Çivi Yazılı Tabletlere Göre Eski Anadolu’da Vergi Uygulamaları Ve Kaçakçılık (M.Ö. ± 1975-1750)

M.Ö. II. Binyılın ilk çeyreğine tarihlenen ve Asur Ticaret Kolonileri Çağı olarak adlandırılan dönemden günümüze kalan çivi yazılı tabletler, Anadolu’nun yazılı tarihine dair bilgi veren en eski kaynaklardır. Tabletlerin hemen hepsi, Anadolu’ya yalnızca ticaret amacıyla gelen Asurlu tüccarların faaliyetlerini konu almaktadır. Bu nedenle, Anadolu’nun söz konusu dönemi hakkında elde ettiğimiz bilgiler, büyük ölçüde iktisadî hayata yöneliktir. Eski Asur lehçesi ile yazılmış ve sayıları şimdilik 25000 civarında olan bu çivi yazılı belgelerin verdiği bilgilere göre, ticaret, Anadolu şehir beylerinin Asurlu tüccarlardan çeşitli isimler altında almış oldukları vergiler karşılığında ve tüccarların diğer bazı kurallara uyması şartı ile gerçekleşiyordu. Tabletlerden, o dönem için uygulanan farklı türdeki vergi adlarını ve özelliklerini belirlemek mümkün olmaktadır. Kaçakçılık ise, bazı vergilerden kurtulmak için yerel saraydan gümrük izni almadan malı şehre sokmak veya güzergâhtaki yerleşim yerlerinde çeşitli ödemelerden kurtulmak için kestirme, kullanışsız ve güçlükle aşılan yolları takip etmek suretiyle yapılıyordu. Ticareti yasaklanan ya da kısıtlanan malları alıp satmak da bir başka kaçakçılık türüydü.

Anahtar Kelimeler:

Eski Anadolu, Çivi yazısı, Vergi, Kaçakçılık.

Tax Implementations and Smuggling According to Cuneiform Tablets in Old Anatolia (B.C. ± 1975-1750

Tablets of cuneiform writing remaining from the period named as “Assyrian Trade Colonies Age” of the second millenium B.C. to the present-day are the oldest written sources which enlighten the Anatolian history. Almost all the tablets are about the doings of Assyrian merchants who came to Anatolia on business purposes. For that reason all the information we obtain about the said period of Anatolia deals with the economic life. According to the information given by those cuneiform tablets which are written in the old Assyrian dialect and about 25 thousand in number for today, the trade activities were being carried out in exchange of taxes levied by the Anatolian city chieftains and on condition that the merchants should obey some other regolations. From the tablets it is possible to determine the names and the characteristics of different kinds of taxes implemented in those days. Smugling was being comitted by means of bringing the commodities in the cities without getting permission from the local rulers or using awkward routes outside the human settlements not to pay taxes. Buying and selling the goods that are subject to the prohibition of trade was another means of smuggling.

Keywords:

