Mahalle Avarız Vakıfları (17. Yüzyıl Ayntab Örneği)
Osmanlı Devleti’nde Tanzimat’a kadar olağan üstü hallerde özellikle savaş masraflarını karşılamak için padişahın emriyle halktan alınan her türlü hizmet, eşya ve paraya Avârız veya avârız-ı divanîye ismi verilir. Bu örfi vergiler (tekâlîf-i örfiyye), başlangıçta nadiren ve çok cüzi miktarlarda toplanırken giderek ihtiyaçların artması ve devlet hazinesinin bunları karşılayamaz hâle gelmesi üzerine daha sık aralıklarla ve artan miktarlarda toplanmaya başlanmıştır. Nitekim bu vergileri ödemekte güçlük çeken fakir halka akar veya para olarak tahsis edilen vakıflar tarafından yardım edilmiştir. Bu çalışmada 17. yüzyılda Ayntab şehrinde kurulan mahalle avarız vakıfları, bu vakıfların işleyişi, vakfedilen para ve gayrimenkuller ayrıca vakıflardan para alanların kimler olduğu verilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Ayntab, avarız, para vakfı, mahalle
___
- Gaziantep Şer’iye Sicili [=GŞS] 10, 18, 19, 23, 25, 27, 30, 32, 33, 34, 35, 39, 40 ve 57 Kitap ve Makaleler Akdağ, Mustafa, Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi (1456-1559), II, İstanbul 1995. Akgündüz, Ahmet, İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, İstanbul 1996. Barkan, Ömer Lütfü, “Avarız”, İA, II, Eskişehir 1997. Döndüren, Hamdi, İslam Hukukuna Göre Günümüzde Vakıf Meseleleri, İstanbul 1998. Ergenç, Özer, “Osmanlı Şehrindeki “Mahalle”nin İşlev Nitelikleri Üzerine”, OA, S IV, İstanbul 1984. Ergin, Osman Nuri, Türkiye’de Şehirciliğin Tarihi İnkişafı, İstanbul 1936. Imber, Colın, Şeriattan Kanuna Ebussuud ve Osmanlı’da İslâmî Hukuku, İstanbul 2004. İpşirli, Mehmet, “Avârız Vakfı”, DİA, IV, İstanbul 1991. Kazıcı, Ziya, İslami ve Sosyal Açıdan Vakıflar, İstanbul 1985. Kıvrım, İsmail, Ayntab’da Gündelik Hayat (1650-1700), Ankara 2019. Kurt, İsmail, Para Vakıfları Nazariyat ve Tatbikat, İstanbul 1996. Özcan, Tahsin, Osmanlı Para Vakıfları, Kanûnî Dönemi Üsküdar Örneği, Ankara 2003. Sahillioğlu, Halil, “Avarız”, DİA, IV, İstanbul 1991.
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Gaziantep Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Halfeti ile İlgili Toponomik Efsaneler Üzerine Bir İnceleme
Devlet ve Siyaset Adamı; Mehmet Kamil Ocak
Mahalle Avarız Vakıfları (17. Yüzyıl Ayntab Örneği)
Güvenlik Güçlerinin Sportif Organizasyonlardaki Stres Durumunun Analizi: Gaziantep Şehri Örneği
Harun BAHAR, Mehmet Emin SÖNMEZ