Mahmut PALUTOĞLU, A. Didem KILIÇ, Mehmet TURMUŞ

Doğu Pontid orojenik kuşağındaki Arhavi bölgesinin magmatik faaliyetleri

Bir bütün olarak Arhavi bölgesinin magmatik faaliyetlerini anlamak için bölge Pontid Orojenik Kuşağı çerçevesinde ele alınmalıdır. Kuzeyden güneye, a- Volkanik sedimenter kayalar, b-Sokulum kayaları c-Ofiyolitik kayalar Arhavi bölgesinde stratigrafik birimler dasitik formasyonla başlar. Bu formasyon bazik volkanik sedimenter formasyonla üzerlenir. Bu formasyonun üzerine volkanik sedimenter riyodasitik formasyon gelir. Mestriştiyen-Paleosen boyunca çökelen filiş sedimentleri bu birimleri örter. Tersiyer magmatizması genç bazalt ve andezitleri meydana getirmiştir. Toplanan kaya numuneleri kimyasal analiz değerleri jeokimyasal değişim diyagramlarına yerleştirilmiştir. Çoğunun kalkalkalin tali kısmının toleytik çok az, bir kısmının ise alkali alana düştüğü görülmüştür. Petrolojik özellikleri göz önüne alındığında, volkanizmanın bölgede etkin olan tansiyon rejimi sonucu oluşan kıtasal riftleşme ürünü olarak meydana geldiği düşünülmektedir.

Magmatic activities in the Arhavi region at the Eastern Pontide orogenic belt

To understand magmatic activities of Arhavi region the area must be considered in the context of geolgical evolution, of East Pontide Orogenic Belt as a whole from the North to the South as follows a) The Volcanic sedimentery rocks b)Intrusive rocks c)Ophiolitic rocks. In Arhavi region the units starts with the dacitic formation.Dacitic formation is comfortable overlain by Basic Volcanic Sedimentary formation. The basic formation has been concordantly overlane by Volcanic Sedimentery Rhyodacitic formation. During Maestrichtian-Paleocene in the existed geosynciine Flysch Sediments were deposited.Alpine orogenic activity is characterized by fresh andesites and bazalts.The rock samples collected in Arhavi vicinity were analyzed chemically and determined values plotted into geochemical disciriminant diagrams.They mostly show a calc-alkaline affinity with subordinate tholeitic and minor alkaline character. Their petrological characteristics indicate that they have been formed by continental rifting due to tensional forces acting on this sector of the Western Anatolia.

