En‘âm Sûresinde Sıfat ve İşlev Açısından Anlamı

Kur’ân’ın mukteza-yı hale mutabık kendisine has ve farklı ifade tarzları vardır. Bu tarzlar içerisinde dilbilim açısından sıfatın önemli bir yeri vardır. Sıfatın kelâmın isnat unsurlarının dışında kalıp cümle için mütemmim bir cüz olmaması onun dilbilimsel terkiplerde büyük bir ehemmiyet arz etmesine halel getirmemektedir. Bu durum manayı tamamlama bakımından kelâmın sıfattan müstağnî olmadığını ispat etmektedir. Bu sebeplerden dolayıdır ki çalışmada En’âm sûresindeki sıfatın konumu, kullanımı ve manaya etkisi mevzusu ele alınmaya çalışıldı. Ayrıca sıfatın cümledeki konumu bazı dilbilimcileri söz konusu sûredeki sıfatı tetkik ve açıklamaya sevk etmiştir. Sıfatın dilbilimci âlimler nezdindeki mefhûmu ve ehemmiyeti zikredilerek manayı tamamlama açısından tarifi yapıldı. Mevsufunu açıklayıcı özelliğiyle cümle için tamamlayıcı unsur olduğuna değinildi. Sıfatın (ك) “kâf” harfiyle kullanımı ve teşbih (ك) “kâf”ın ism-i işâretle gelmesi gramer açısından önemli bir olgu olduğundan dilbilimsel açıdan da sıfatın önemli bir maksadı ifâ ettiğine değinildi. Sıfatın sûredeki manevî ve fonksiyonel yönü ve tazammun ettiği mana zikredildi. Neticede sıfatın âyetlere kattığı senâ, tahsîs/ayırma ve tavzih/açıklama anlamlarına dikkat çekilerek açıklandı.

Anahtar Kelimeler:

Kur'ân, , En'âm Sûresi, , Dilbilim, , Sıfat, , Delâlet.

ADJECTIVE AND FUNCTIONAL DEFINITION IN SURAT EN'ÂM

The Qur'an has its own unique expression styles suitable for the situation. Among these styles, the adjective has an important place in terms of linguistics. The fact that the adjective is excluded from the elements of isnat and that it is not an integral part of the sentence, still has an important importance in linguistic compositions. The position of the adjective in the Surah An'am and its effect on the meaning were tried to be discussed. These features of the adjective have led some linguists to examine the adjective in the sura. The notion and importance of the adjective in the eyes of linguists are mentioned and its definition is mentioned in terms of completing the meaning. The spiritual and functional aspect of the adjective in the surah and its implied meaning were mentioned. As a result, it was explained by drawing attention to the meanings of praise, sena, allocation and tawzih that the adjective adds to the verses.

Keywords:

