Fundal Bası Uygulamasının Maternal ve Fetal Sağlık Üzerine Etkisi ve Bu Uygulamada Sağlık Profesyonellerinin Sorumlulukları

Bu derlemede amaç, doğumun ikinci evresinde uygulanan fundal basının maternal ve fetal sağlık üzerine etkisini incelemek ve bu uygulamaya yönelik sağlık profesyonellerinin sorumluluklarını ortaya koymaktır. Konu ile ilgili veriler; Pubmed, Cochrane, Scopus, Yök Tez ve Google Akademi veri tabanlardan elde edilmiştir. Bu veri tabanlarına fundal bası, doğumda geleneksel uygulamalar, maternal sağlık, fetal sağlık ”gibi anahtar kelimeler yazılarak literatür taraması yapılmıştır. Fundal bası; doğumun ikinci evresinin süresini kısaltmak ve doğumun hızlandırılmasına yardımcı olmak için uterusun en üst kısmı olan fundusa basınç uygulanmasıdır. Kanıt temelli olmayan bu uygulama gelişmiş ülkelerde müdahaleli doğumlarda uygulanırken, gelişmekte olan ülkelerde ise neredeyse rutin olarak uygulanmaktadır. Fundal bası sıklıkla uygulayıcının önkolu, dirseği, elinin ucu, avuç içi ile nadir olarak ta özel bir kemerle uygulanmaktadır. Bu uygulama ebeler, doğum hekimleri ve sağlık personeli olmayan bireyler tarafından yaygın kullanılmasına rağmen, mediko-legal sebeplerle resmi kayıtlarda yeterince yer almamaktadır. Fundal bası uygulamasının maternal ve fetal sağlık üzerine olumsuz etkileri bulunmaktadır. Maternal sağlığı; ağrı, yorgunluk, uterus rüptürü, postpartum hemoraji, disparoni gibi fiziksel; korku, posttravmatik stres bozukluğu, postpartum depresyon gibi psikolojik yönden olumsuz etkilemektedir. Ayrıca uygulamanın sert düzeyde yapılması, annelerin doğumunu olumsuz ve travmatik algılanmasına neden olabilmektedir. Bu uygulama fetal distres, fetal kırıklar, fetal beyin ve brakiyal pleksus hasarı, hipoksi, asidoz ve düşük apgar skoru vb. gibi etkileriyle fetal sağlığı da olumsuz etkilemektedir. Sağlık profesyonellerinin; kanıt temelli olmayan bu uygulamanın yapılmaması, rutin uygulama olmadığı konusunda kadın / aileleri bilgilendirme ve onların haklarını savunma konularında sorumlulukları vardır. Fundal bası uygulaması; fiziksel ve ruhsal etkileriyle hem maternal hem de fetal sağlığı olumsuz etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Fundal Bası Uygulaması, Vajinal Doğum, Maternal Sağlık, Fetal Sağlık, Olumsuz Doğum Deneyimi

PDF

___

1. Verheijen EC, Raven JH, Hofmeyr GJ. (2006). “Fundal pressure for shortening the second stage of labour (Protocol)”. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2006, CD006067. DOI: 10.1002/14651858.CD006067.
2. Başgöl Ş, Beji N. K. (2015). “Doğum eyleminin birinci evresinde sık yapılan uygulamalar ve kanıta dayalı yaklaşım”. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5: 32-39.
3. Api O, Balcin ME, Ugurel V, Api M, Turan C, Unal O (2009). “The effect of uterine fundal pressure on the duration of the second stage of labor: A randomized controlled trial”. Acta Obstet Gynecol Scand, 88: 320–324.
4. Moiety F. M. S, Azzam A. Z. (2014). “Fundal pressure during the second stage of labor in a tertiary obstetric center: a prospective analysis”. Journal of Obstetrics and Gynaecology Research, 40: 946-953.