Old Anatolia, Cuneiform, Tax, Smuggling. ,

PDF

___

AHw: Akkadisches Handwörterbuch – Wiesbaden 1958-1981.
AKT I: E. Bilgiç, H. Sever, C. Günbattı, S. Bayram; Ankara Kültepe Tabletleri, Ankara 1990.
ATHE: B. Kienast, Die altassyrischen Texte des Orientalischen Seminars der Universi- tat Heidelberg und der Sammlung Erlenmeyer, Berlin 1960.
BAYRAM S.; “Kültepe’den Kaçakçılıkla İlgili Yeni Metinler” 34. Uluslar Arası Assiriyoloji Kongresi, İstanbul 1987: 285-289.
BAYRAM S.; “Kültepe Tabletlerinde Geçen Vergiler ve Özellikleri”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Sa. 369, Ankara 1993: 1-13.
BAYRAM S.; “New and Some Rare Geographical Names in the Kültepe Texts”, Archivum Anatolicum 3, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Ankara Üni- versitesi Basımevi, Ankara 1997: 41-66.
BIN: Babylonian Inscriptions in the Collection oj J. B. Nies.
BIETZEL B. J.; “The Old Assyrian Caravan Road in the Mari Royal Archives”, Mari in Retrospect (Festscrift für Andre Parrot, I. J. Gelb), Chicaho 1992.
BİLGİÇ E.; “Çivi Yazılı Hukukî-İktisadî Kaynaklar, Mahiyet ve Muhtevaları”, Belleten C. 11, Sa. 44, 1947: 571-602.
CAD: The Assyrian Dictionary of the Oriental Institute of the University Chicago – Chi- cago 1956 vd.
CCT: Cuneiform Texts from Cappadocian Tablets.
ÇEÇEN S.; “Kanisˇ Ka¯rum’unun Diğer Ka¯rum ve Wabartumlar’a KÙ.AN (amu¯tum) İle İlgili Önemli Talimatları”, Belleten C. 61, Sa. 231, Ağustos 1997: 219-232.
EIDEM J.; “An Old Assyrian Treaty From Tell Leilan”, Festschrift Garelli, 1991: 185-207.
ERKUT S.; “Kültepe Metinlerinde Geçen amu¯tu(m) Üzerine”, Belleten C. 71, Sa. 260’dan Ayrıbasım, Nisan 2007: 1-4.
GARELLI P.; Les Assyriens en Cappadoce, Paris 1963.
GÖKÇEK L.G.; Koloni Devri Anadolu’sunda Faaliyet Gösteren Asurlu Tüccar Aileler (Sˇu¯-Laban’ın oğlu İmdı¯lum, Asˇsˇur-imittı¯’nin oğlu Uİur-sˇa-İsˇtar ve Asˇsˇur-re¯’ı¯’nin oğlu Pilah- İsˇtar), Gazi Üniversitesi Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2002.
GÖKÇEK L.G.; Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda Anadolu’da Kervan Güzergâhları ve Taşımacılık, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8/1, Ankara 2004a: 151-164.
GÖKÇEK L.G.; “Kültepe Tabletlerinde Maraş Bölgesi”, I. Kahramanmaraş Sempozyumu, Kahramanmaraş Mayıs 2004b: 309-318.
GÜNBATTI C.; “More Examples of Correspondences between ka¯rum’s”, Archivum Anato- licum 1, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Ankara Üniversitesi Basımevi, 1995: 107-115.
GÜNBATTI C.; “Kültepe’de Bulunmuş İki Antlaşma Metni”, Belleten C. 69, Sa. 256, Aralık 2005: 759-784.
İÇHİSAR M.; Les Archives Cappadociennes du Marchand Imdilum, Paris 1981.
KINAL F.; Eski Anadolu Tarihi, Ankara 1991.
KUZUOĞLU R.; Eski Asurca Metinlerde Geçen Coğrafya Adları, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2007.
LARSEN M.T.; Old Assyrian Caravan Procedures, İstanbul 1967.
LARSEN M. T.; The Old Assyrian City-State and Its Colonies, Copenhagen 1976.
LEWY J.; “On Some Institutions of The Old Assyrian Empire”, HUCA 27, 1956: 1-80.
ORLIN L.L.; Assyrian Colonies in Cappadocia, Paris 1970.
ÖZGÜÇ T.; Kültepe Kanisˇ/Nesˇa, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005.
SEVER H.; “Asur Ticaret Kolonileri Çağı’nda (M.Ö. 1970-1750) Anadolu Dışına Çıkışı Yasaklanan Bazı Madenler”, XII. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara 1999: 85-94.
VEENHOF K.R.; Aspects of Old Assyrian Trade Its Terminology, Leiden, 1972.
VEENHOF K. R.; “An Assyrian Colony in Anatolia”, Civilizations of the Ancient Near East, Newyork 1995: 859-871.