VZA/AHP BÜTÜNLEŞİK YÖNTEMİ İLE PERFORMANS ÖLÇÜMÜ: ANKARA'DAKİ KAMU HASTANELERİ ÜZERİNE BİR UYGULAMA
Bu çalışmanın amacı kamu hastanelerinin göreceli etkinliklerinin ölçülmesi ve etkin olan/olmayan hastanelerin belirlenmesidir. Çalışma kapsamında A nkara'da faaliyet gösteren 26 kamu hastanesi değerlendirilmiştir. Hastanelerin sağlık hizmeti üretmek için kullandığı 4 girdi ile ürettiği 5 çıktı belirlenmiş ve bu girdi ve çıktılarla iki farklı VZA modeli oluşturulmuştur. Bunlardan ilki, girdi ve çıktılarında ağırlık kısıtlaması olmayan VZA modeli, ikincisi ise girdi ve çıktılarında AHP yardımıyla elde edilen ağırlıkların kullanıldığı VZA modelidir. Her iki model de ayrı ayrı çözülerek etkinlik ölçümü gerçekleştirilmiştir. İlk modelin çözülmesi sonucunda 13, ikinci modelin çözülmesi sonucunda ise 10 hastane etkin bulunmuştur. Diğer bir ifadeyle ilk VZA modelinde etkin bulunan 3 hastanenin ikinci modelde etkin olmadığı görülmüştür. Ayrıca ortalama etkinlik skoru ilk durumda % 91, ikinci durumda ise % 86 olmuştur. Etkin olan ve etkin olmayan hastaneler bu etkinlik skorlarını stratejik kararlarında kullanabileceklerdir. Etkin hastanelerin konumlarını korumaları, etkin olmayanların ise etkin olabilmek için referans kümelerinde yer alan etkin birimleri örnek almaları beklenmektedir. Bu çalışmadan elde edilen sonuçların, ülkenin sağlık politikasını belirleyen karar vericiler ile hastane idarecileri ve çalışanları tarafından yol gösterici olarak kullanılabileceği umulmaktadır. bahsedilmiş ve gelecekte bu konuda araştırma yapacaklar için bazı öneriler geliştirilmiştir
PERFORMANCE ASSESSMENT USING DEA/AHP INTEGRA TED METHOD: A N APPLICATION ON PUBLIC HOSPITALS IN
The aim o f this study is to measure the relative efficiency o f the public hospitals and to determine the efficient/inefficient hospitals. 26 public hospitals in Ankara were included in this study. 4 inputs the hospitals use and 5 outputs they generate were specified while providing health service and two different DEA models were established using these same inputs and outputs. The first DEA model uses the inputs and outputs without weights and the second DEA model uses the inputs outputs with the weights derived from AHP. Each models were run separately and efficiency measurement was made. A s a result o f running the first DEA model, 13 hospitals were found to be efficient and this was 10 fo r the second model. In other words, it was seen that 3 hospitals that were efficient in the first DEA model became inefficient in the second model. In addition, the average efficiency score was 91% in the first state and 86% in the second state. Efficient and inefficient hospitals could use these efficiency scores in their strategic decisions. It is expected that efficient hospitals will maintain their position and inefficent hospitals will take the efficient hospitals in their reference sets as an example to become efficient. It is hoped that the results o f this study can be used as leading principles by decision makers o f health policy, and by hospital managers and staff. Finally, constraints o f this study and the research areas are pointed out fo r future research on this subject
___
- ADIGÜZEL, O., ÇETİNTURK, I. ve ER, O. (2009), "Konaklama İşletmelerine Olan Müşteri Tercihinin Analitik Hiyerarşi Prosesi Yöntemi İle Belirlenmesi", Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Sayı:1, ss. 17-35.
- AKAL, Z. (2002), İşletmelerde Performans Ölçüm ve Denetimi: Çok Yönlü Performans Göstergeleri, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, Yayın No:473, Ankara.
- AKDENİZ, H. A., TURGUTLU, T. (2007), "Türkiye'de Perakende Sektöründe Analitik Hiyerarşik Süreç Yaklaşımıyla Tedarikçi Performans Değerlendirilmesi", Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:9, Sayı:1, ss. 1-17.
- ASLAN, Ş., METE, M. (2007), "Performans Ölçümünde Veri Zarflama Analizi Yöntemi: Sağlık Bakanlığı'na Bağlı Doğum ve Çocuk Hastaneleri Örneği", İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Sayı:1, ss. 44-63.
- AYDIN, Ö., ÖZNEHİR, S. ve AKÇALI, E. (2009), "Ankara İçin Optimal Hastane Yeri Seçiminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Modellenmesi", Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı:2, ss. 69-86.
- BAL, Vedat. (2010), Bilgi Sistemlerinin Sağlık İşletmeleri Performansına Etkilerinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçümü: Türkiye 'deki Devlet Hastanelerinde Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Isparta.
- BAYRAKTUTAN, Y., PEHLİVANOĞLU F. (2012), "Sağlık İşletmelerinde Etkinlik Analizi: Kocaeli Örneği", Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:23, ss.127-162.
- CHEN, Y., ALI, A. I. (2002), "Continuous Optimization Output-İnput Ratio Analysis and DEA Frontier", European Journal o f Operational Research, No:142, pp. 476-479.
- CLEMENT, J. P., VALDMANIS, V. G., BAZZOLI, G. J., ZHAO, M. and CHUKMAITOV, A. (2008), "Is More Better? An Analysis of Hospital Outcomes and Efficiency With a DEA Model of Output Congestion", Health Care Management Science, No:11, pp. 67 77. ÇAKMAK, M., ÖKTEM,
- M. K. VE ÖMÜRGÖNÜLŞEN, U. (2009), "Türk Kamu
- Hastanelerinde Teknik Verimlilik Sorunu: Veri Zarflama Analizi Tekniği ile Sağlık
- Bakanlığı'na Bağlı Kadın Doğum Hastanelerinin Teknik Verimliliklerinin Ölçülmesi",
- Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 1, ss. 1-36.
