TÜRKİYE-ERMENİSTAN İLİŞKİLERİNİN REALİST DIŞ POLİTİKA BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Ermeniler Osmanlı Devleti içerisinde yüzlerce yıl barış ve huzur içerisinde yaşayabilme imkanı bulmuşlardır. Ancak Fransız İhtilali ve sonrası gelişmeler Balkan coğrafyasında olduğu gibi Kafkaslarda da etkisini göstermiştir. Ermenilerin, Türkiye’nin doğu bölgelerini de kapsayan büyük Ermenistan hayali Osmanlı’nın son dönemlerinde başlamış ve bugünde canlılığını korumaktadır. Rus Çarlığının da kışkırtmasının etili olduğu 1915 olayları sonucu Osmanlı topraklarında yaşayan Ermeniler göç ettirilmiştir. Bolşevik Devrimi sonrası kurulan Transkafkasya Meclisinden ayrılan Ermenistan bağımsızlığını ilan etmesine rağmen kısa süre sonra SSCB hâkimiyetine girmiştir. SSCB’nin dağılması ile bağımsızlığını ilan eden Ermenistan, Türkiye ile ilişkilerini Ermeni soykırım iddiaları üzerine oturtarak Türkiye’nin doğu bölgelerinden toprak alabilmenin hayali içerisindedir. 2000’li yıllarda Türkiye’nin başlattığı komşularla iyi ilişkiler kurma politikasının odak noktasında olan ülkelerden biri de Ermenistan idi. Ülkeler arası sorunların çözümü konusunda Ermeni diasporasının muhalefeti ve Ermenistan ile Azerbaycan arasında sınır anlaşmazlıklarının devam ediyor oluşu bu girişimin zamansız olduğunu ortaya koymaktadır. Günümüz uluslararası ilişkiler sisteminin halen realist bir düzlemde seyrediyor oluşu, girişimlerin yeterli faydamaliyet analizi sonucu gerçekleştirilmesini zorunlu hale getiriyor.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Ermenistan, Güvenlik, Komşuluk, Diaspora

AN ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN TURKEY AND ARMENIA WITHIN THE CONTEXT OF REALIST FOREIGN POLICY

Armenians lived in peace in the Ottoman Empire for hundreds of years. However, just as in the Balkans, the French Revolution and subsequent developments had a big impact in the Caucasus. The Armenian people’s dream of a great Armenia, which includes eastern Turkey, started in the late Ottoman period and still remains alive today. As a result of the events that occurred in 1915, which were also affected by the provocation of the Tsardom of Russia, the Ottoman Government forced the Armenian people to migrate from the places they lived. Armenia declared its independence upon opting out the Transcaucasia Assembly established after the Bolshevik Revolution. However, soon afterwards it entered the domination of the USSR. It declared its independence again when the USSR dissolved, still holding tothe dream of acquiring lands from eastern Turkey by grounding its relationship with Turkey on the claims of Armenian genocide. In the 2000s, Turkey initiated a policy to establish good relationships with its neighbors, particularly focusing on Armenia as well as some other countries. Nevertheless, this attempt was untimely, considering the opposition of the Armenian diaspora to finding fair solutions to the problems between these countries, and the ongoing border conflicts between Armenia and Azerbaijan. The system of international relations is still based on realist grounds, which makes it necessary to carry out actions only after sufficiently analyzing the benefits and costs.

Keywords:

Turkey, Armenia, Security, Neighborhood, Diaspora,

PDF

___

Abdullah Gül, “Turkey: Vital Ally in the Cause of Long-Term Stability”, American Foreign Policy Interests, V. 29, 2007
Ahmet Davutoğlu, Stratejik Derinlik, Küre Yayınları, İstanbul, 2001
Ali Faik Demir, Türk Dış Politikası Perspektifinden Güney Kafkasya, Bağlam Yayınları, Ankara, 2003
Bahar Bakır, “Sözde Soykırım Tasarısı ve Ermeni Protokolleri Arasında Sıkışmış Türkiye: Ankara bu İkilemden Nasıl Çıkacak?”, 21. Yüzyıl, Sayı 16, Nisan 2010
Barış Özdal, “Türkiye-Ermenistan Diyaloğu: Uzun Bir Sürecin Başlangıcı Mı?”, Ortadoğu Analiz, Cilt 1, Sayı 10, Ekim 2009
Bülent Aras, Fatih Özbay, “Türkiye ve Ermenistan Statüko ve Normalleşme Arasında Kafkasya Siyaseti”, SETA Analiz, Sayı 12, Ekim 2009
Cemil Hesenli, SSCB-Türkiye: Soğuk Muharebe’nin Sınav Meydanı, Adiloğlu Yayınları, Bakü, 2005
Eldar Ismailov, Vladimer Papava, “A New Concept fort he Caucasus”, Southeast European and Black Sea Studies, Vol. 8, No. 3, september 2008
Esat Arslan, “Temel Dayanaktan Yoksun; Ermeni Protokolleri”, 2023, Sayı 102, Ekim 2009
Esil Şirin, The Nagorno-Karabakh Conflıct And The Armenıan Foreıgn Polıcy: 1988- 2007, A Thesıs Submıtted To The Graduate School Of Socıal Scıences Of Mıddle East Technıcal Unıversıty, 2007
Fırat Karabayram, Rusya Federasyonu’nun Güney Kafkasya Politikası, Lalezar Kitapevi, Ankara, 2007
F. Stephen Larrabee, “Turkey’s New Geopolitics”, Survival, Vol. 52, No. 2, April-May 2010
Hakkı Yapıcı, “Osmanlı Güvencesinde Tehcir Yasası”, Ermeni Araştırmaları, 2009, Sayı 32
Haluk Selvi, Armenian Question, From The First War To The Treaty Of Lausanne, Sakarya University, 2007
Hüseyin Bağcı, Demokrat Parti Dönemi Dış Politikası, İmge Yayınları, Ankara, 1990
Murat Metin Hakkı, Türkiye, Ortadoğu ve Avrasya’yı Neler Bekliyor, Ötüken Yayınları, 2007
Ömer Engin Lütem, “Facts and Comments”, Review of Armenian Studies, No: 19-20, 2009
Ömer Göksel İşyar, “Türkiye’nin Azerbaycan-Ermenistan Uyuşmazlığına Yönelik Politikaları: 1992-2004”, Geçmişten Günümüze Dönüşen Orta Asya ve Kafkasya, Der: Yelda Demirağ, Cem Karadeli, Palme Yayıncılık, Ankara, 2006
Özcan Yeniçeri, “Ermenilerin Soykırım Savaşı ve Türkiye”, 2023, Sayı 107, Mart 2010
Paul Henze, “Türkiye ve Ermenistan: Eski Sorunlar Yeni Beklentiler”, Avrasya Etüdleri, Cilt 3, Sayı 1, 1996
Pulat Y. Tacar, “Ermenilere Soykırım Yapıldığı Savının Hukuksal ve Ahlaki Açılardan İncelenmesi”, Ermeni Araştırmaları, Asam, Sayı 2, Ankara, 2001
Şanlı Bahadır Koç, “Stratejik Dehlizlerde Derinlik Sarhoşluğu: Bir AKP Dış Politikası Eleştirisi”, 21. Yüzyıl, Sayı 19, Temmuz 2010
www.mfa.gov.tr/turkiye-ermenistan-siyasi-iliskileri.tr.mfa