Barak İskân Şiirlerinde ve Türkülerinde Osmanlıya Başkaldırı

Baraklar, Gaziantep'in Nizip, Oğuzeli, Kargamış ilçe ve köyleri ile şehir merkezinde dağılmış halde yaşamaktadırlar. Kargamış çevresinde Suriye sınırında yaygın bir yerleşime sahiptirler. Barak aşireti, Orta Asya'dan göçmüş olan bir Türkmen aşiretidir. 19. yy'a kadar göçer hayat yaşamışlar; 19. yy'da yerleşik hayata geçmişlerdir. Osmanlı döneminde birkaç defa zorunlu iskana ve göçe tabi tutulmuşlardır. Zorunlu olarak iskan edildikleri bölgelerden birisi de bugün  Suriye sınırları içinde bulunan Rakka çevresidir. Bu göçler Baraklar için acı olmuştur. Baraklar bu göçlerle ilgili acılarını türkülerinde, şiirlerinde anlatmışlardır. Halk türküleri resmî olmayan tarihtir. Savaşlar, göçler halka nasıl yansımıştır? Halk nasıl etkilenmiştir? Sözlü edebiyat bunları anlatır. Barak türküleri de göçün, iskanın acısını anlatmış, gizli bir dille de Osmanlı'dan şikayetçi olmuştur. Barak halk şairleri mesela Dedemoğlu, Kılıçoğlu, destan ve hikayelerinde göçlerin acısını anlatmışlardır. Bu durum sadece Baraklara özgü değildir. Yakın bir coğrafyada yaşamış olan ve Avşar aşiretinin Osmanlı ile anlaşmazlığını anlatan Dadaloğlu, Osmanlı'ya başkaldırının timsali olmuştur. Halkbilimi halkın yaşayışıyla ilgilenir.  Bizim de konuyu incelerken kaynağımız halkın ağzından dökülen şiirler, türküler ve ağıtlar,  olmuştur. Baraklar ile Osmanlı ilişkisi sözlü kültür açısından incelenmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Barak, Halk şairleri

___

  • Avcı, Cevdet, Gaziantep Barakları Anonim Halk Edebiyatı ve Halk Kültürü Araştırması, (Yayımlanmamıış doktora tezi), Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens., Adana: 2015. Başgöz, İlhan, Folklor Yazıları, İstanbul: Adam Yayınları, 1986. Başgöz, İlhan, Türkü, İstanbul: Pan Yayıncılık, 1986. Kılıçkıran, Mazlum Nusret, Öyküleri ve Türküleriyle Kilis, Bornova:1973. Köprülü, Fuat, Türk Saz Şairleri, Ankara: Milli Kültür Yayınları, 1962. Köksel, Behiye, 20. Yüzyıl Âşık Şiiri Geleneğinde Kadın Âşıklar, Ankara:Akçağ Yayınları, 2012 Meydan Larousse, C.2, 549 Özbaş, Ömer, İlbeyli Türkmenleri Arasında, Gaziantep:Gaziantep Halkevi Yayınları, 1939. Tarihi ve Kültürüyle Barak Karkamış, Karkamış Kaymakamlığı Yayınları, 2006 Yalman, Ali Rıza, Cenup'ta Türkmen Oymakları, Ankara:Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000. Ziyaret edilen internet siteleri: "Baraklar Üzerine Söyleşi", http://www.turkmensitesi.com/baraklar.html, ziyaret:30.09.2015
  • Derin Kökler Programı, TRT 4 erişim tarihi:3.10.2015
  • http://www.barakturkmenleri.org/index.php?option=com_content&view=article&id=82:barak-tarihi-1500-1691&catid=36:barak-tarihi&Itemid=18 erişim tarihi: 13.10 2015
  • http://www.sevilensarkisozleri.com/gaziantep-yoresi-turkuleri-bir-haber-geldi-de-koca-duraktan-sarki-sozleri-53848.aspx#sthash.MyyfynQ4.dpuf, erişim:4.10.2015 Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&detay=7419, ziyaret:10. 9 .2015