Yapı yüzü renk algısı etkenlerinin değerlendirilmesine yönelik bir model önerisi: Ekran deneyi

Yapı yüzü renk tasarımı sürecinde seçilen renkler yapıya uygulandığında, renk algısı etkenleri nedeniyle öz renklerinden farklı algılanırlar. Dolayısıyla uygulama aşamasında, tasarım aşamasında beklenenden farklı yapı yüzü renk izlenimleri ortaya çıkabilir. Literatürde söz konusu renk farklılıkların önceden tahmin edilebilmesi ve tasarımların bu tahminler doğrultusunda yapılabilmesi için gerçekleştirilmiş çeşitli çalışmalar bulunmaktadır. Bunlardan yapı yüzü renk algısı etkenlerini belli bir yerleşimdeki cepheler üzerinde yerinde incelemeler aracılığıyla değerlendiren çalışmalar, farklı coğrafi konumlarda, yani değişken günışığı aydınlığı ve çevresel koşullar altında gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle çalışmada, yapı yüzü renk algısı etkenlerinin, belirli koşullar için değerlendirilerek önceden belirlenmesine yönelik dijital ortam için, deneysel bir model önerilmiş ve modelin uygulaması olarak bir “ekran deneyi” gerçekleştirilmiştir. Ekran deneyi, dört farklı yapı yüzü rengi ve üç yapı yüzü renk algısı değişkeninin çeşitli birleşimlerinden oluşan elli altı adet görsel kullanılarak öz renk ile algılanan renk karşılaştırması yapılması üzerine kurgulanmıştır. Deneylerden elde edilen sonuçlar değerlendirilmiş, bulgular literatürdeki diğer çalışmalarla karşılaştırılmıştır. Böylece, hem yapı yüzü renk tasarımında çok önemli rol oynayan “renk algısı” etkenleri için dijital/sanal ortama yönelik olarak kurgulanan ekran deneyi modeli kullanıma sunulmuş, hem de konuya ilişkin yol gösterici veriler ortaya konularak literatüre katkı sağlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Yapı yüzü rengi, algılanan renk, algılanan yapı yüzü rengi, renk algısı değişkenleri, ekran deneyi

PDF

___

1. CIE; International Commission on Illumination, ILV; International Lighting Vocabulary, http://eilv.cie.co.at/, 1 Mart 2021.
2. Mikellides B, Osborne R. Seeing Colours, Colour for Architecture Today, Editör: Porter T, Mikellides B, Taylor & Francis Group, New York, 42-54, 2009.
3. Bommel W., Interior Lighting, Fundamentals, Technology and Application, Springer, Switzerland, 2019.
4. Pernao J., Light and Colour in the Process of Teaching Architectural Design, Colour Design Theories and Applications, Editör: Best J., Elsevier, United Kingdom, 397-416, 2017.
5. Sochocka A., Fridell Anter K., Perceived façade colours in different daylight situations: Survey in the old town of Warsaw, Journal of the International Colour Association, 2017:17, 92-119, 2017.
6. Fridell Anter K., Perceived and Inherent Colour: Comparing the Colour of External Facades with Colour Samples, Colour for Architecture Today, Editör: Porter T, Mikellides B, Taylor&Francis, NewYork, 133-143, 2009.
7. Fridell Anter, K., What colour is the red house?, Doktora Tezi, Royal Institute of Technology (KTH) Department of Architectural Forms, Stockholm, 2000.
8. Asarzadeh K., Madani R., Nilforoushan M.R, Mahyar F., An investigation into the impact of daylight on perceived color of façade: understanding the role of chromaticness, Colour Research and Application, 44, 454-461, 2019.
9. Kwiatkowska A., Kowalska J. T., “Survey on Perceived Facade Colours using Colour Samples from Ready-made Plaster Collection for Southern Poland”, AIC 2018 Interim Meeting, Colour in the Built Environment, Lisboa, 133-138, 2018.
10. CIE, Effect of Stimulus Size on Colour Appearence, Commission Internationale De L’eclairage, 208:2014, 2014.
11. Küçükkılıç Özcan E., Yerleşimlerde yapı yüzü renk tasarımına yönelik bir yaklaşım, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2015.
12. CIE, Solar Spectral Irradiance, Commission Internationale De L’eclairage, 85-1989, 1989.
13. CIE, 10 Degree Photopic Photometric Observer, Commission Internationale De L’eclairage, 165:2005, Vienna, 2005.
14. ISO, CIE, Joint ISO/CIE Standard: Colorimetry — Part 1: CIE Standard Colorimetric Observers, ISO/CIE 11664-1:2019(E), 2019.
15. ISO, CIE, Joint ISO/CIE Standard: Colorimetry — Part 3: CIE Tristimulus Values, ISO/CIE 11664-3:2019(E), 2019.
16. Database-Munsell Colors Matt (AOTF), Department of Computer Science Department of Physics University of Joensuu Finland, http://cs.joensuu.fi/~spectral/databases/download/munsell_aotf.htm, 10 Haziran 2014.
17. Ünver R. ve Dokuzer Öztürk L., Toplu konutlarda yapı yüzü renk tasarımında temel ilkeler ve öneriler, Araştırma Projesi, YTÜ Araştırma Fonu, İstanbul, 2002.
18. Herkner W., Phsyhologie, Springer Verlag, Vien, 1986. 19. Bodrogi, P. ve Khanh, T.Q., Illumination, Color and Imaging: Evaluation and Optimization of Visual Displays, First Edition, Wiley-VCH Verlag GmbH&Co. KGaA. 2012.
20. Kutas G. v.d., Colour Size Effect, AIC Colour 05-10th Congress of the International Colour Association, Granada, 2005.
21. Ching F.D.K., Mimarlık Biçim, Mekan ve Düzen, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara, 2020. 22. Polatoğlu Ç., Oran-modül-ritm ve simetri kavramlarının örnek bölge seçilen Süleymaniye’deki eski Türk sokaklarında incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 1987.
23. Graves M., The Art of Color and Design, Second Edition, Mcgrow-Hill Book Company, Inc., New York, 1951.
24. CIE; International Commission on Illumination, ILV; International Lighting Vocabulary, https://cie.co.at/eilvterm/17-22-080, 2 Mart 2021.
25. IES, Lighting Handbook, 10th Edition, Illuminating Engineering Society of North America, New York, 2011.
26. Fairchild M. D., Color Appearance Models, First Printing, Corporate&Professional Publishing Group, Massachusetts, 1997.
27. CIE, Parametric Effects in Colour-Difference Evaluation, Commission Internationale De L’eclairage, CIE 101, 1993.
28. Environmental Considerations and Human Factors for Videowall Design, http://www.extron.com/company/article.aspx?id=environconhumanfact&tab=technology, 24.02.2021.
29. Turanlı M. ve Güriş S., Temel İstatistik, Genişletilmiş 5. Basım., Der Kitabevi, İstanbul, 2015.
30. Ercan İ. ve Kan İ., Ölçeklerde Güvenilirlik ve Geçerlik, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 30 (3) 211-216, 2004.
31. Öncü H., Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme, Matser Basım San. Ve Tic. Ltd. Şti., Ankara, 1994.
32. Özdamar K., Paket Programlarla İstatistiksel Veri Analizi, 1. 4. Baskı. Kaan Kitabevi, Eskişehir, 2002.
33. Agoston A. G., Color Theory and Its Application in Art and Design, Springer-Verlag, Berlin, 1979.
34. Kelly K. L. ve Judd, D. B.,. Color, Universal Language and Dictionary of Names, NBS Special Publication 440, Washington, 1976.