Kentsel Tarihi Çevrelerde Sokak Sağlıklaştırma Çalışmaları: Bartın Örneği

Tarihi çevreler bulunduğu bölgenin gelenek ve göreneklerini, yaşam tarzını, sosyal yapısını, ekonomik durumunu, kültürünü, teknolojisini, mimarisini, vb. özelliklerini bugüne taşıyan kültürel varlıklardır. Geçmiş ile günümüz arasında köprü kuran tarihi belge niteliğindedirler. Fakat zaman içinde doğal ya da insan kaynaklı nedenlerden dolayı tahribat, eskime, yıpranma gibi sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Bu nedenle korunmaları, iyileştirilmeleri gerekmektedir. Koruma kapsamında yapıların restorasyonu, restitüsyonu, sıhhileştirilmesi ya da sokak sağlıklaştırma çalışmaları yapılmaktadır. Günümüzde sadece fiziki mekânı değil sosyo kültürel yapıyı da içine alan bütüncül koruma anlayışı ön plana çıkmaktadır. Aynı zamanda tarihi çevreleri koruma ve yaşatma faaliyetleri ile çekim noktaları, cazibe merkezleri de oluşturulabilmektedir. Bu bağlamda araştırmanın amacı, Bartın kenti Hükümet Caddesi ve etkileşim içinde olduğu tarihi kent merkezinde koruma kullanma dengesi gözeterek, kentsel peyzaj odaklı sokak sağlıklaştırma çalışmalarında uyulması gereken ilkeleri belirlemektir. Araştırma literatür taraması, alan analizleri, verilerin değerlendirilmesi, sonuç ve öneriler olmak üzere dört aşamada gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda, alanının Bartın kent kimliğini kısmen yansıttığı, eskime, yıpranma gibi fiziksel sorunlar yaşandığı saptanmıştır. Hükümet Caddesi ve etkileşim alanı özelinde kentsel peyzaj odaklı sokak sağlıklaştırma projelerinde planlama, tasarım, uygulama bağlamında ölçütler geliştirilmiştir. Sonuç olarak, tarihi çevreleri koruma ve geliştirmeye yönelik hedefler/politikalar imar planları, koruma amaçlı imar planları, kalkınma planları, turizm planları ile birlikte düşünülmelidir. Bu kararları benimseyecek politik irade olmalıdır. Ayrıca yerel halkın, yatırımcıların, üniversitenin, kanaat önderlerinin birlikte hareket etmesi ve parasal araçların belirtilmesi önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kentsel peyzaj, Koruma, Kimlik, Peyzaj tasarımı, Tarihi çevre

Street Rehabilitation in Urban Historical Environments: The of Case Bartın

The historic environments are the cultural beings which have the traditions and customs of the region, life style, social structure, economical status, culture, technology, architecture, etc. They are the historical documents that bridge the past and the present. However, due to natural or man-made reasons, they have faced some problems such as destruction. Therefore, they must be protected and rehabilited. The restoration, restitution, rehabilitation or street rehabilitation works are carried out within the scope of the conservation. Today, holistic protection concept including not only physical space, but also socio-cultural structure, comes to the fore. At the same time, it is possible to create attraction points and attraction centers with the protection and survival activities of historic environments. In this context, the aim of the study is to determine the principles to be followed in urban landscape-oriented street rehabilitation studies by considering the balance of use and protection Hukumet Avenue in Bartın city and the historical city center where it interacts. The research has created with four stages: literature review, field analysis, evaluation of data, results and recommendations. As a result of the research, principles have been developed in the context of planning, design and implementation in the urban landscape-oriented street rehabilitation projects in the Hukumet Avenue and interaction area. As a result, targets / policies for conservation and development of historic environments should be considered together with development plans, development plans for conservation, and tourism plans. There must be a political will to adopt these decisions. It is also important that local people, investors, universities and opinion leaders act together and specify financial instruments.

Keywords:

Urban landscape, Conservation, Identity, Landscape design, Historical environment,

