Ayşe ÜNLÜ, Gökçe GEZMİŞOĞLU, Gültekin ÇAĞIL

Faktör analizi tabanlı hibrit SWARA-VIKOR yöntemleri ile tedarikçi değerlendirme

İşletmelerin ileriye dönük planlarını gerçekleştirmelerinde şirketin iş birliği içinde olduğu tedarikçilerle birlikte başarılı olmaları önemli bir rol oynamaktadır. Bu rolde en uygun ve en doğru tedarikçiler ile çalışmak işletmeler için önemli bir karar sürecidir. Bu çalışmada perakende sektöründe öncü bir firmanın tedarikçi seçme problemi, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) tekniklerinden olan SWARA ve VIKOR yöntemleri ile değerlendirilmiştir. Uygulama, firmanın tedarik süreci boyunca sürekli sorun yaşadığı tedarikçiler ile gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın ilk aşamasında firmanın kendi dinamiklerine uygun değerlendirme kriterlerini belirlemek için literatürde en çok kullanılan kriterler üzerinden istatistiki hipotezler oluşturulmuş, oluşturulan bu hipotezler üzerinden hazırlanan anket, tedarikçiler ile bire bir ilişki halinde olan uzmanlara uygulanmıştır. Anketin geçerlilik ve güvenirlik analizlerini değerlendirmek için Açıklayıcı Faktör Analizi ve Doğrulayıcı Faktör Analizi yöntemleri kullanılmıştır. Anket sonucunda belirlenen önem dereceleri SWARA yöntemi ile hesaplanmış, nihai değerlendirmede ise VIKOR yöntemi ile tedarikçiler arasında karşılaştırma yapılarak tedarikçi sıralaması elde edilmiş ve elde edilen bu bulgular sonuç kısmında tartışılmıştır. Bu çalışmadaki hipotezler, literatürde benzer olanları ile karşılaştırıldığında, farklı ÇKKV yöntemleri ile kullanıldığı görülmüş fakat SWARA ve VIKOR yöntemleri ile olanına rastlanmamıştır. Böylece bu yöntemlerin birlikte kullanılmasının tedarikçi seçiminde başarılı bir şekilde uygulanabileceği gösterilmiş ve literatüre farklı bakış açısı kazandırılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tedarikçi Seçimi, Açıklayıcı Faktör Analizi, Doğrulayıcı Faktör Analizi

Supplier evaluation with factor analysis based hybrid SWARA-VIKOR methods

The success of a company with its collaborating suppliers plays an essential role in the realization of business plans. Working with the most appropriate and correct suppliers in this role is an important decision process for businesses. In this study, the supplier selection problem of a leading company in the retail sector was evaluated with SWARA and VIKOR methods, which are among the Multi-Criteria Decision Making (MCDM) techniques. The application was applied to suppliers that the company had constant problems during procurement processes. In the first stage of the study, statistical hypotheses were formed based on the most used criteria in the literature to determine the evaluation criteria suitable for the company's dynamics, and the survey prepared on these hypotheses was applied to the experts who were in direct contact with the suppliers. Explanatory Factor Analysis and Confirmatory Factor Analysis methods were used to evaluate validity and reliability analyzes of the survey. The importance levels determined as a result of the survey were calculated with the SWARA method, and in the final evaluation, supplier ranking was obtained by comparing the suppliers with the VIKOR method, and these findings were discussed in the conclusion part. When the hypotheses in this study were compared with similar ones in the literature, it was seen that they were used with different MCDM methods, but the ones with SWARA and VIKOR methods were not found. Thus, it has been shown that the use of these methods together can be successfully applied in supplier selection process and it is aimed to gain a different perspective on the literature.

Keywords:

Supplier Selection, Explanatory Factor Analysis Confirmatory Factor Analysis, SWARA, VIKOR,

