Ulvi Can ÜNLÜGENÇ, Pınar KOCAÇİFTÇİ

Antakya ve yakın civarının tektono-stratigrafisi

Jeolojik ve tektono-stratigrafik amaçlı olarak incelenen çalışma bölgesi, Hatay ilinin doğusunda, Antakya ile Kozluca arasında kalan alanı kapsamaktadır. İnceleme alanında temelde, bölgeye Üst Kretase'de tektonik olarak yerleşen allokton konumlu Kızıldağ ofiyoliti bulunmaktadır. Tektonitlerden oluşan Kızıldağ Ofiyoliti, Üst Kretase yaşlı ve otokton konumlu olan ve başlıca kireçtaşı, killi kireçtaşı ve marnlardan oluşan Kaleboğazı formasyonu tarafından üzerlenmektedir. Kireçtaşı, çörtlü kireçtaşı ve kumlu kireçtaşlarından oluşan Alt-Orta Eosen yaşlı Okçular Formasyonu ise açısal uyumsuzlukla Kaleboğazı formasyonunu üzeıiemektedir. Başlıca konglomeralardan oluşan Langiyen-Serravaliyen yaşlı Balyatağı formasyonu ve onunla geçişli olan, resifal kireçtaşlarından oluşan Langiyen-Serravaliyen yaşlı Sofular formasyonları, Okçular formasyonunu açısal uyumsuz olarak üzerlemektedirler. Sofular formasyonunun üzerine ise Orta Miyosen yaşlı olan ve kumtaşı, killi kireçtaşı, kiltaşı ve marnlarla temsil edilen Tepehan formasyonu uyumlu ve geçişli olarak gelmektedir. Kumtaşı, killi kireçtaşı, marn ve kiltaşlarından oluşan Üst Miyosen yaşlı Nurzeytin formasyonu ise Tepehan formasyonunu uyumlu ve geçişli olarak üzerlemektedir. inceleme alanındaki en genç birim olan Kuvaterner yaşlı alüvyonlar ise bütün yaşlı birimler üzerinde açısal uyumsuzlukla yer almaktadır. Bölgede bulunan doğrultu atımlı Amanos ve Ölü Deniz fayları inceleme alanı ve yakın civarının doğrultu atımlı bir tektonik rejimden etkilendiğini göstermektedir. Hatay bölgesindeki etkin gerilme rejiminin Geç Kuvaterner' de doğrultu atımlı rejimden açılma rejimine doğru geçiş özelliği göstermektedir, inceleme alanında gözlenen ve ölçülen yapısal unsurlar bölgede KD-GB yönünde bir açılma rejiminin etkisi altında kaldığını göstermektedir.

Tectono-stratigraphical investigation of Antakya and its near surroundings

The investigated area, which was studied geologically and tectono-stratigraphically is located between Antakya and Kozluca villages and covers an area to the east of Hatay. Allocthonous Kızıldağ Ophiolites, which was tectonically emplaced the region during Upper Cretaceous, form the basement. Kızıldağ Ophiolite which consists of tectonites is overlain by autochthonous Upper Cretaceous age Kaleboğazı formation that mainly comprises limestone, clayey limestone and marls. Middle-Upper Okçular formation limestone, cherty limestone and clayey limestone overlies the Kaleboğazı formation with angular unconformity. Langhian-Serravalian conglomerates' Balyatağı formation of Langhian-Serravalian age Sofular formation and reefal limestones of, that have transstional contact with each other, overlie the Okçular formation with angular unconformity. This unit is transitionally and conformably overlain by Langhian-Serravalian Tepehan formation that is mainly represented by sandstone, clayey limestone, clay stone and marls. Upper Miocene Nur zeytin formation consisting of sandstone, clayey limestone, marls and clay stone conformably and transitionally rests on the Tepehan formation. The youngest unit in the study area is Quaternary alluviums rest on the all mentioned older units with an angular unconformity. The study area and the vicinity of it have been highly affected by strike slip stress regime because being placed in the proximity of the Amanos and the Dead Sea faults. It is observed that the active stress regime in the Hatay region changed from strike slip regime to extensional regime during Late Quaternary. NE-SW trending extensional features have been evaluated according to the observed and measured structural elements in the investigated area.