The Qur'an, , Surah An'am, , Linguistics, , Adjective, Delâlet.,

PDF

___

Âmilî, Muhammed Cevâd b. Mahmûd b. Muhammed b. Mehdî Muğniyye (Mağniyye). et-Tefsîrü’l-kâşif. Beyrût: Dâru’l-Envâr, 2009.
Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd (Ebû Muhammed) Abdullâh b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl. Beyrût: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, 2010.
Bursevî, İsmâil Hakkı. Rûhu’l-beyân fî tefsîri’l-Kurʾân. Beyrût: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, 2016.
Cürcânî, Ebû Bekr Abdülkâhir b. Abdirrahmân b. Muhammed. Delâ’ilü’l-i‘câz. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. Kâhire: Mektebetü’l-Hancî, Matbaatü’l-Medenî, 2008.
Ebüssuûd Efendi. İrşâdü’l-‘akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm. Beyrût: Dâru İhyai’t-Turâsi’l-Arabi, 2010.
Galâyînî, Mustafa. Câmiu‘d-durûsi’l-luğati’l-‘Arabîyye. Tahrân: Neşriyât, Nâsır Hüsrev, 1992.
Hasan, Abbâs, en-Nahvu’l vâfî, Kâhire: Dâru’l-Meârif, 1975.
İbn Fâris, Ebü’l-Hüseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ b. Muhammed er-Râzî el-Kazvînî el-Hemedânî. Mekâyîsu’l-luğa. Kâhire: Dâru’l-Fikr, 2009.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullâh b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh el-Ensârî el-Mısrî. Şerh-u katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. thk. Muhammed Muhyiddin Abdul-Hamîd. Beyrût: Mektebetü Dâru’l-Fikr, 2009.
İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdullâh b. Yûsuf b. Ahmed b. Abdillâh el-Ensârî el-Mısrî. Muğnil-lebîb ‘an kütübi’l-e‘ârîb. thk. Muhammed Abdül- Latîf. Kuveyt: Silsiletü’t-Turâsiyye, 2000.
Sâmarrâî, Fâdıl Sâlih. en-Nahvu’l-Arabî. Beyrût: Dâru İbn Kesîr, 2014.
Sâkî, Fâdıl Mustafa. Eksâmu’l-kelâm’il-‘Arabi. Kâhire: Mektebetü'l-Hancî, 1972.
Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî. el-Eşbâh ve’n-nezâir. thk. Gazi Muhtar Tuleymât, Dımeşk: Mecme‘ul-Luğati’l-‘Arabîyye, 1987.
Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî eş-Şâfiî, Hemʻu’l-hevâmiʻ şerhu cemʻi’l-cevâmiʻ. thk. Ahmet Şemsuddin. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1988.
İbn Akîl, Ebû Muhammed Bahâüddîn Abdullah b. Abdirrahmân b. Abdillâh el-Hemedânî. Şerh-u ibn ‘âkîl ‘âlâ elfiyyeti ibn mâlik. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2006.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânu’l-Arab. Beyrût: Dâr Sâdır, 2010.
İbn Usfûr, Ebü’l-Hasen Alî b. Mü’min b. Muhammed b. Alî el-Hadramî el-İşbîlî en-Nahvî. el-Mukarrib fi’n-nahv. Bağdat: Matbaatü’l-‘Ânî, 2017.
İbn Usfûr, Ebü’l-Hasen Alî b. Mü’min b. Muhammed b. Alî el-Hadramî el-İşbîlî en-Nahvî. el-Mukarrib fi’n-nahv. Bağdat: Matbaatü’l-Ânî, 2017.
İbn Yaîş, Ebü’l-Bekâ Muvaffakuddîn Alî b. Yaîş b. Muhammed el-Esedî el-Halebî. Şerhu'l-mufassal. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2001.
İstirâbâdî, Radiyuddin Muhammed b. el-Hasen. Şerhû’l-kâfiye li-ibn-i hâcib. thk. Yusuf Hasan Ömer. Libyâ: Câmi‘etu Kâr Yûnus Garyanus, 1975.
Kaysî, Ebû Muhammed Mekkî b. Ebî Tâlib Hammûş b. Muhammed. Müşkilü i‘râbi’l-Kurʾân. thk. Dr. Hâtem Sâlih ed-Dâmin. Beyrût: Müessesetü'r-Risâle, 1984.
Kurtûbî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
Râzî, Fahreddin Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn Muhammed b. Ömer b. Hüseyn et-Taberistânî. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1981.
Sâlih, Behcet Abdülvâhid. el-İ‘rabü'l-mufassal li-Kitâbillahi’l-mürettel. Ammân: Dâru’l-Fikr, 1993.
Sâfî, Mahmûd. el-Cedvel fi i'rabi'l-Kur'ân. Beyrût: Dâru’r-Raşîd, 1995.
Ebû Bişr (Ebû Osmân, Ebü’l-Hasen, Ebü’l-Hüseyn) Sîbeveyhi Amr b. Osmân b. Kanber el-Hârisî. el-Kitâb. thk. Abdüs-Selâm Muhammed Harun. Kâhire: Mektebetü’l- Hâncî, 1988.
‘Ukberî, Ebü’l-Bekâ Muhibbüddîn Abdullah b. el-Hüseyn b. Abdillâh el-Ezecî el-Bağdâdî. et-Tibyân fî i‘râbi’l-Kur’ân. thk. Ali Muhammed el-Becâvî. Kahire: Matbaatu İsa el-Bâbî el-Halebî ve Şurekâuhû. 1976.
Tabersî, Ebû Alî Emînüddîn (Emînü’l-İslâm) el-Fazl b. el-Hasen b. el-Fazl. Mecma‘u’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. Beyrût: Dâru’l-Mürtedâ, 2006.
Zeccâcî, Ebü’l-Kâsım Abdurrahmân b. İshâk en-Nihâvendî. İştikâku esmâʾillâh. thk. Abdu Rabbi’l-Hüseyin el-Mübârek. Beyrût: Müessesetü'r-Risâle, 1986.