- ÇAKMAK, N., OCAKLI E. (2013), "Performans Değerlendirmesi Gerekli Midir? Neden?", http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak06/u06-18.pdf, (21.11.2013).
- DÜNDAR, S., eCeR, F. (2007), "Öğrencilerin GSM Operatörü Tercihinin, Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemiyle Belirlenmesi", 8. Türkiye Ekonometri ve İstatistik Kongresi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
- FERRIER, G. D., ROSKO M. D. and VALDMANIS, V. G. (2006), "Analysis of Uncompensated Hospital Care Using A DEA Model of Output Congestion", Health Care Management Science, No:9, pp. 181-188.
- GÜLCÜ, A., ÖZKAN, Ş. ve TUTAR, H. (2004), "Devlet Hastanelerinin 1998-2001 Yılları Arası Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Görece Verimlilik Analizi: Yönetim ve Organizasyon İlkeleri Açısından Bir Değerlendirme", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 18, Sayı:3-4, ss. 397-421.
- GÜLEŞ, H. K., ÖĞÜT, A. ve ÖZATA, M. (2007), "Sağlık İşletmelerinde Örgütsel Etkinliğin Artırılmasına Yönelik Veri Zarflama Analizine Dayalı Bir Uygulama", Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı:1, ss. 69-82.
- HOFMARCHER, M. M., PATERSON, I. and RIEDEL, M. (2002), "Measuring Hospital Efficiency in Austria - A DEA Approach", Health Care Management Science, No:5, pp. 7-14. 112 /
- KISAKÜREK, M. M., ELDEN, S. (2011), "Hastanelerde En Uygun Stok Kontrol Yönteminin Analitik Hiyerarşi Süreci İle Seçimi: Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesinde Bir Uygulama", Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 12, Sayı:2, ss. 215-233.
- KONUK, Birsen. (2011), Dağıtım Lojistiği Performansının Firma Performansına Etkisi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
- MATAWIE, K. M. and ASSAF, A. (2010), "Bayesian and DEA Efficiency Modelling: An Application to Hospital Foodservice Operations", Journal o f Applied Statistics, Vol:37, No:6, pp. 945-953.
- OKURSOY, Algın. (2010),
- Türkiye'de Sağlık Sistemi ve Kamu Hastanelerinin
- Performanslarının Değerlendirilmesi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler
- Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Aydın.
- ÖZATA, M., SEVİNÇ, İ. (2010), "Konya'daki Sağlık Ocaklarının Etkinlik Düzeylerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Değerlendirilmesi", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:24, Sayı:1, ss. 77-87.
- ÖZDEN, Ünal H. (2008), "Analitik Hiyerarşi Yöntemi İle İlkokul Seçimi", Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı:1, ss. 299-320.
- PAKDİL, F., AKGÜL, S., DORUK, T. Ç. ve KEÇECİ, B. (2010), "Kurumsal Performans Yönetiminde Veri Zarflama Analizi Sonuçlarının Kullanımı: Üniversite Hastaneleri Karşılaştırması", II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, Antalya.
- SAATY, T. L., PENIWATI, K. and SHANG, J. S. (2007), "The Analytic Hierarchy Process and Human Resource Allocation: Half The Story", Mathematical and Computer Modelling, No:46, pp. 1041-1053.
- STAAT, Matthias. (2006), "Efficiency of Hospitals in Germany: a DEA-Bootstrap Approach", Applied Economics, No:38, pp. 2255-2263.
- SÜLKÜ, Seher N. (2011) "Performansa Dayalı Ek Ödeme Sisteminin Kamu Hastanelerinin Verimliliği Üzerine Etkileri", Maliye Dergisi, Sayı:160, ss. 242-268.
- T. C. SAĞLIK BAKANLIĞI. (2001), "Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge", http://www.saglik.gov.tr/HM/belge/1-2446/saglik-hizmetlerinin-yurutulmesi-hakkinda- yonerge.html (12.02.2013).
- T.C.SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI. (2002), "Sayıştayın Performansının Ölçümüne ilişkin Önaraştırma Raporu", http://www.sayistay.gov.tr/yayin/elek/elekicerik/sayperolc.pdf (23.11.2013).
- TEMÜR, Y., BAKIRCI, F. (2008), "Türkiye'de Sağlık Kuramlarının Performans Analizi: Bir VZA Uygulaması", Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:X, Sayı:3, ss. 261-282.
- TÖRE BAŞAT, Hümeyra. (2009), Örgütsel Performansın Ölçülmesinde Çok Boyutlu Ölçüm Yaklaşımları ve Performans Prizmasına İlişkin Bir Uygulama, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyonkarahisar.
- TÜZEMEN, A., ÖZDAĞOĞLU, A. (2007), "Doktora Öğrencilerinin Eş Seçiminde Önem Verdikleri Kriterlerin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi İle Belirlenmesi", Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:21, Sayı:1, ss. 215-232.
- WENG, S. J., WU, T., BLACKHURST, J. and MACKULAK, G. (2009), "An Extended DEA Model for Hospital Performance Evaluation and İmprovement", Health Services and Outcomes Research Methodology, No:9, pp. 39-53.
- YEŞİLYURT, C., ALAN M. A. (2003), "Fen Liselerinin 2002 Yılı Göreceli Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemi İle Ölçülmesi", Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı:2, ss. 91-104.
- YOLUK, Mazlum. (2010), Hastane Performansının Veri Zarflama Analizi (VZA) Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.