Geleneksel kırsal konutların ekolojik açıdan değerlendirilmesinde bir model denemesi: Yalova örneği

Günümüzde artan nüfusla beraber teknoloji ve sanayide yaşanan gelişmeler; doğal kaynakların sürdürülebilirliğini tehlikeye atmış, insan ve çevre sağlığını etkileyen sorunları beraberinde getirmiştir. Yapım, kullanım ve yıkım aşamaları boyunca enerji ve kaynak tüketimine neden olan yapılar da ekolojik değerlere zarar vermekte, atık üretimini arttırmakta ve sağlık ile konfor koşullarını olumsuz etkilemektedir. Yaşanan problemlere bir çözüm önerisi olarak ekolojik mimarlık kavramı önem kazanırken; geçmiş zamanlarda geleneksel yapım tekniğiyle inşa edilmiş yapı örnekleri incelendiğinde de çeşitli ekolojik uygulamaların olduğu görülmektedir. Ancak geleneksel kırsal konut yerleşimleri de yaşanan günümüz problemlerine bağlı olarak zarar görmekte ve yok olma tehlikesi taşımaktadır. Dolayısıyla bu örneklerdeki ekolojik uygulamaların araştırılarak, günümüz yapılaşmasına ışık tutabilecek pratiklerin ortaya çıkarılması önem arz etmektedir. Bu bağlamda yapılaşmaya bağlı olarak yaşanmakta olan insan ve çevre sağlığına ilişkin problemlerin çözümüne istinaden, geleneksel kırsal konut örneklerinin ekolojik yapılaşma kriterlerine göre değerlendirilmesini sağlayan model önerisinin oluşturulması ve örneklem üzerinden uygulamasının test edilmesi; çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Türkiye’nin beş farklı iklim bölgesinde de kullanılabilir, nesnel, uygulamaya yönelik ve kılavuz niteliğinde olan model önerisinin test edilmesi için çalışma alanı olarak Yalova seçilmiştir. Çalışma sonunda hem incelenen yapıya ait ekolojik değerlendirme sonucu elde edilmiştir hem de modelin uygulanabilirliği ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler:

ekolojik değerlendirme, ekolojik mimarlık, geleneksel kırsal konut, sürdürülebilirlik, yalova

PDF

___

1. Yılmaz Y., Koçlar Oral G., An approach for cost and energy efficient retrofitting of a lower secondary school building, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 34 (1), 393-407, 2019.
2. Çakmanus İ., Kaş İ., Künar A., Gülbeden A., Yüksek performanslı sürdürülebilir binalara ilişkin bir değerlendirme, Türkiye Mühendislik Haberleri, 461-462-2010/3-4, 38-46, 2010.
3. Liu H., Hou C., Ramzani S.R., Application of “ecological design” concept in rural leisure landscape design, 5th International Conference on Arts, Design and Contemporary Education (ICADCE 2019), Moscow-Russia, 401-405, May 14-16, 2019.
4. Kavas K.R., Danaci H.M., Cal I., Standards of architectural design for the ecological certification of the rural settlements, Advances in Energy Research, 7 (1), 53-66, 2020.
5. Philokyprou M., Michael A., Environmental sustainability in the conservation of vernacular architecture. The case of rural and urban traditional settlements in cyprus, International Journal of Architectural Heritage, 1-23, 2020.
6. Agbete M.A., Frank O.L., Modern vernacular architecture: An ecological approach towards energy efficiency; toreduce climate change impact in Nigeria, IOSR Journal of Environmental Science, Toxicology and Food Technology (IOSR-JESTFT), 14 (3), 20-34, 2020.
7. Eminağaoğlu Z., Çevik S., Facade typologies of the rural housing-the case of Artvin, International Refereed Journal of Design and Architecture, (5), 76-97, 2015.
8. Ozorhon G., Ozorhon I.F., Rural architecture and sustainability: Learning from the past, Journal of Asian Rural Studies, 5 (1), 30-47, 2021.
9. Building Research Establishment Global Ltd. BREEAM International new construction 2016 technical manual, document reference: SD233, issue: 2.0. Yayın tarihi 2017. https://www.breeam.com/BREEAMInt2016SchemeDocument/#resources/output/10_pdf/a4_pdf/nc_pdf_printing/sd233_nc_int_2016_print.pdf. Erişim tarihi Eylül 7, 2018.
10. Building Research Establishment Global Ltd. Home quality mark one technical manual, scheme number: SD239England, issue: 0.0. Yayın tarihi 2018. https://www.homequalitymark.com/wp-content/uploads/2018/09/HQM-ONE-Technical-Manual-SD239-.pdf. Erişim tarihi Şubat 26, 2019.
11. U.S. Green Building Council. LEED v4.1 Residential single family homes. Yayın tarihi January 10, 2020. https://www.usgbc.org/leed/v41#residential. Erişim tarihi Mart 3, 2020.
12. International Initiative for a Sustainable Built Environment. Master list of SBTool criteria. https://www.iisbe.org/node/140. Erişim tarihi Şubat 13, 2019.
13. Green Building Council of Australia. https://new.gbca.org.au/. Erişim tarihi Şubat 27, 2020.
14. Çevre Dostu Yeşil Binalar Derneği. B.E.S.T – Konut sertifika kılavuzu yeni konutlar, Versiyon 2.0, 2019. https://cedbik.org/. Erişim tarihi Mart 7, 2020.
15. Kabuloğlu Karaosman S., Geleneksel yerleşmelere yönelik bir ekolojik değerlendirme model önerisi iznik gölü çevresi köy evleri, Doktora Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2004.
16. Yüksek İ., Geleneksel Anadolu mimarlığında ekolojik uygulamalar üzerine bir araştırma (Kırklareli kırsal alan örneği), Doktora Tezi, Trakya Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne, 2008.
17. Tuğlu Karslı H.U., Sürdürülebilir mimarlık çerçevesinde ofis yapılarının değerlendirilmesi ve çevresel performans analizi için bir model önerisi, Sanatta Yeterlik Tezi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2008.
18. Yılmaz B., Türkiye için sürdürülebilir bina performans kriterleri ve bütünleşik tasarım yönetim modeli oluşturulması, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2012.
19. Kahraman İ., A sustainable building assessment model proposal for new residential buildings in Turkey, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2013.
20. T.C. Yalova Valiliği. İlin coğrafi konumu, bitki örtüsü ve iklimi. http://www.yalova.gov.tr/ilin-cografi-konumu-bitki-rtusu-ve-iklimi. Erişim tarihi Ekim 24, 2020.
21. Turan İ.M., Yalova’daki yapıların depremselliğinin incelenmesi, Doktora Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir, 2009.
22. Kazel E., Yalova şehir coğrafyası, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2014.
23. 1931-2018 yıllarına ait rüzgâr diyagramı, Yalova Meteoroloji Müdürlüğü Arşivi.
24. Kelimeler.gen.tr. Sayvant. https://kelimeler.gen.tr/sayvant-nedir-ne-demek- 267741#:~:text=1.A%C4%9F%C4%B1l%2C%20mand%C4%B1ra.,tahta%20ile%20%C3%B6rt%C3%BClm%C3%BC%C5%9F%20yayla%20evi. Erişim tarihi Şubat 17, 2021.