5. Alran S. (2002). “Differences in the management and results in term delivery in nine European referral hospitals: A descriptive study”. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 103: 4-13.
6. Buhimschi CS, Buhimschi IA, Malinow AM, Kopelman JN, Weiner CP. (2002). “The effect of fundal pressure manoeuvre on intrauterine pressure in the second stage of labour”. Obstet Gynecol Surv, 57: 727-728.
7. Iyengar S. D, Iyengar K, Suhalka V, Agarwal K. (2009). “Comparison of domiciliary and institutional delivery-care practices in rural Rajasthan, India”. Journal of Health, Population, and Nutrition, 27: 303.
8. Hofmeyr G.J, Vogel J.P, Cuthbert A, Singata M. (2017). “Fundal pressure during the second stage of labour”. The Cochrane Library.
9. Goldman N, Geli D. (2003). “Evaluaiton of midwifery care: Results from a survey in rural Guatemala”. Soc Sci Med, 56: 685–700.
10. Şenol V, Ünalan D, Çetinkaya F, Öztürk Y. (2004). “Kayseri İlinde Halk Ebeliği ile İlgili Geleneksel Uygulamalar”. Klinik Gelişim, 17: 47-55.
11. Hasegawa J, Sekizawa A, Ishiwata I, Ikeda T, Kinoshita K. (2015). “Uterine rupture after the uterine fundal pressure maneuver”. Journal of Perinatal Medicine, 43: 785-788.
12. Mahendru R. (2010). “Shortening the second stage of labor?”. Journal of the Turkish German Gynecological Association, 11: 95. .
13. Merhi ZO, Awonuga AO. (2005). “The role of uterine fundal pressure in the management of the second stage of labor: A reappraisal”. Obstet Gynecol Surv, 60: 599–603.
14. Pinar S, Karaçam Z. (2017). “Applying fundal pressure in the second stage of labour and its impact on mother and infant health”. Health care for women international, 39: 110-125.
15. Furrer R, Schäffer L, Kimmich N, Zimmermann R, Haslinger C. (2016). “Maternal and fetal outcomes after uterine fundal pressure in spontaneous and assisted vaginal deliveries”. Journal of perinatal medicine, 44: 767-772.
16. Koçak YÇ, Can HÖ, Soğukpınar N. (2010). “Geleneksel Doğum Uygulamaları ve Doğum Yardımcıları”. Life Sciences, 5: 1-6.
17. Yıldırım G, Şahin S. A. (2014). “Halk Ebelerinin Doğum Hazırlığı Ve Eylemi Sırasındaki Uygulamalarının Modern Tıp Ve Tarihi Tıp Kaynaklarındaki Uygulamalarla Karşılaştırılması”. Milli Folklor, 26: 20-31. .
18. da Gama S, Viellas E, Torres J, Bastos M, Brüggemann O, Filha M, et al. (2016). "Labor and birth care by nurse with midwifery skills in Brazil". Reproductive Health, 13: 123.
19. Pazandeh F, Huss R, Hirst J, House A, Baghban A. A. (2015). "An evaluation of the quality of care for women with low risk pregnanacy: The use of evidence-based practice during labour and childbirth in four public hospitals in Tehran". Midwifery 31: 1045-1053.
20. Yalçın H. (2012). “Gebelik, doğum, lohusalık ve bebek bakımına ilişkin geleneksel uygulamalar (Karaman örneği)”. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 55: 19-31.
21. Aktaş S, Aydın R. (2017). “Annelerin doğumda fundal bası uygulamalarına yönelik deneyimlerinin incelenmesi: Karma (mixed) method çalışması”. 3. Uluslararsı, 4. Ulusal Ebelik Kongresi Kongre Kitabı, ss:097, Ankara, Türkiye.
22. Aktaş S. (2018). "Multigravidas’ perceptions of traumatic childbirth: Its relation to some factors, the effect of previous type of birth and experience". Medicine Sience, (in press). doi: 10.5455/medscience.2017.06.8728.
