Fatih AKKURT, Serdar BENLİ, Ahmet ALICILAR

Dispers kırmızı 1 tekstil boyasının karakterizasyonu ve uygulanabilirliğinin araştırılması

Türkiye'de üretimi çok az olan dispers boyaların endüstrideki kullanım alanı oldukça fazladır. Bu boya tekstil sanayiinde daha çok polyester elyafı boyamada kullanılmaktadır. Dispers kırmızı boya bu sektörde en fazla kullanılan boyarmaddelerdendir. Yapılan çalışmada öncelikle dispers kırmızı 1 boyarmadde sentezlendi. Sentezlenen boyarmaddenin erime noktası, IR spektrumu ve ince tabaka kromatografisi değerlendirilerek karakterizasyon işlemi gerçekleştirildi. Daha sonra, elde edilen boyarmadde ile polyester elyaf boyandı. Boyanın uygulanabilirliği üzerine dispergatör miktarının etkisi incelendi. Elde edilen boyalı kumaşların renk ölçümleri yapılarak renk ekseni üzerindeki gerçek yerleri belirlendi. Çalışmanın en son basamağında ise boyalı kumaşların ışık, yıkama ve sürtünme haslığı tayinleriyle boyanın uygulanabilirliği değerlendirildi. Haslık değerlerinin tatminkar olduğu tespit edildi. Işık haslık değerleri 5-7 arası, yıkama ve sürtünme haslığı değerleri ise tüm numuneler için 5 olarak bulundu.

Investigation of characterization and applicability of disperse red 1 textile dyestuff

Disperse dyes which are produced in a very small amount in Turkey have very wide usage area in industry. This dye is further applied to polyester fiber. Disperse red dye is one of the mostly used dyes in this area. In this study, firstly disperse red 1 dyestuff was synthesized. Its melting point, IR spectrum and thin layer chromatography were appreciated. Afterwards polyester fiber was dyed with obtained dyestuff. The effect of dispersant amount on the applicability of the dye was examined. Real positions of dyed fabrics on the colour axis were determined by means of defining colour measurement of them. At the last step of this study, the applicability of the dye was assessed with light, wash and rubbing fastnesses of the dyed fabrics. It was ascertained that the fast¬ness values were satisfactory. Light fastness values were found irange of 5 to 7, and washing and rubbing fast¬ness values were found as 5 for all samples.

PDF

___

1.Abrahart, E.N., Dyes and Their Intermediates, Pergamon Press, London, 1-31, 1977.
2.Şener, M.E., Synthesis and Properties of Azo Disperse Dyes Derived from Coupling Components Based on 1-naphtylamine, Degree of Doctor of Philosophy, University of Bradford Postgraduate Scholl of Studies in Colour Chemistry and Colour Technology, Bradford, 1984.
3.Özcan, Y., Tekstil Elyaf ve Boyama Tekniği, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1978.
4.Venkataraman, K., The Chemistry of Synthetic Dyes, Cilt 1, Academic Press, New York, 240-247, 1952.
5.Tekstil Boyaları, http://www.boyex.com/4610.asptfGG, 2003.
6.Wangj P.Y. ve Ma, J.F., "The Kinetics of The Dyeing and Fading of The Coloured Poly (ethylener2,6-naphthalenedicarboxylate)fiber", Dyes and Pigments; Cilt 37, No 2, 121-127,1998.
7.Lee, J.J., Lee, W.J., Choi, J.H. ve Kim J.P., "Synthesis and . Application of Temporarily Solubilised Azo Disperse Dyes Containing p-sulphatoethylsulphonyl Group, Dyes and Pigments, Cilt 65,75-81, 2005.
8.Kim, T.K. ve Son, Y.A., "Synthesis of A Novel Bridge Compound Having Hetero-bi-functional Reactive Groups. Part 2: The Characteristics of Disperse Dyeings", Dyes and Pigments, Cilt 66, 27-32,2005.
9.Metwally, M.A., Abdel-latif, E., Khalil, A.M., Amer, F.A. ve Kaupp, G., "New Azodisperse Dyes with Thiazole Ring for Dyeing Polyster Fabrics", Dyes and Pigments, Cilt 62, 181-195,2004.
10.Koh, I, Kim, ID. ve Kim, J.P., "Synthesis and Application of A Temporarily Solubilised Alkali- clearable Azo Disperse Dye and Analysis of Its Conversion and Hydrolysis Behaviour", Dyes and Pigments, Cilt 56, 17-26, 2003.
11.Koh, I, Kim, J.D. ve Kim, J.P., "Synthesis and Spectral Properties of Alkali-clearable Azo Disperse Dye Containing a Fluorosulfonyl Group", Dyes and Pigments, Cilt 56, 69-81, 2003.
12.Jian, W. ve Cheng, L.B., "New Disperse Dyes for Polyester Microfibres", Chinese Chemical Letters, Cilt 14, 2,118-120, 2003.
13.Becerir, B. ve iskender, M.A., "Dyeing Properties of Some Disperse Dyes on Polyester Microfibre Fabrics", Indian Journal of Fibre & Textile Research, Cilt 28, No 1,100-107,2003.
14.Lin, H., Liu, C.Y:, Cheng, C.H., Chen, Y.T. ve Lee, M.J., "Solubilities of Disperse Dyes of Blue 79, Red 153, and Yellow 119 in Supercritical Carbon Dioxide", Supercritical Fluids, Cilt 21, 1-9,2001.
15.Taunaumang, H., Herman ve Tjia, M.O., "Molecular Orientation in Disperse Red 1 Thin Film Produced by PVD Method", Optical Materials, Cilt 18, 343-350,2001.
16.Erdik, E., Obalı, M., Yüksekışık, N., vd., Denel Organik Kimya, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 742-755, 1987.
17.Gündüz, T., Instrumental Analiz, Bilge Yayıncılık, Ankara, 122-139, 1990.
18.Türker, A.R., Hasdemir, E. ve Yıldırır, Y., Enstrümental Analiz Laboratuvarı, Gazi Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Matbaa Eğitimi Bölümü, Ankara, 71-78,1994.
19.Akkurt, F., Dispers Azo Siyah Boya Eldesi, Karakterizasyonu ve Uygulanabilirliğinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 2003.
20.Georgiadou, K.L. ve Tsatsaroni, E.G.,"Hetarylazo Disperse Dyes Derived from Substituted N,N-bis-beta-hydroxy- and N,N-bis-beta-acetoxy-ethyl aniline", Dyes and Pigments, Cilt 53,73-78,2002.
21.Patel, K.M., Patel, V.H., Patel, M.P. ve Patel, R.G., "Monoazo Disperse Dyes Derived from 11-H-amino-2-chloro-isoindolo[2,l-a]benzimidazole-ll- one", Dyes and Pigments, Cilt 55, 53-58,2002.