Askeri Tarih Açısından Köl Tigin
Bu çalışmamızda 684/685-731 yılları arasında bir Gök Türk ileri geleni olarak yaşamış olan Köl Tigin\'in askerî yaşantısı incelenmiştir. Köl Tigin birçok sefere ve meydân savaşına katılarak savaşmıştır. Kuzey Çin\'de Çinlilerle; Orta Asya\'da Kırgızlarla, Karluklarla, Azlarla, Dokuz Oğuzlarla ve On Oklarla çarpışmıştır. Bunların dışında ayrıca 716\'da kanlı bir darbeyle yeğenini tahttan indirerek, ağabeyini yönetime getirmiştir. Kendi adına dikilen yazıtta yaptığı savaşlar ayrıntılarıyla anlatılmıştır. Ağabeyi Bilge Kagan\'ın saltanatı döneminde ise başkomutan ve Tölis Şadı olarak görev yapmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Köl Tigin, Ordu, Komutan, Gök Türkler, Tang Sülalesi, Dokuz Oğuzlar
Köl Tigin From A Military History Perspective
In this work, the military life of Köl Tigin has been studied, who lived as a Gök Turk noble during 684/685-731. Köl Tigin joined and fought in many campaigns and battles. He fought with the Chinese in Northern China; with Qïrghïz, Qarluqs, Az, Toquz Oghuz and On Oq in Central Asia. Apart from these, he also removed his cousin from the throne with a bloody coup d\'état in 716 and he brought his brother to power. His battles have been described in detail in his inscription. He served as the commander-in-chief and as the Tölis Shadï during the reign of his brother Bilge Qaghan.
Keywords:
Köl Tigin, Army, Commander, Gök Turks, Tang Dynasty, Toquz Oghuz,
___
- Linhu Defeng,(1971). Zhoushu , Beijing : Zhonghua Shuju. Liu Xun, (1975). , Jiu Tangshu , Beijing : Zhonghua Shuju. Ou Yangxiu, (1975). , Xin Tangshu , Beijing : Zhonghua Shuju. Sima Guang, (1956). , Zizhi Tongjian , Taibei : Minglun Chubanshe
- Bombaci, Alessio, (1975). “The Husbands of Hsien-li Bilgä”, Studia Turcica, Budapeşte. ss. 123. Cen Zhongmian, (1958). , Tujue Jishi , Pekin: Zhonghua Shuju.
- Ergin, Muharrem, (2002). Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
- Gabain, Annamarie von, (2000). Eski Türkçenin Grameri, (çev. Mehmet Akalın), Ankara:
- Türk Dil Kurumu Yayınları. Giraud, René, (1999). Gök Türk İmparatorluğu, İlteriş, Kapgan ve Bilge’nin
- Hükümdarlıkları (680-734), (çev. İsmail Mangaltepe), İstanbul: Ötüken Neşriyat. “Sançmak” delmek, saplamak demektir, burada büyük olasılıkla “mızraklamak” anlamında kullanılmıştır. Bkz. Ergin, 2002: 109; Gabain, 2000: 292; Tekin, 2000: 252.
- Bunun tam olarak ne anlama geldiğini bilemiyoruz. Grousset, René, (1999). Bozkır İmparatorluğu, Attila-Cengiz Han-Timur, (çev. M. Reşat Uzmen), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Gömeç, Saadettin, (1999). Kök Türk Tarihi, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Gumilëv, Lev Nikolayeviç, (2002). Eski Türkler, (çev. Ahsen Batur), İstanbul: Selenge Yayınları.
- Kafesoğlu, İbrahim, (2002). Türk Millî Kültürü, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Nicolle, David, (1990). Attila and the Nomad Hordes, Oxford: Osprey Publishing Limited.
- Orkun, Hüseyin Namık, (1974). Eski Türk Yazıtları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Roux, Jean-Paul, (2001). Orta Asya – Tarih ve Uygarlık, (çev. Lale Arslan), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
- Sertkaya, Osman F., (1995). Göktürk Tarihinin Meseleleri, Ankara: Türk Kültürünü
- Araştırma Enstitütüsü Yayınları. Taşağıl, A., (1995). Gök-Türkler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Taşağıl, A., (1999). Gök-Türkler II, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Taşağıl, A., (2004a). Göktürkler III, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Taşağıl, A., (2004b). Köl Tigin Yazıtının Çince Yüzü Hakkında”, Avrasya Etüdleri, , ss. 3
- Tekin, Talat, (2000). Orhon Türkçesi Grameri, (yay. Mehmet Ölmez), Ankara: Şafak Matbaacılık.
- ISSN: 1301-9058
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 1985
- Yayıncı: Gazi Üniversitesi