Erdinç ALACA, H İnci ÖNAL

Bilgi Erişim Sürecinde Gençlere Okul Kütüphanesi Hizmetlerinin Sağlanması

Eğitim insanın doğumundan ölümüne yaşamın her evresinde farklı biçimlerde ortaya çıkarak hayatı şekillendirmede etkili olmaktadır. Eğitim süreci evde başlamakta, okul öncesi, ilköğretim, ortaöğretim, yükseköğretim ve yaşam boyunca devam etmektedir. Bu süreç, bireylerin girişken, sorgulayıcı, araştırmacı özelliklerinin ön plana çıktığı gençlik çağlarını da kapsamaktadır. Çocukluk döneminin niteliğini artıran, gençliğe de yön veren eğitim olgusunun sürdürülebilir kılınması birtakım unsurlara bağlı olarak gerçekleşmektedir. Okul kütüphaneleri bu unsurların başında gelmektedir. Okul kütüphaneleri, eğitimin ilk evresinden itibaren bireyin bilgi gereksinimlerine karşılık veren, okuma ve araştırma yeteneğinin gelişmesine katkı sağlayan, başkalarının bilgi birikiminden yararlanmakla birlikte bireyin kendi bilgi birikimini başkalarına aktarmasına ortam hazırlayan bir oluşumdur. Bu çalışma kapsamında, okul kütüphanesi-eğitim etkileşimi gençlerin bilgiye erişim süreci göz önünde bulundurularak değerlendirilmektedir. Bunun yanında, kaliteli bir etkileşimin önemi üzerinde de durulmaktadır. Çalışmada cevap aranan sorular; Ankara’daki okul kütüphaneleri standartlara uygun mudur? Ankara’daki okullar, son yıllarda kütüphane ve kaynak sayısı bakımında nasıl bir gelişim göstermiştir? Sahip olunan şartlarda, Ankara’daki okullarda sağlıklı bir kütüphane-eğitim etkileşimi yaşanıyor mu? Betimleme yöntemi kullanılan çalışmada bulgular istatistiksel veriler doğrultusunda ortaya çıkarılmış ve ayrıntılı olarak değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda, Ankara’daki okul kütüphanelerinin standartlardan uzak olduğu saptanmıştır. Bu şartlarda, gençlerin okul kütüphanesi hizmetleriyle bilgiye erişimlerini sağlayacak temel öneriler sunulmuştur

Anahtar Kelimeler:

Eğitim, Gençliğin Bilgi Kullanımı, Okul Kütüphaneleri, Bilgi Erişim Süreci, Ankara

From birth to death, education comes in different forms at every stage of human life and shapes them. The education process is started at home, but continues throughout pre-school, primary school, secondary school, higher education and life-long. This process also includes the youth ages, in which the aggressive, inquisitive, researching characteristics of the individuals are at the forefront. The sustainability of the education that enhances the quality of the childhood and also the direction of the youth is dependent on a number of factors. The school libraries are at the forefront of these factors. School library is an organization that responds to the information needs of the individual from the initial stage of education and contributes to the development of reading and researching ability and prepares an environment for the individual to transfer own knowledge to others while benefiting from the knowledge of others. Within the context of this study, the school library-educational interaction is assessed by considering the young people’s access to information. Besides, the importance of quality interaction is emphasized. Questions to be answered in the study; Do the school libraries in Ankara suitable to standards? Are the schools in Ankara sufficient for students to respond their library needs? Is it possible to have a healthy library-education interaction in the schools in Ankara under the conditions? In the study using descriptive method, findings are presented in the direction of statistical data and the subject is discussed with a theoretical approach. As a result of the study, it is find out that the school libraries in Ankara are far away from the standards. In these circumstances, suggestions were developed to provide information retrieval process for youth by school libraries

Keywords:

Education, Youth Information Use, School Libraries, Information Retrieval Process, Ankara,

