Osmanlı Diplomasisinde Mihmandar Geleneği

Diplomatik misafirlere bulundukları ülkede rehberlik edecek kişilerin görevlendirilmesi, devletlerarası ilişkilerde uygulanagelen oldukça eski bir gelenektir. Hem batı hem de doğu diplomasisinde görülen bu gelenek, Osmanlı Devleti’nde de Osmanlı devlet gelenekleri ve diplomasi anlayışı çerçevesinde uy¬gulanmıştır. Bu nedenle yabancı devletlerden gelen resmi sıfatlı yabancı misafirlerle ilgilenmesi için mihmandar adı verilen görevliler tayin edilmiştir. Mihmandarların yabancı misafirler karşısında Devlet-i Âliyye’nin onurunu temsil ettikleri düşünüldüğünden, mihmandar seçiminde oldukça titiz davranılmıştır. Genel olarak saray görevlilerinden seçilen mihmandarlar, Osmanlı topraklarına gelen diplomatik misafirlerin ağırlanması ve ülke içinde bulundukları sürece ihtiyaçları ile ilgilenip, bu husus¬ta kurumlar arası koordinasyonun sağlanması hizmetini görmüşlerdir. Bu bağlamda mihmandarlık uygulaması, Osmanlı devlet ve diplomasi geleneği açısından önemli kesitler içermekte olup Osmanlı Devleti’ni çağdaşı diğer devletlerden ayırt edici bir özellik taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Diplomasi, Misafir, Mihmandar, Gelenek

The Mıhmandar Tradition in Ottoman Diplomacy

PDF

___

Arşiv Kaynakları BOA. A. DVN. MHM. d. 57. BOA. AE. SABH. I 67/4648; 143/9593; 245/16377; 297/19975; 364/25382. BOA. AE. SMHD. I. 72/4772; 103/7280; 107/7650. BOA. AE. SMHD. II. 117/9863 BOA. AE. SMST. II. 9/832; 47/ 4609. BOA. AE. SMST. III. 3/134; 264/21169; 316/25391. BOA. AE. SSLM. III. 3/109; 40/2327; 119/7211; 121/7396; 140/8459; 168/10028;217/12722; 1119/721. BOA. BEO. A.TŞF. 356, 359. BOA. C. AS. 132/5876; 411/17012. BOA. AE. SMST. III. 3/134; 264/21169; 316/25391. BOA. AE. SSLM. III. 3/109; 40/2327; 119/7211; 121/7396; 140/8459; 168/10028; 217/12722; 1119/721. BOA. BEO. A.TŞF. 356, 359. BOA. C. AS. 132/5876; 411/17012. BOA. C. DH. 153/7647. BOA. C. HR. 5/233; 20/997; 25/1203; 43/2108; 57/2847; 85/4206; 92/4577; 94/4667; 96/4791; 100/4969; 102/5066; 138/6885; 152/7556; 152/7581; 153/7604; 157/7581; 157/7825; 158/7890; 165/8249. BOA. C. ML. 618/25495. BOA. HAT. 1/15; 5/154; 5/173; 243/13638; 246/13856; 257/14814 B.; 781/36560; 781/36583; 833/37561; 1163/46018; 1210/47412. BOA. İE. HR. 5/467. BOA. MKT. NZD. 312/32.
Basılı Materyaller 7 Numaralı Mühimme Defteri (975-976/1567-1569) II, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1999. AKGÜNDÜZ, Ahmet; Osmanlı Kanunnameleri ve Hukuki Tahlilleri, Fey Vakfı, İstanbul, 1992, C. 2 s. 67, C. 7. ALİKILIÇ, Dündar; Osmanlı’da Devlet Protokolü ve Törenler İmparatorluk Seremonisi, Tarih Düşünce Kitapları, İstanbul 2004. AVCI, Casim; İslâm Bizans İlişkileri, Klasik Yayınları, İstanbul, 2003. BOZKURT, Nebi; Mihmandar, DİA, C. 30, s. 25-26. CAN, Mustafa; Sultanın Kapısında: Kudret-Heybet-Adalet (Osmanlı Devleti’nde Yabancı Elçiler), Gazi Kitabevi, Ankara 2019. DEVELLİOĞLU, Ferit; Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, 25. Baskı, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara, 2008. GENÇ, Reşat; Karahanlı Devlet Teşkilatı, TTK Basımevi, Ankara, 2002.