___

Arpat, E., Şaroğlu, F., 1972. Doğu Anadolu Fayı ile ilgili Bazı Gözlem ve Düşünceler, M.T.A Dergisi, 78, 33-39, Ankara.
Arpat, E., Şaroğlu, F., 1975. Türkiye'deki Bazı Önemli Genç Tektonik Olaylar, Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni,18, 91-110.
Aslaner, M., 1973. İskenderun ve Kırıkhan Bölgesindeki Ofiyolitlerin jeolojisi ve Petrografisi, M.T.A Yayınları No: 150, 71 s., Ankara.
Atan, O. R., 1969. Eğribucak Karacaören (Hassa), Ceylanlı-Dazevleri (Kırıkhan) Arasındaki Amanos Dağlarının Jeolojisi, M.T.A Yayın, No:139, Ankara.
Boulton, S., 2006. Tectonic-sedimentary evolution of the Cenozoic Hatay Grahen, South Central Turkey. University of Edinburgh, Ph.D. Thesis.413 p. Edinburgh.
Çoğulu, H.E., 1973. Hatay-Kızıldağ Masifinin Oluşumu Hakkında Yeni Buluşlar, Cumhuriyet' in 50. yılı Yerbilimleri Kongresi, 409 - 421, Ankara.
Çoğulu, H.E., 1974. Hatay Bölgesinde Ultrabazik Tektonikler ve Tabakalı Peridotitler, M.T.A. Dergisi, 83, 185-193, Ankara.
Dean, W.T. ve Krummenacher, R., 1961. Cambrian tribolites from the Amanos Mountains, Turkey: Paleontology, 4, 71-81.
Delaloye, M., Pişkin, Ö., Voldet, P., Vuagnat, M. ve Wagner, J., 1979. Rare Earth element concentrations in mafics from the Kızıldağ ophiolite (Hatay, Turkey). Schweiz. M in.Pet.Mitt., 59, 67-73.
Delalöye, M., Selçuk, H., Vuagnat, M., ve Wagner, J., 1980. Geological section through the Hatay ophiolite along The Mediterranean Coast, Southern Turkeey. Ophiolite, 5 (213), 205-216.
Dubertret, L., 1953. Geologie des roches vertes du NW de la Syrie et du Hatay (Turquie): Notes Mem. Moyen Orient, 6, 227 s.
Garfunkel, Z., Zak, I., and Freund, R., 1981. Active Faulting in the Dead Sea Rift, Tectonophysics, 80,1-26.
Gülen, L., Barka, A., Toksöz, M.N.,1987. Kıtaların Çarpışması ile İlgili Kompleks Deformasyon, Maraş Üçlü Eklemi ve Çevre Yapıları, Yerbilimleri 14, 319-336.
Inwood, J., 2006. The Tectonic Evolution of the Hatay Ophiolite of Southeast Turkey. School of Earth, Ocean and Environmental Science, Universirt of Plymouth, 426 p., Plymouth.
Jackson, J., Mc. Kenzıe, D.P., 1984. Active Tectonics of the Alpine-Himalayan Belt Between Western Turkey and Pakistan. Geophysical Journal Royal Astronomy Society, 77,185-246.
Ketin, I., 1966. Güneydoğu Anadolu' nun Kambriyen Teşekkülleri ve Bunların Doğu İran Kambriyeni ile Mukayesesi. M.T.A Dergisi, 66, 20-35, Ankara.
Koçyiğit, A., ve Beyhan, A., 1998. A new intra continental transcurrent structure: The central Anatolian Fault zone, Turkey, Tectonophysics, 284, 317-336.
Kop, A., 1996. Kırıkhan (Hatay) ve Kuzeyinin Tektonostratigrafik incelemesi, Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 161 s., Adana.
Le Pichon, X. and Angelier, J., 1979. The hellenic arc and trench system: A key to the neotectonic evolution of the eastern mediterranean area, Tectonophysics, 60, 1-42.
Lyberis, N., Yürür, T., Chorowicz, J., Kasapoğlu, E. and Gündoğdu, N., 1992. The east Anatolian Fault: an Oblique Collision Belt, Tectonophysics, 204,1-15.
Mc. Kenzie, D.P., 1972. Active Tectonics of the Mediterranean Region,Geophysical Journal Royal Astronomy Society, 30,109-185.
Mc. Kenzie, D.P., 1978. Active Tectonics of the Alpin-Himalayan Belt: The Aegean Sea and Surrounding Regions (Tektonics . of Aegean Region), Geophysical Journal Royal Astronomy Society,55,217-254.
Mistik, T., 2002. Samandağ (Antakya) Civarının Jeolojik incelemesi, Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 46 s., Adana.
Mistik, T., Ünlügenç} U.C., 2004. Samandağ (Antakya) civarının Jeolojik İncelemesi. Ç.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 19, Sayı No:l, 231-247 s., Adana.
