21961

Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu

Demokrat Partinin özellikle 1957 seçimleri sonrasında uyguladığı politikalar günümüze kadar çok tartışılmıştır. Bu dönemde muhalefet iktidar ilişkileri oldukça gerginleşmiştir. CHP lideri İnönü, DP’ye karşı sert bir muhalefet yürütmüş ve diğer partiler ile güç birliği yapmıştır. DP iktidarı basını ve muhalefeti engellemek amacıyla bir biri ardı sıra anti-demokratik yasalar çıkarmıştır. Ekonomik sıkıntılar ve huzursuzluklar arttıkça iktidar daha da sertleşmiştir. Siyasi krizler, toplumsal kutuplaşmalar ve öğrenci olayları neticesinde 27 Mayıs 1960’da ordu yönetime el koymuştur. Bu makalede V. Menderes Hükümetinin siyasi faaliyetleri ve Türk siyasi hayatı içindeki yeri analiz edilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Demokrat Parti (DP), Cumhuriyet Halk Partisi(CHP), Tahkikat Komisyonu, siyasi kriz, darbe.

Third Term Democrat Party Government (1957-1960): Political Repression and The Investigation Council

The policies that Democrat Party carried out especially after 1957 elections has been much criticized until today. In that period the relations between the government and the opposition became considerably tense. İnönü, leader of CHP, engaged in hard opposition activities against DP and collaborated with other parties. DP government made some anti-democratic laws sequentially in order to hinder the opposition and the press. As the economic difficulties and anxieties increased, the government became more aggressive. In consequence of political crisis, social polarization and student activities the military seized power on 27th May 1960. In this article, political activities of the 5th Menderes Government and their place in Turkish political life will be analyzed.

Keywords:

Democrat Party(DP), People’s Republican Party (CHP), invastigation council, political crisis, coup d’etat,

PDF

___

AHMAD Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye, Hil Yayınları, İstanbul 1994.
AHMAD Feroz, ve Bedia Tugay, Türkiye’de Çok Partili Politika’nın Açıklamalı Kronolo- jisi (1945-1971),Bilgi Yayınevi, Ankara 1976.
ALBAYRAK Mustafa, Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti (1946-1960), Phoenix Ya- yınevi, Ankara 2004.
ALPHAN Recep Şükrü, 27 Mayıs’tan Yassıada Mahkemelerine Menderes, Timaş Yayın- ları, İstanbul 2007.
ARTVİNLİ Fatih, Osman Bölükbaşı, Kitap Yayınevi, İstanbul 2007.
BOZDAĞ İsmet, Darağacında Bir Başbakan, Truva Yayınları, İstanbul 2007,s. 183.
BÖLÜKBAŞI Deniz, Türk Siyasetinde Anadolu Fırtınası Osman Bölükbaşı, Doğan Ki- tap, İstanbul2005.
BİRAND Mehmet Ali, vd, Demirkırat, Doğan Kitap, İstanbul 1991.
Cumhuriyet, 8-9, 21. 10. 1957.
Cumhuriyet, 18.2.1959.
Cumhuriyet, 9. 3. 1959.
Cumhuriyet, 1.5.1959.
Cumhuriyet, 3.4.5.1959
ÇAVDAR Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, İmge Kitabevi, Ankara 2004. s. 66-68.
Çizmeli, Şevket Menderes Demokrasi Yıldızı?, Arkadaş Yayınları, Ankara 2007.
ECEVİT Bülent, “Yabancı Gölgesinde Rejim Değiştirme”, Ulus,18.4.1960
EROĞUL Cem, Demokrat Parti Tarihi ve İdeolojisi, İmge Yayınevi, Ankara 2003. ER- TUNÇ Ahmet Cemil, Cumhuriyetin Tarihi, Pınar Yayınları, İstanbul 2004.
HALE William, Türkiye’de Ordu ve Siyaset (çev. Ahmet Fethi),Hil Yayınları, İstan- bul1996. s.90.
KARAOSMANOĞLU Yakup Kadri, “ Tek Parti Rejimine Doğru”, Ulus, 21.4.1960.
KARPAT Kemal, Türk Demokrasi Tarihi, Afa yayıncılık, İstanbul 1996,s.337.
ÖNGÖR Seyfi, Çankaya’nın Bütün Adamları, Aykırı Yayıncılık, İstanbul2006.
ÖZDEMİR Hikmet, “Siyasal Tarih”, Çağdaş Türkiye- 4 (1960-1980), İstanbul 1997.
TOKER Metin, DP Yokuş Aşağı, 1954-1957, Bilgi Yayınevi, Ankara 1991.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre:XI, c.1, 4.12.1957, TBMM Matbaası, Ankara.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre :XI , c.13, 18. IV.1960, TBMM Matbaası, Ankara1960. TBMMZC,…29.IV.1960.
TURGUT Hulisi, Yassıada’da Yaptırılmayan Savunmalar, Doğan Kitap, İstanbul 2007.
ŞEN Erdal, Belgelerin Dilinden Yassıada’nın Karakutusu, Zaman Kitap, İstanbul200, s.23.
YAZICI Serap, Türkiye’de Askeri Müdahalelerin Anayasal Etkileri, Yetkin Yayınları, Ankara. Ulus, 11.4.1960. Ulus, 14.4.1960. Ulus, 20.4.1960. Ulus, 27.4.1960. Zafer, 4.4.1960. Zafer,19.4.1960. Zafer, 20.4.1960. Zafer, 27.4.1960. Zafer, 28.4.1960. Zafer, 29.4.1960. Zafer,30.4.1960. Zafer,1,2.5.1960. Zafer, 6.5.1960 Zafer,16.5.1960. Zafer, 26.5.1960.