetes and Metabolic Disorders Study Group. (2010). ‘’Prevalence of diabetes among men and women in China’’. The New England Journal of Medicine, 362(12), 1090–1101. https://doi.org/10.1056/NEJMoa0908292.
6. Liu, L., Lou, Q., Guo, X., Yuan, L., Shen, L., Sun, Z., Zhao, F., Dai, X., Huang, J., Yang, H., Mordes, J. P. and Chinese Diabetes Education Status Survey Study Group. (2015). ‘’Management status and its predictive factors in patients with type 2 diabetes in China: A Nationwide Multicenter Study: A Nationwide Multicenter Study’’. Diabetes/Metabolism Research and Reviews, 31(8), 811–816. https://doi.org/10.1002/dmrr.2757
7. Basco, M.R. (1998). ‘‘Perfectionizm and Diabetes Care’’. Diabetes Spectrum, 11, 43-48.
8. Hannah, J.B. and Alberts, J. (2005). ‘‘Motivators and Barriers to Attending a Diabetes Education Class and Its Impact on Beliefs. Behaviors, and Control Over Diabetes’’. Geriatric Nursing, 26(1), 50-58.
9. Elkoca, A. (2010). Tip 2 Diyabetli Hastaların Hastalığa Karşı Tutumları ve Problem Alanları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
10. Darawad, M.W., Hammad, S., Mosleh, S., Samarkandi, O.A., Hamdan-Mansour, A., Khalil, A.A. and Arabiat, D. (2017). ‘‘Psychosocial Correlates of Diabetes Self-management Practices’’. Iranian Journal of Public Health, 46(6), 771–781.
11. Zheng, F., Liu, S., Liu, Y. and Deng, L. (2019). ‘’Effects of an Outpatient Diabetes Self-Management Education on Patients with Type 2 Diabetes in China: A Randomized Controlled Trial’’. Journal of Diabetes Research, 1073131. https://doi.org/10.1155/2019/1073131.
12. İstek, N. and Karakurt, P. (2018). ‘‘Global bir sağlık sorunu: tip 2 diyabet ve öz-bakım yönetimi’’. Journal of Academic Research in Nursing, 4(3), 179-182. https://doi.org/10.5222/jaren.2018.63634
13. Chali, S.W., Salih, M.H. and Abate, A.T. (2018). ‘‘Self-care practice and associated factors among Diabetes Mellitus patients on follow up in Benishangul Gumuz Regional State Public Hospitals, Western Ethiopia: a cross-sectional study’’. BMC Research Notes, 11(1), 833. https://doi.org/10.1186/s13104-018-3939-8
14. Kaplan, Ö. (2017). Öz-Bakım Eksikliği Hemşirelik Teorisine Göre Verilen Bakımın Diyabetli Bireylerin Kan Değerleri ve Öz-Bakım Gücüne Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
15. Miller, S.T. and Elasy, T.A. (2008). “Psychometric evaluation of the Problem Areas in Diabetes (PAID) survey in Southern, rural African American women with Type 2 diabetes”. BMC Public Health, 8(70). https://doi.org/10.1186/1471-2458-8-70
16. Karakurt, P., Hacıhasanoğlu, R. ve Yıldırım, A. (2013). ‘‘ Diyabetli hastaların öz-bakım gücü ve algıladıkları sosyal desteğin değerlendirilmesi’’. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 14(1), 1-9.
17. Polonsky, W. H., Anderson, B. J., Lohrer, P. A., Welch, G., Jacobson, A. M., Aponte, J. E. and Schwartz, C. E. (1995). ‘‘Assessment of diabetes-related distress’’. Diabetes Care, 18(6), 754-760. https://doi.org/10.2337/diacare.18.6.754
18. Lee, N.P. and Fisher, W.P. Jr. (2005). “Evaluation of the Diabetes Self-Care Scale”. Journal of Applied Measurement, 6(4), 366-81.
19. Karakurt, P. (2008). Tip 2 diyabetli hastalara verilen eğitimin öz-bakım üzerine etkisi. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
20. Şahin, Z.A. (2015). ‘‘Tip 2 Diyabetli Hastaların, Hastalığa Karşı Tutumu ve Problem Alanları Arasındaki İlişki’’. ODÜ Tıp Dergisi, 1(2).
21. Carpenter, R., DiChiacchio, T. and Barker, K. (2018). ‘‘Interventions for self-management of type 2 diabetes: An integrative review’’. International Journal of Nursing Sciences, 6(1), 70–91. https://doi.org/10.1016/j.ijnss.2018.12.002
22. Ünsal, E. ve Kızılcı, S. (2009). ‘‘Diyabetli bireylerin bilgi düzeyi özbakım gücü ve aile düzeyi arasındaki ilişki’’. DEUHYO ED, 2(2), 16-26.
23. Özkan, S. ve Durna, Z. (2006). ‘‘İnsüline bağımlı diyabetli hastalarda öz-bakım gücünün belirlenmesi’’. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 22(2), 121-135.
24. Erilmez, C. (2018). Tip 2 Diyabetli Hastaların Öz-Bakım Gücünün Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Doğu Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kuzey Kıbrıs.
25. Huang, M.F., Courtney, M., Edwards, H. and McDowell, J. (2010). ‘‘Validation of the Chinese version of the Problem Areas in Diabetes (PAID-C) scale’’. Diabetes Care, 33(1), 38–40. https://doi.org/10.2337/dc09-0768