PDF

___

Lee K.-H. ve Vachon S., Business Value and Sustainability, Palgrave Macmillan, 10.1057/978-1-137-43576-7, Londra, 2016.
Önüt S., Kara S., ve Işık E., Long term supplier selection using a combined fuzzy MCDM approach: A case study for a telecommunication company, Expert Systems with Applications, 36, 3887-3895, 2009.
Supçiller A. A. ve Çapraz O., AHP-TOPSIS yöntemine dayalı tedarikçi seçimi uygulaması, Ekonometri ve İstatistik e-Dergisi, 13, 1-22, 2011.
Büyüközkan G. ve Göçer F., Application of A New Combined Intuitionistic Fuzzy MCDM Approach Based On Axiomatic Design Methodology For The Supplier Selection Problem, Applied Soft Computing, 52, 1222–1238, 2017.
Kara İ., Ecer F., AHP-VIKOR Entegre Yöntemi ile Tedarikçi Seçimi: Tekstil Sektörü Uygulaması, Dokuz Eylul University Journal of Graduate School of Social Sciences, 18(2), 255-272, 2016.
Arslan H., Ahp-Vikor Yöntemi ile Etkin Tasarrufa Yönelik En İyi Tedarikçi Seçimi, Electronic Journal of Social Sciences, 16(63), 1203-1217, 2017.
Luthra S., Govindan K., Kannan D., Mangla S.K., Garg C. P., An integrated framework for sustainable supplier selection and evaluation in supply chains, Journal of Cleaner Production, 140, 3(1),1686-1698, 2017.
Ak M.F., A Multi Criteria Decision Making Based Novel Model For Supplier Selection, El-Cezerî Fen ve Mühendislik Dergisi, 7(2), 410-423, 2020.
Awasthi A., Govindan K., Gold S., Multi-tier sustainable global supplier selection using a fuzzy AHP-VIKOR based approach, International Journal of Production Economics, 195, 106-117,2018.
Özder E.H. ve Eren T., Çok Ölçütlü Karar Verme Yöntemi ve Hedef Programlama Teknikleri ile Tedarikçi Seçimi, Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 4 (3), 196-207, 2016.
Fashoto S., Akınnuweai B., Owolabi O., Adelekan D., Decision support model for supplier selection in healthcare service delivery using analytical hierarchy process and artificial neural network, AFRICAN JOURNAL OF BUSINESS MANAGEMENT, 10(9), 209-232,2016.
Fu Y., An integrated approach to catering supplier selection using AHP-ARAS-MCGP methodology, Journal of Air Transport Management, 75, 164-169, 2019.
Aydın Y., Eren T., Hava Savunma Sanayii Alt Yüklenici Seçiminde Bulanık Mantık Altında Çok Kriterli Karar Verme ve Hedef Programlama Yöntemlerinin Kullanılması, Journal of Aviation, 2(1), 10-30, 2018.
Gupta S. Soni U., Kumar G., Green supplier selection using multi-criterion decision making under fuzzy environment: A case study in automotive industry, Computers & Industrial Engineering, 136, 663-680,2019.
Adalı E.A., Işık A., Bir Tedarikçi Seçim Problemi İçin Swara ve Waspas Yöntemlerine Dayanan Karar Verme Yaklaşımı, Internatıonal Review of Economics And Management, 5(4), 56-77, 2017.
Yazdi A., Wanke P., Hanne T., Abdi F., Sarfaraz A., Supplier selection in the oil & gas industry: A comprehensive approach for Multi-Criteria Decision Analysis, Socio-Economic Planning Sciences, 79, 38-121, 2022.
Toklu M., Çağıl G., Pazar E., Faydalı R., SWARA-WASPAS Metodolojisine Dayalı Tedarikçi Seçimi: Türkiye'de Demir-Çelik Endüstrisi Örneği, Academic Platform Journal of Engineering and Science, 6(3), 113-120, 2018.
Rahman M., Bari M., Ali S., Taghipour A., Sustainable Supplier Selection in the Textile Dyeing Industry: An Integrated Multi-Criteria Decision Analytics Approach, Resources, Conservation & Recycling Advances, 2667-3789, 2022.
Alimerdani M., Zolfani S., Ağday M., Tamosaitiene J., A novel hybrid SWARA and VIKOR methodology for supplier selection in an agile environment, Technological and Economic Development of Economy, 19, 3, 2013.
Mavi R., Goh, M. Zarbakhshnia N., Sustainable third-party reverse logistic provider selection with fuzzy SWARA and fuzzy MOORA in plastic industry, The International Journal of Advanced Manufacturing Technology, 91, 2401-2418,2017.
Petrović G., Mihajlović J., Ćojbašić Ž., Madić M., Marinković D., Comparison of three fuzzy MCDM methods for solving the supplier selection problem, Facta Universitatıs Series: Mechanical Engineering, 17(3), 455-469, 2019.
Xiang Z, Naseem MH, Yang J. Selection of Coal Transportation Company Based on Fuzzy SWARA-COPRAS Approach. Logistics. 6(1), 7, 2022.
Wang C.N., Tsai H.T., Ho T.P., Nguyen V.T., Huang Y.F., Multi-Criteria Decision Making (MCDM) Model for Supplier Evaluation and Selection for Oil Production Projects in Vietnam, Processes, 8(2), 134, 2020.
Wang C., Nguyen V.T., Chyou J.T., Li T.F., Nyugen N.N., Fuzzy Multicriteria Decision-Making Model (MCDM) for Raw Materials Supplier Selections in Plastics Industry, Mathematics, 981, 7(10), 2019.
Baki R., An Integrated Multi-criteria Structural Equation Model for Green Supplier Selection, International Journal of Precision Engineering and Manufacturing-Green Technology, 2022.
Govindan K. Darbari J., Agarwal V. Jha P., Fuzzy multi-objective approach for optimal selection of suppliers and transportation decisions in an eco-efficient closed loop supply chain network, Journal of Cleaner Production, 165, 1598-1619, 2017.