Muehlberger, W.R., 1981. The Splintering of the Dead Sea Fault Zone in Turkey. Yerbilimleri, 8,123-130.
Över, S., Ünlügenç, U.C., 1998. Seismotectonic Evidence of the Antioch Triple Junction and Resent Temporal Change in Qaternary to Present-day Stres State Along Hatay Region (SE-Turkey), Third International Geology Symposium, Ankara.
Över, S., Ünlügenç, U.C., Özden, S., 2001. Hatay Bölgesinde Etkin Gerilme Durumları,Yerbilimleri, 23,1-4., Ankara.
Över, S., Ünlügenç, U.C., and Bellier, O., 2002. Quaternary Stres Regime Change in The Hatay Region (SE Turkey) Geophysics Journal International, 148, 649 - 662.
Över, S., Özden, S., Ünlügenç, U.C., Yılmaz, H., 2004. A Synthesis: Late Cenozoic stress field distribution at northeastern corner of eastern Mediterranean, SE Turkey. Comptes Rendus Geoscience, 336, 1, 93-103.
Parlak, O., Kop, A., Ünlügenç U.C., Demirkol, C., 1998. Geochronology and Geochemistry of Bazaltic Rocks in The Karasu Graben araund Kırıkhan (Hatay), S Turkey, Tübitak Earth Sciences 7, 53 -61.
Perinç ek, D., Eren, A.G., 1990, Doğrultu Atımlı Doğu Anadolu ve Ölüdeniz Fay Zonları Etki Alanında Gelişen Amik Havzasının Kökeni, Türkiye 8. Petrol Kongresi Bildiri Kitabı, 180-192., Ankara.
Perinçek, D., and. Çemen, İ., 1990. The Structural relationship Between The East Anatolian and Dead sea Fault Zones in Southeastern Turkey. Tectonophysics, 172, 331-340.
Quannel, A. M., 1959. Tectonics of the Dead Sea Rift. 20th. Int.Geol.Congr., 385-405, Mexico.
Rojay, B., Heimann, A., Toprak, V., 2000. Neotectonic and Volcanic Characteristics Of The Karasu Fault Zone (Anatolia,Turkey): The Transition Zone Between The Dead Sea Transform and The East Anatolian Fault Zone, Geodinamica Acta, 14,197-212:
Selçuk, H., 1981. Kızıldağ Ofiyoliti Genellikle Ofiyolit Volkanitlerinih Üzerinde Yer Alan Derin Deniz Çökellerî Dışında Tam Bir Ofiyolit Stratigrafisi Sergiler, Doktora Tezi Yayımlanmamış.
Selçuk, H., 1985. Kızıldâğ-Keldağ-Hatay dolayının Jeolojisi ve Jeodinamik evrimi, M.T.A Rapor no 7787., Ankara.
Şaroğlu, F., Emre, Ö., and Kuşçu, I.,1992. The East Anatolian Fault Zone of Turkey, Ann. Tectonice, VI, 99-125.
Şengör, A.M.G. ve Yılmaz, Y., 1981. Tethyan Evolution of Turkey: A Plate Tectonic Approch, Tectonophysics, 75, 181-241.
Şengör, A.M.C., Görür, N., Şaroğlu, F., 1985. Strike Slip Faulting and Related Basin Formation in Zones of Tectonic Escape: Turkey as a Case Study , Soc. Econ. Paleontol. Mineral. Spec. Pubi, 37, 227-264.
Tekeli, O., Erendil, M., 1986. Kızıldağ ofiyolitinin Jeoloji ve Petrolojisi: M.T.A Dergisi, 107, 33-49., Ankara.
Temizkan, N., 2003. Harbiye (Antakya) Civarının Jeolojik İncelemesi, Ç.Ü Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 60 s., Adana.
Tinkler, C., Wagler, J.J., Delaloye, M. and Selçuk, H., 1981. Tectonic history of the Hatay Ophiolites (South Turkey) and Their Relation. Tectonophysics, 72, 23-41.
Westaway, R., 1994. Present Day Kinematics of the Middle East and Eastern Mediterranean, J. Geophys. Res., 99.
Westaway, R., and Ar ger,.J., 1996. The Gölbaşı Basin, Southeastern Turkey: A Complex Discontinuity in a Major Strike-Slip Fault Zone, J. Geol. Soc. 153 , 729-744.
Yılmaz, Y., Gürpınar, O., Yiğitbaş, E., 1988. Amanos Dağları ve Maraş Dolaylarında Miyosen Havzalarının Tektonik Evrimi, T.P.J.D Bülteni, 52-72., Ankara.
Zorlu, K., 2003. Samandağ-Yayladağı (Hatay) Arasının Tektono-Stratigrafik İncelemesi, Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 89 s., Mersin.