Anadolu konut yerleşim deseninde ikili oluşum Ankara Batıkent-Ergazi örneği

Dünya üzerinde çağlar boyunca iki temel yerleşim deseninin kullanıldığı gözlemlenmektedir. “Izgara planlı yerleşimler” ve “organik dokulu yerleşimler” diye adlandırılabilecek bu iki düzen Anadolu’da kimi zaman aynı anda kimi zaman da birbirini takip ederek kullanılmışlardır. Bu makale, bu sürecin bir özetini yapmakta ve günümüz kentlerindeki uzantılarını ele almaktadır. Her iki düzenin de olumlu ve olumsuz yönleri tartışılmaktadır. Ankara Batıkent ve Ergazi köyü örneklerinde kullanıcıların gerek kendi yaşadıkları konut alanlarına, gerekse diğer komşu düzene bakış açıları bir örneklem çalışmasına dayanarak araştırılmaktadır. Elde edilen verilere bağlı olarak, daha yaşanabilir kentsel ortamların geliştirilebilmesi sürecinde, gelecek tasarımlar için ipuçları geliştirilmeye çalışılacaktır.

The dual formation of housing design in Anatolia Ankara Batıkent-Ergazi case

It has been observed that two basic settlement design patterns have been used on the world throughout centuries.These two patterns namely “the grid-iron” and “the organic” orders have been exercised in Anatolia, either one after the other or even synchronised. This article makes a summary of this procedure and is concerned with their prolongations in current cities. Positive and negative aspects of both orders are discussed and the opinion of the settlers living in the case study area Ankara Batıkent and Ergazi village are taken into consideration, on their own and neighboring settlements. Depending on the data collected, clues for future designs to develop a more liveable urban medium will be tried to be obtained.

PDF

___

1.Özdoğan, M., “Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ”, Arkoatlas, Sayı 1, 66-83, 2002.
2.Acar, A., “Neolitik-Kalkolitik Çağ”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, ed.Y. Sey, Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi Yay., Ist., 2-37, 1999.
3.Aktüre, S., Anadolu’da Demir Çağı Kentleri, Tarih Vakfı Yurt Yay., Ist., 1994.
4.Akurgal, E., “Batı Anadolu’da Konut, Yerleşme ve Kent Planlaması”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, ed.Y. Sey, Tarih Vakfı Yay., Ist., 122-145,t.y.
5.Erdemgil, S., Evren, A., Özeren, Ö., vd., Efes Yamaç Evleri, Ist., t.y.
6.Abbasoğlu, H., “Anadolu’da Antik Çağda Konut”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, ed.Y. Sey, Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi Yay., Ist., 44-81, 1999.
7.Tanyeli, U., “Osmanlı Öncesi Anadolu”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, ed.Y. Sey, Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi Yay., Ist., 106-132, 1999.
8.Aktüre, S., 19. Yüzyıl Sonunda Anadolu Kenti Mekansal Yapı Çözümlemesi, ODTÜ, Mim.Fak. Yay., Ank.,1981.
9.Derviş Efendi-zade Derviş Mustafa Efendi, 1782 Yılı Yangınları, ed. H. Aksu, İletişim Yay., Ist., 1994.
10. Ortaylı, İ., Istanbul’dan Sayfalar, İletişim Yay., Ist., 2001.
11. 11.Tekeli, İ., “Tanzimattan Cumhuriyet’e Kentsel Dönüşüm”,Tanzimattan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, Cilt 4,İletişim Yay., Ist., 882-885, 1985.
12. Gençel, Z., “Istanbul’un Merkez Bölgesi Üzerine Morfolojik Bir Çalışma”, 2000’den Kesitler I:Osmanlı’da Mekanlar, Zamanlar, İnsanlar,ed. A. U. Peker, ODTÜ, Mim Fak.Yay., Ank.,99-116, 2002.
13. Sunalp, A., “19. Yüzyıl Galata ve Pera Apartman Konutlarında Orta Sofa- Hol Tipolojisinin Gelişimi”, 2000’den Kesitler I: Osmanlı’da Mekanlar, Zamanlar, İnsanlar, ed. A. U. Peker, ODTÜ, Mim Fak.Yay., Ank., 41-49, 2002.
14. Tekeli, İ., “Cumhuriyetin Çağdaşlaşma Projesinin Mekansal Boyutu Üzerine Bir Değerlendirme”, V. Türk Kültürü Kongresi, Mimari ve Çevre Kültürü Oturumu, 17-21 Aralık 2002, Ank.,http://www.akmb.gov.tr/turkce/books/v.t.kongre/mimari
15. Tankut, G., Bir Başkentin İmarı, Anahtar Kitaplar, Ist., 1993.
16. Tunçer, M., “Ankara’da Tarihsel Çevrenin Korunmasına Yönelik Politikalar”, Tarih İçinde Ankara II, ed. Y.Yavuz, ODTÜ, Mim Fak.Yay.,Ank., 75-107, 2001.
17. Tekeli, İ., İlkin, S., Bahçelievler’in Öyküsü,Kent-Koop Yay., Ank., 1985.
18. Sey, Y., “Cumhuriyet Döneminde Konut”, 75 Yılda Değişen Kent ve Mimarlık, ed.Y. Sey,Tarih Vakfı Yay., Ist., 273-300, 1998.
19. Cengizkan, A., “1950’lerden Bir Konut Kooperatifi - Ankara Ucuz Subay Evleri”, Tarih İçinde Ankara II, ed. Y.Yavuz, ODTÜ, Mim Fak.Yay., Ank.,235-238, 2001.
20. Bilgin, İ., “1945-1980 Popülist Modernleşme”,Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, ed.Y. Sey, Tepe Mimarlık Kültürü Merkezi Yay., Ist., 314-335, 1999.
21. Esin, U., “Onbin Yıl Öncesinde Aşıklı: İç Anadolu’da Bir Yerleşim Modeli”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme,ed.Y. Sey, Tarih Vakfı Yay., Ist.,31-42, t.y.
22. Mitchell, S.,”Geç Roma Anadolu’sunda Klasik Dönem Kent ve Yerleşmelerinin Gelişimi”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, ed.Y. Sey, Tarih Vakfı Yay., Ist.,193-205, t.y.
23. Rheidt, K., “Kent mi Köy mü?, Orta ve Geç Bizans Anadolu’sunda Konut ve Yerleşme”,Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, ed.Y. Sey, Tarih Vakfı Yay., Ist.,221-233, t.y.
24. Cezar, M., Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, T. İş Bankası Yay., Ist., 1977.
25. Pinon, P., “Anadolu ve Balkanlar’daki Osmanlı Kentlerinde Kentsel Dokular Tipolojisi Üzerine Bir Deneme”, Osmanlı mimarlığının 7 Yüzyılı-Uluslarüstü Bir Miras, Yem Yay., Ist., 166-179,1999.
26. Tanju,B.,“Osmanlı Mimarlık Pratiğini Çevreleyen Zihniyet Dünyası”, 2000’den Kesitler I: Osmanlı’da Mekanlar, Zamanlar, İnsanlar, ed. A. U. Peker, ODTÜ, Mim Fak.Yay., Ank., 1-8, 2002.
27. http://www.unesco.org/most/easteur1.htm 28.2.2005, Batıkent başlığı.