198109

Güneydoğu Isauria Bölgesinde Bulunan Karakabaklı Tetrapylonları

Karakabaklı antik yerleşimi Susanoğlu'nun (Korasion) 7 km kuzeybatısındadır. Yerleşim, Güneydoğu Isauria bölgesi sınırındadır ve Geç Roma İmparatorluk Dönemi'ne aittir. Yaklaşık 450 dönümlük tarımsal araziye sahiptir ve antik yerleşim içinde çok sayıda yapı bulunur. Bu yapılar; kuleli çiftlik yapısı, iki tetrapylon, iki kilise, bir vaftizhane (?), atölyeler, şarap ve zeytinyağı presleri, çalışma ve depolama yapıları (A yapısı, B, yapısı, C, yapısı), sivil konutlar, sarnıçlar ve mezarlardır. Devlet tarafından yapılmış korunaklı limana sahip Susanoğlu sayesinde Karakabaklı'da, yoğun bir üretim süreci yaşandığı yerleşimde bulunan arkeolojik verilerden anlaşılmaktadır. Yerleşimdeki mekanlar genel olarak ana kayaların üzerine inşa edilmişlerdir. Tarımsal araziden olabildiğince faydalanıldığı ve arazilerin tarımsal üretimde kaldırabilecekleri en üst sınıra yaklaştırıldıkları görülmektedir. Yerleşimin en dikkat çekici yapıları arasında iyi korunmuş bir antik yol ve bu yolun başlangıç ve bitiş noktalarındaki tetrapylonlardır. Tetrapylonlar, yerleşimin kuzeyinde ve güneyindedir. Bu anıtsal kapılar Geç Roma İmparatorluk Dönemi tetrapylonlarının özelliklerini göstermektedirler. Tetrapylonların kaideleri/ayakları “L” şeklinde plana sahiplerdir. Bugün sadece kuzey yönünde bulunan tetrapylonun kuzey kapısının kemeri ayaktadır ve diğer tüm kapı kemerleri yıkılmış durumdadır. Güneyde bulunan tetrapylonun doğu kapısı, yerleşimde sonraki dönemde inşa edilen bazilikal planlı bir kiliseyle plansal birliktelik içindedir. Bazilikal plana sahip Kilise 1, 5. yüzyıl sütun başlıklarına, Kilise 2 ise 6. yüzyıl sütun başlıklarına sahiptir. Karakabaklı kırsal alanda olmasına rağmen kentsel mimari ögeleri ve üretim odaklı görüntüsüyle Isauria ve Kilikia bölgesindeki benzerleri arasında dikkat çeker.

Anahtar Kelimeler:

Isauria, Kilikia, tetrapylon, Karakabaklı

The Tetrapylons of Karakabaklı in the Region of Southeastern Isauria

The ancient settlement Karakabaklı is located 7 km northwest of Corasium in the Rough Isaurian region. This area is suitable for agricultural activities. In this settlement many buildings such as tetrapylons, farm houses, churches, baptistery, cisterns, rock cut levers and weights, presses, olive oil production buildings, tombs and sarcophagi were found. Most of the identified structures appear to serve a common purpose. This common purpose was the storage and the protection of the agricultural products which the settlement owned. In this settlement many houses were constructed in 5th and 6th centuries. Therefore, the population of the settlement seems to have increased in the Early Byzantine period. In particular, the tetrapylons, marking the beginning and end of the ancient road is remarkable and will be handled in this study.

Keywords:

Rough Cilicia Isauria, tetrapylon, rural settlement, Karakabaklı,

PDF

___

B. Aran, Anadolu'da Roma Devri Mimarisi. İ.T.Ü. Mimarlık Fakültesi Baskı Atölyesi, İstanbul 1971.
E. Aşkın, Kent Planı ve Mimari Yapılanması Açısından Kilikia ve Lycia Bölgelerindeki Roma Dönemi Kentleri¬nin Karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi 2006).
Ü. Aydınoğlu, Olba Bölgesi Yol Ağı, Olba 1, 1998, 139-146.
Ü. Aydınoğlu, The Farms in Rough Kilikia in the Roman and Early Byzantine Periods, Adalya 13, 2010, 243-282.
H. Bahar, İsauria Bölgesi Tarihi (Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi 1991).
S.A. Canevello - M. Özyıldırım, Constantinopolis Tahtında İsaurialı bir İmparator: Zeno, Lucerna 4, 2009, 16-28.
M. Chehab, The Umayyad Palace at Anjar, Ars Orientalis 5, 1963, 17–25.
H. K. Chebab, On the Identification of Anjar (Ayn al-Jarr) as an Umayyad Foundation, Muqarnas 10 (Essays in Honor of Oleg Grabar), 1993, 42-48.
C. D. Curtis, Roman Monumental Arches, Supplementary Papers of the American School of Classical Studies in Rome 2, 1908, 26-83.
Ü. Çakmak, Dağlık Kilikia Bölgesi'nde Karakabaklı Antik Yerleşimi: Arkeolojik Buluntular, Bölgesel Yerleşim Düzenlemesi ve Tarımsal Organizasyon Açısından İn¬celenmesi (Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi 2010).
G. Downey, Ancient Antioch, Princeton 1963.
G. Downey, A History of Antioch in Syria from Seleucus to the Arab Conquest, Princeton 1961.
S. Erdemgil - F. Özoral, Antiochia ad Cragum, TAD 2/2, 1975, 55-71.
R. Förster, Antiochia am Orontes, JdI 12, 1897, 103-149.
A. L. Frothingham, The Roman Territorial Arch, AJA 19/2, 1915, 155-174.
E. T. Gregory, Bizans Tarihi, İstanbul 2008 (Çev. E. Ermert).
S. Gsell, Les monuments antiques de l'Algérie, Paris 1901.
S. Guyer – E. Herzfeld, Meriamlik und Korykos zwei Ruinenstätten des Rauhen Kilikiens, Manchester 1930 (MAMA II).
S. Güven, Anadolu'da Roma Takları, IV. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 1987, 103-107.
H. Hellenkemper, Legionen im Bandenkrieg. Isaurien im 4. Jahrhundert, Studien zu den Militärgrenzen Roms III, Stuttgart 1986, 625-634.
H. Hellenkemper – F. Hild, Neue Forschungen in Kilikien, Veröffentlichungen der Kommission für die Tabula Imperii Byzantini, Bd. 4, Viyana 1986.
H. Hellenkemper – F. Hild, Lykien und Pamphylien, Viyana 2004 (Tabula Imperii Byzantini 8).
F. Hild – H. Hellenkemper, Kilikien und Isaurien, Viyana 1990 (Tabula Imperii Byzantini 5).
S. Hill, The Early Byzantine Churches of Kilikia and Isauria, Aldershot 1996 (Birmingham Byzantine and Ottoman Monographs 1)
V. İdil, Anadolu'da Roma İmparatorluk Devri Zafer Takları, şurada: N. Başgelen (ed.), Jale İnan Armağanı I, İstanbul 1989, 351-362.
K. Jes, Türgrabsteine in Aizanoi II: Fassadenmonumente mit Scheintür, Ist Mitt 51, 2001, 279-318.
J. Keil – A. Wilhelm, Denkmäler aus dem Rauhen Kilikien, Manchester 1931 (MAMA III)
W. Koch, Baustilkunde: Das große Standardwerk zur europäischen Baukunst von der Antike bis zur Gegenwart, Münih 1994.
S. T. Lain – S. T. Parker, The Roman Frontier in Central Jordan, Washington 2006.
J. Lauffray, HÌ£alabiyya-Zenobia: Place Forte du Limes Oriental et La Haute - Mésopotamie au VIe siÃ¨cle. 1, Les duchés frontaliers de Mésopotamie et les fortifications de Zenobia, Paris 1983 (BibliothÃ¨que Archéologique et Historique 119).
J. Lauffray, HÌ£alabiyya-Zenobia: Place Forte du Limes Oriental et La Haute - Mésopotamie au VIe siÃ¨cle. 2, l'Architecture publique, religieuse, privée et funÃ¨raire, Paris 1991 (BibliothÃ¨que Archéologique et Historique 138).
J. Mühlenbrock, Tetrapylon zur Geschichte des viertorigen Bogenmo-numentes in der RoÌˆmischen Architektur, Münster 2003.
M. Özyıldırım, Corycus Piskoposluğu ve VI. Yüzyıla Kadar Kristoloji Tartışmaları, Olba 11, 2005, 199-218.
M. Özyıldırım, Ariminum ve Seleucia ad Calycadnum Konsilleri 359 İkiz Konsiller Yılı, Olba 15, 2007, 103-144.
M. Özyıldırım, Seleucia ad Calycadnum'un Erken Hıristiyanlık Dönemi Açısından Önemi, Arkeoidea 6, 2008, 55-59.
W.M. Ramsay, Cilicia, Tarsus, and the Great Taurus Pass, The Geographical Journal 22/4, 1903, 357-410.
F. Sarre - E. Herzfeld, Archäologische Reise im Euphrat und Tigris Gebiet II, Berlin 1920.
S. Stucchi, Architettura Cirenaica, Roma 1975.
G. Varinlioğlu, Rural Landscape and Built Environment at End of Antiquity: Limestone Villages of Southeastern Isauria (Doktora Tezi, Pennsylvania Üniversitesi 2008).
A.G. Walmsley, Die Dekapolis-Städte nach dem Ende des Römischen Reiches, Kontinuität und Wandel, şurada: A.S. Kerner (ed.), Gadara-Gerasa und die Dekapolis, Mainz am Rhein 2002, 137-145.
D. Whitcomb, A Fatimid Residence at Aqaba, Jordan, AAJ 32, 1988, 207-233.
D. Whitcomb, The Walls of Early Islamic Ayla. Defence or Symbol?, şurada: H. Kennedy (ed.), Muslim Military Architecture in Greater Syria: From the Coming of Islam to the Ottoman Period, Leiden-Boston 2006, 61-74.