___

Akıncı, Ö.T., 1974, The geology and mineralogy of copper lead zinc sulphide veins from Bulancak,Turkey :Ph.D. Thesis, University of Durham, England. (unpublished)
Dewey, J.F., Pitman, W.C.,Ryan, W.B. and Bonnin, J., 1977, Plate tectonics and evolution of Alpine system:Geol. Soc. America Bull., 84, 3137-3180.
Eğin, D., Hirst, D.M. and Phililips, JR., 1979, The petrology and geochemistry of volcanic rocs from northern Harşit river area,Pontid volcanic Province,Northeast Turkey : J -Volcanil. Geothermal Res.(in press).
Gedik, A., Ercan, T., Korkmaz,S. Ve Karataş, S., 1992, Rize-Fındıklı Çamlıhemşin arasında (Doğu Karadeniz) yer alan magmatik kayaçların petrolojisi ve Doğu Pontidlerindeki bölgesel yayılımı:Türkiye Jeol.Bült.,35/1,15-38.
Gedikoğlu, A., 1978, Harşit granit karmaşığı ve çevre kay açlar ı(G ire sun- Doğankent): Doçentlik tezi, KTÜ;186s.
Genç, S., 1994, Doğu Pontidlerde volkanizma ve jeotektonik gelişim:Türkiye Jeoloji Bülteni37,1-12.
Irvine, T.N. andBaragar, W.R.A., 1971, A guide to the chemcial classification of the common volcanics rocs: Can. Jour. Earth Planet. Sci. Lett., 8, 523-548.
Jakes, P. And Gill, J.B., 1970, Rare earth elements and, island arc tholeiite series: Earth Planet. Sci. Lett., 9,17-28.
Jakes, P. And White, A.J.R., 1970, Major and traca element abundances in volcanic rocs of orogeneis areas:Geol. Soc. America Bull., 83, 29-48.
Kovenko, V., 1941, Peronit mıntıkasındaki bakır ve manganez madenleri hakkında rapor, M.T.A. Rap. No., 307 (yayınlanmamış).
Koprivica, D., 1979, Hopa-Arhavi bölgesinin jeolojisi, Yapısal özellikleri ile Sülfit ve Manganez zuhurları (KD- TURKIYE) (yayınlanmamış).
Kuno, H., 1966, Lateral variation of basalt magma type across Continental margins and island arcs:Bull. Volcano!., 29: 195-222.
Kuno, H., 1968 a, Differentiation of basaltic magmas:H H. Hess and A.P oldervart, Eds., Basalts, V.2., Interscience, New York, 623-688.
Kuno, H., 1960 b,Origin of ande sit e and its bearing on the island arc KILIÇ, PALUTOĞLU ve TURMUŞ structure:Bull.VolcanoL, 32, 141-176.
Miyashiro, A., 1974, Volcanic rock series in island arc and active continental margins: AmJour. Sci., 274, 321-355.
Pearce, J.A. and Cann, J.R., 1973, Tectonic setting of basic volcanic rocks determined using trace element analsis:Earth Planet.Sci.Left., 19, 209- 300.
Pearce, J.A. and Gale, G.H., 1977, Identification of ore deposition environment from trace element geochemistry of associated igneous host rocks:Geol. Soc. London Spec. Publn., 7, 14-24.
Peccerillo, a. and Taylor, S.R., 1975, Geochemistry of upper Cretaceous volcanic rocks from the Pontic chain, Northern Turkey: Bull. Vole., 39/4,1/13.
Peccerillo, A. and Taylor, S.R., 1976, Geochemistry of calcalcaline volcanics rocks from, Kastamonu area, Northern Turkey: Contr. Miner.Petr., 58,63-81.
Şengör, A.M.C., Yılmaz Y. And Ketin L, 1980, remmants of o pre-late Jurassic occan in Northern Turkey.Fragments of a Permian-Tiriassic Placo-Tethys: Geol. Soc. America Bull., 91, 599-609.
Struve, A., 1902, Peronit ve Pancoli köyleri civarında maden zuhuru hakkında rapor. M.T.A. Rap. no. 624.
Taylor, S.R. 1969, Trace element chemistryof andesite and associated calc¬alcaline rocks: A.R. McBirney, Ed., Proc. Andesite Conf., Oregon Dept. Geol. Mineral Ind. Bull., 65, 43-64.
Taylor, S.R., Arçulus, R., Peıfit, M.R. and Johnson, R.W., 1981, Island are basalts.lnbasaltic volcanism on the terrestrial planets (Basaltic Volcanism Study Project):Pergamon Press,New York.193-213.
Tokel, S., 1972, Stratigraphical and volcanic history of Gümüşhane region, NE Turkey .'Doktora tezi, London Univ.
Tokel, S., 1977, Doğu Karadeniz bölgesinde kalk-alkalen Eosen andezitler vejeotektönizma:TJKBült., 20,49-54.
Turmuş, M., 2000, Çamlıhemşin (Rize) çevresinin jeolojik ve petrolojik özellikleri: F.Ü. fen bilimleri ensitüsü dergisi, kasım- 2000 sayısı sayfa 197-181.
Yılmaz, Y., ve Tüysüz, O., 1988, Kargı Masifi ve dolaylarında Mezozoik tektonik birliklerin düzenlenmeleri sorununa bir yaklaşım:TPJD Bült., 1/1,73-86.
Zimmer, E., 1937, Arhavi ve Peronit mıntıkası bakır yatakları hakkında rapor, M.T.A. rap. No. 344 (yayınlanmamış).