23. Suzuki S. (2015). “Selective uterine fundal pressure maneuver during the second stage of the first twin delivery at near term”. The Journal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine, 28: 519-521.
24. Sydsjö G, Angerbjörn L, Palmquist S, Bladh M, Sydsjö A, Josefsson A. (2013). “Secondary fear of childbirth prolongs the time to subsequent delivery”. Acta Obstet Gynecol Scand, 92: 210-214.
25. Ayers S, Bond R, Bertullies S, Wijma K. (2016). “The aetiology of post-traumatic stress following childbirth: a meta-analysis and theoretical framework”. Psychological Medicine, 46: 1121-1134.
26. Matsuo K, Shiki Y, Yamasaki M, Shimoya K. (2009). “Use of uterine fundal pressure at vaginal delivery and risk of severe perineal laceration”. Arch Gynecol Obstet, 280: 781–786.
27. Sartore A, De Seta F, Maso G, Ricci G, Alberico S, Borelli M, et al. (2012). “The effects of uterine fundal pressure (Kristeller maneuver) on pelvic floor function after vaginal delivery”. Arch Gynecol Obstet, 286:1135–1139.
28. Tongate S, Gibbs J. D. (2010). “Nurses, physicians and disagreements about fundal pressure, how we used evidence to change practice”. Nursing for Women’s Health, 14: 137-142.
29. Flamm B. (2002). “Shoulder dystocia and fundal pressure: A medical legal dilemma”. American Society for Healthcare Risk Management Journal, 9–14.
30. Adams SS, Eberhard-Gran M, Eskild A. (2012). “Fear of childbirth and duration of labour: a study of 2206 women with intended vaginal delivery”. BJOG, 119: 1238-1246.
31. Bryanton J, Gagnon A, Johnston C, Hatem M. (2008). “Predictors of women’s perceptions of the childbirth experience”. Journal of Obstetric, Gynecologic, and Neonatal Nursing, 37: 24–34.
32. Waldenstrom U, Hildingsson I, Ryding EL. (2006). “Antenatal fear of childbirth and its association with subsequent caesarean section and experience of childbirth”. BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynecology, 113: 638–646.
33. Berghella V, Baxter J. K, Chauhan S. P. (2008). “Evidence-based labor and delivery management”. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 199: 445-454.
34. Willmott L. (2014). "El Parto es Nuestro (Birth is ours) presents the final report of the campaign "Stop Kristeller: a matter of gravity". Retrieved from: http://www.elpartoesnuestro.es/ el-parto-es-nuestro-birth-ours-presents-final-report-campaign-stopkristeller-matter-gravity. Erişim 27.02.2018.
35. Balde M.D, Bangoura A, Sall O, Soumah A.M, Vogel J. P, Bohren M. A. (2017). “Perceptions and experiences of the mistreatment of women during childbirth in health facilities in Guinea: A qualitative study with women and service providers”. Reproductive Health, 14: 3.
36. Aktaş S, Pasinlioğlu, T. (2017). “Ebelere verilen empati eğitiminin postpartum dönemdeki annelerin beklentilerini karşılama, doğumu ve ebeyi algılama düzeyine etkisi”. Jinekoloji-Obstetrik ve Neonatoloji Tıp Dergisi, 14:60-65.
37. Sante C, Sofreco E. (2017). Sağlık Arama Davranışı Araştırması. Ankara, Turkey.
38. Aktaş S, Pasinlioğlu T. (2016). “Ebenin empatik iletişim becerisinin doğum eylemine ve doğum sonrası döneme etkisi”. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 19: 38-45.
39. Simpson KR, Knox GE. (2001). “Fundal pressure during the second stage of labour”. Am J Maternal and Child Nursing, 26: 64-70.
40. Halperin O, Sarid O, Cwikel J. (2014). “A comparison of Israeli Jewish and Arab women's birth perceptions”. Midwifery, 30: 853-861.