Gao S., Qiao R., Lim M., Li. C, Qu Y., Xia L., Integrating corporate website information into qualitative assessment for benchmarking green supply chain management practices for the chemical industry, Journal of Cleaner Production, 311, 2021.
Yangınlar G. Tedarikçi Seçim Kriterlerinin Önemi, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(8), 236-250,2018.
Yıldız, Ömer, Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye Limanlarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri İle Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2015.
Rouyendegh B., Yıldızbaşı A., Üstünyer P., Intuitionistic Fuzzy TOPSIS method for green supplier selection problem, Soft Computing, 24, 2215-2228, 2020.
Arıkan R., Anket Yöntemi Üzerinde Bir Değerlendirme, Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 97-159, 2018.
Albayrak Ö., Alkan Ö., Sürdürülebilir Çerçevede Tedarikçi Değerlendirme Probleminin Çözümünde Sezgisel Bulanık TOPSIS Yönteminin Kullanılması: Bir Mobilya İşletmesi Örneği, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(21) 1-20, 2020.
Yılızatı T., Yazıcıoğlu, O., Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Global Tedarikçi Seçimi: Otomotiv Yan Sanayi’de Bir Uygulama, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(5), 96- 307, 2019.
Karaöz, E., Akyüz G., Tekin K., Tedarikçi Seçimi Uygulamaları: Bilgi ve İletişim Teknolojileri Perspektifli Bir Literatür Taraması, Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(2), 362-378, 2019.
Schumacker R. E., Lomax R. G., A beginner's guide to structural equation modeling, New York, NY: Routledge, 2010.
Hayton J. C., Allen D. G., Scarpello V., Factor retention decisions in exploratory factor analysis: A tutorial on parallel analysis. Organizational Research Methods, 7(2), 191-205, 2004.
Aksoy S., Baş M., Türkiye’de Faaliyet Gösteren GSM Operatörlerinin Marka Kişiliklerinin Karşılaştırılması Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 18(2), 509-538, 2016.
Şimşek Ö.F., Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş, Temel İlkeler ve LİSREL Uygulamaları, Ankara, Ekinoks, 4-22, 2007.
Özdamar, K., Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Nisan Kitapevi, Ankara, 2013, Sümer N.
Yapısal Eşitlik Modelleri: Temel Kavramlar ve Örnek Uygulamalar, Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), 49-74,2000.
Kiraz A., Canpolat O., Özkurt C., Taşkın H., Sarp E., Examination of the criteria affecting Industry 4.0 with structural equation model and a pilot study, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 35(4), 2183-2196, 2020.
Kaplanoğlu E., Muhasebe Stajyerlerinin Meslke Mensuplarından ve Meslek Örgütlerinden Beklentileri Manisa İli Araştırması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(4), 2014.
Yücenur G., Şenol K., Sequential SWARA and fuzzy VIKOR methods in elimination of waste and creation of lean construction processes, Journal of Building Engineering, 44, 103-196,2021.
Supçiller , Bayramoğlu, Wind farm location selection with interval grey numbers based I-GRA and grey EDAS methods, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 35(4), 1847-1860, 2020.
Prajapati H., Kant R., Shankar R., Prioritizing the solutions of reverse logistics implementation to mitigate its barriers: A hybrid modified SWARA and WASPAS approach, Journal of Cleaner Production, 240,118-219,2019.
Zolfani, S. H., Saparauskas, J., New application of Swara method in prioritizing sustainability assessment indicators of energy system, Engineering Economics, 2013.
Sivageerthi T. Bathrinath S. Uthayakumar M., Bhalaji R., A SWARA method to analyze the risks in coal supply chain management, Materials Today: Proceedings, 50(5), 935-940,2022.
Alipour M., Hafezi R., Rani P., Hafezi M., Mardani A., A new Pythagorean fuzzy-based decision-making method through entropy measure for fuel cell and hydrogen components supplier selection, Energy, 234,121-208,2021.
Bera B., Shit P., Sengupta N., Saha S., Bhattacharjee S., Susceptibility of deforestation hotspots in Terai-Dooars belt of Himalayan Foothills: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS models, Journal of King Saud University - Computer and Information Sciences, 2021.
Özbek, A., Sivil Toplum Kuruluşlarında Yöneticilerin Bütünleşik Bir Yaklaşım İl Seçilmesi, Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 6(2),1-10, 2014.
Saraçoğlu İ., Dağıstanlı H., Tedarikçi Seçiminde Bulanık Mantık-AHP ve VIKOR Yönteminin Bağlantı Elemanları Firmasında Uygulanması, Journal of Yasar University, 12, 40-54, 2017.
Gül M., Çelik E., Aydın N., Gümüş A., Güneri A., A state of the art literature review of VIKOR and its fuzzy extensions on applications, Applied Soft Computing, 46, 60-89, 2016.
Arslan H., AHP- VIKOR Yöntemi ile En İyi Tedarikçi Seçimi ve Bir Uygulama, Electronic Journal of Social Sciences, 16(63), 1203-1217, 2017.
Kılıç O., Çerçioğlu H., Application Of Compromise Multiple Criteria Decision Making Methods For Evaluation Of TCDD’s Railway Lines Projects, Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 31(1), 211-220, 2016.