PDF

___

Alaca, E. ve Önal, H. İ. (2017). Teachers in e-libraries: Research and application. Journal of Teacher
Education and Educators, 6(1), 89-116. 31 Mayıs 2017 tarihinde http://jtee.org/document/issue12/
MAKALE5.pdf adresinden erişildi. • Atılgan, D., Subaşıoğlu, F. ve Gürdal, O. (2005). Liseler için kütüphanecilik. İstanbul: Devlet Kitapları.
Çakın, İ. (1986). Kütüphanenin toplumsal konumu ve işlevleri. TKDB, 35(1), 8-16. 25Nisan 2017 tarihinde http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/1018-2035-1-PB.pdf adresinden erişildi.
• Ephraim, P. E. (2003). The greening of libraries. Library Management, 24(3), 160-163. 17 Nisan 2017 tarihinde http://www.emeraldinsight.com/doi/pdfplus/10.1108/01435120310464862 adresinden erişildi.
• IFLA/UNESCO okul kütüphanesi bildirgesi. (t. y.). Önal, İ. (Çev.). 10Nisan 2017 tarihinde http://www. kutuphaneci.org.tr/sites/default/files/okul_kutuphanesi_bildirgesi.pdf adresinden erişildi.
• IFLA/UNESCO okul kütüphanesi rehberi. (2002). 14Nisan 2017 tarihinde http://www.ifla.org/files/assets/ school-libraries-resource-centers/publications/school-library-guidelines/school-library-guidelines-tr.pdf adresinden erişildi.
• IFLA school library guidelines. (2015). 25 Mayıs 2017 tarihinde https://www.ifla.org/files/assets/school- libraries-resource-centers/publications/ifla-school-library-guidelines.pdfadresinden erişildi.
• Kaptan, S. (1995). Bilimsel araştırma teknikleri ve istatistik yöntemleri. Ankara: Bilim Yayıncılık.
• Okul Kütüphanecileri Derneği. (2014a). Yönetim ilke ve standartları.15 Mayıs 2017 tarihinde http:// okulkutuphanecileri.org/index.php/tr/sts/yis adresinden erişildi.
• Okul Kütüphanecileri Derneği. (2014b). Hizmet ilke ve standartları.15 Mayıs 2017 tarihinde http:// okulkutuphanecileri.org/index.php/tr/sts/his adresinden erişildi.
• Okul Kütüphanecileri Derneği. (2014c). Fiziki ilke ve standartlar.15 Mayıs 2017 tarihinde http:// okulkutuphanecileri.org/index.php/tr/sts/fis adresinden erişildi.
• Okul Kütüphanecileri Derneği. (2014d). Koleksiyon ilke ve standartları. 15 Mayıs 2017 tarihinde http:// okulkutuphanecileri.org/index.php/tr/sts/kis adresinden erişildi.
• Okul Kütüphanecileri Derneği. (2014e). Teknoloji ilke ve standartları. 15 Mayıs 2017 tarihinde http:// okulkutuphanecileri.org/index.php/tr/sts/tis adresinden erişildi.
• Önal, İ. (1985). Türkiye’de okul kütüphanelerinin yönetimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. 10 Mayıs tarihinde http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/57.pdf adresinden erişildi.
• Önal, İ. (1995). School library development in Turkey. Türk Kütüphaneciliği, 9(3). 255-257. 13 Mayıs 2017 tarihinde http://tk.org.tr/index.php/TK/article/viewFile/991/986 adresinden erişildi.
• Önal, İ. ( 2005). New developments on the Turkish school library science. Journal of Librarianship and Information Science, 37(3), 141-152. doi: 10.1177/0961000605057481
• Önal, İ. ve Topçu, Ö. Ş. (2013). Eğitimi gerçekleştirmek: Eğitim programlarında okul kütüphanelerinin yeri. Bilgi Dünyası, 14(2), 306-328. 27 Mayıs 2017 tarihinde http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/ dosyalar/Onal_TopcuBD.pdfadresinden erişildi.
• Özkan, H. H. (2006). Popüler kültür ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 29-38. 03 Ağustos 2017 tarihinde http://www.kefdergi.com/pdf/14_1/029-038.pdfadresinden erişildi.
• Rufi, J. (1956).Türkiye’de Orta Ögretim: Müsahedeler, problemler ve tavsiyeler. İstanbul: Milli Egitim Basimevi.
• Soysal, Ö. (1969). Çağdaş eğitim ve Türkiye’de okul kütüphanesi. Ankara: Güven Matbaası.
• T. C. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2001). Okul Kütüphanesi Yönetmeliği.18 Mayıs 2017 tarihinde http:// www.bbyhaber.com/bby/wp-content/uploads/dosyalar/mevzuat/MEB-Okul-Kutuphaneleri-Yonetmeligi. pdf adresinden erişildi.
• T. C. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017a). Eğitim istatistikleri.18 Mayıs 2017 tarihinde http://ankara.meb. gov.tr/www/egitim-istatistikleri/icerik/24 adresinden erişildi.
• T. C. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017b). Z-kütüphanelerin özellikleri.18 Mayıs 2017 tarihinde http://z- kutuphane.meb.gov.tr/Home/Hakkimizda adresinden erişildi.
• T. C. Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2017c).Milli eğitim istatistikleri. 24 15 Ocak 2018 tarihinde http:// sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/08151328_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2016_2017. pdfadresinden erişildi.
Thompson, L. S. (1952). The libraries of Turkey. Library Quarterly, 22(3), 270–284.23 Mayıs 2017 tarihinde http://www.journals.uchicago.edu/doi/pdfplus/10.1086/617909 adresinden erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. 2017. Yıllara göre il nüfusları. 17 Ocak 2018 tarihinde http://www.tuik. gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist adresinden erişildi.
Yılmaz, B. (2004). Türkiye’de eğitim politikası ve kütüphane. Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
• Yılmaz, E. (2015). Eğitimde okul kütüphaneleri: Türkiye’de durum. Milli Eğitim, 208, 259-286. 30 Ağustos tarihinde https://www.kisa.link/M5xU adresinden erişildi.
• Yılmaz, M. (t. y.). Eğitim ve kütüphane ilişkisi. 30 Ağustos 2019 tarihinde https://www.kisa.link/M5xK adresinden erişildi.