PDF

___

Ahunbay, Z., 2004. Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon , Üçüncü baskı, Yapı Yayınları, İstanbul, 212s.
Altınörs Çırak, A., 2017. Plan Kararlarının Uygulanmasında Bir Konsensüs Oluşturma ve İşbirliği Deneyimi: İzmir Kemeraltı Sokak Sağlıklaştırma Çalışmalarının Öyküsü. Planlama, 27(3): 286-302.
Anonim, 2003. Bartın-Kentsel Sit Alanı, Etkileme Geçiş Alanı Korunacak Sokaklar Koruma Amaçlı İmar Planı Plan Koşulları. Bartın Belediyesi, İmar ve Şehircilik Müdürlüğü, Bartın.
Anonim, 2006. Bartın Nazım İmar Planı Araştırma Raporu. Bartın Belediyesi 01.05.2006 Tarih 86 Sayılı Meclis Kararı, Bartın.
Anonim, 2007. Kültür Kenti Bartın’ı Keşfedin, Mitolojiden Gezginlere. Kültür ve Turizm Envanteri, Bartın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayını, Ankara, 180s.
Anonim, 2008. Bartın 2023 stratejik amaçlar ve il gelişme planı, Bartın Valiliği İl Planlama ve Koordinasyon Müdürlüğü, Bartın.
Anonim, 2009. Tarihi Çevre Koruma, Tarihi Çevre Koruma: Yaklaşımlar, Uygulamalar, Dosya14.1, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi.
Anonim, 2014. Yerel Yönetimler Kentleşme ve Demokrasi, Sempozyum, 23-24 Ocak 2004, TMMOB Mimarlar Odası, İstanbul. Aşcıoğlu, E., 2001. Bartın. Bartın Ticaret ve Sanayi Odası Yayını, Ankara.
Bartın Belediyesi, 2014. Bartın belediyesi 2015-2019 dönemi stratejik planı, Eylül 2014, ss.179, Bartın.
Çelik, D. ve M. E. Yazgan, 2007. Kentsel Peyzaj Tasarımı Kapsamında Tarihi Çevre Korumaya Yönelik Yasa ve Yönetmeliklerin İrdelenmesi. ZKÜ Bartın Orman Fakültesi Dergisi. 9 (11): 1-10.
Çelik, D., Açıksöz, S., 2008. Tarihi Kentlerde Kent Estetiği Kaygısı: Bartın Örneği Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 10(14): 57-65.
Çelikyay, H. S., & Karayılmazlar, S., 2016. Bartın Kent Merkezindeki Kamusal Alanların Kentsel Ergonomi ve Kent Kimliği Açısından İrdelenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 18(2): 224–238.
Çelikyay, H. S., & Öztaş, R. G., 2018. LEED ND yeşil sertifika sistemleri bağlamında ekolojik mahalle tasarımı. Presented at the International Eurasian Conference on Science, Engineering and Technology (Eurasian Sci En Tech 2018), Ankara.
Çelimli, M. A., 2016. Divriği Kent Dokusundaki Geleneksel Konut Mimarisinin İncelenmesi ve Örnek Sokak Sağlıklaştırması Üzerine Bir Değerlendirme (Yüksek Lisans Tezi), Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı, Kayseri.
Çetin R. Z., Sönmez İ. S., 2014. Tarihi Kent Merkezlerinde Yeniden Canlandırma Stratejileri. Ege Mimarlık, 18-21.
Elnokaly A., Elseragy A., 2013. Sustainable Heritage Development: Learning from Urban Conservation of Heritage Projects in Non Western Contexts. European Journal of Sustainable Development, 2: 31–54.
Kiper, P., 2008. Küreselleşme Sürecinde Kentlerin Tarihsel-Kültürel Değerlerin Korunması: Türkiye- Bodrum Örneği, Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayını.
Kuban, D. 2000. Tarihi Çevre Korumanın Mimarlık Boyutu Kuram ve Uygulama, Birinci Baskı, Yapı Endüstri Merkezi (YEM) Yayınları, İstanbul, 207s.
Madden, K., 2001. How to turn a place around: A handbook for creating successful public spaces. New York.
Madran, E., Özgönül, N., 2005. Kültürel ve Doğal Değerlerin Korunması. 1. Baskı, Yalçın Matbaacılık, Ankara.
Ojo B., Kayode F., 2006. The Role of Colour in Environmental Beautification and Urban Aesthetics: The Nigerian Example. Indoor Built Environment, 15(6): 543–550.
Özyaba, M., vd. 1999. Kentsel Alanların Planlanması ve Tasarımı. Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik- Mimarlık Fakültesi, ders notları, no:54, s.424-467, Trabzon.
Rodwell, D., 2007. Conservation and Sustainability in Historic Cities. Malden, Mass. Blackwell Publ. 262 s.
Smith, B. 2002. Tarihi Kentlerin Korunmasında Yöntemler. Türkiye'de Tarihî Kent Dokularının Korunması ve Geleceğe Taşınması Sempozyumu, TC Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, 8-11 Şubat 2002 - Kemer, Antalya, s.125-129.
UNESCO (United Nations Educational, Scientifc and Cultural Organization), 2013. New Life for Historic Cities, Paris.
URL-1, http://www.icomos.org.tr/?Sayfa=Tuzukler1&dil=tr. 15 Aralık 2018.
URL-2, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/06/20050618.htm. 05 Aralık 2018.
URL-3, http://www.odunpazari.bel.tr/haber-1390-odunpazarinda_hemsehrilerimizin_daha_saglam_ saglikli_ve_estetik_evlerde_yasamalarini_istiyoruz#PopupGoster[popup]/0/. 28 Nisan 2019.
URL-4, http://artibirproje.com/Sayfa.aspx?Pid=20. 22 Mart 2019.
URL-5, https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr. 25 Mayıs 2019.
Ünver, H., 2017. Sokak Sağlıklaştırmanın Tanımsal Olarak İrdelenmesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5: 96-106.