“Merkad-i Fâtih’i Ziyâret”in Gizi ve Üzerindeki Göz İzi

Bu yazı, Tanzimat sonrası Türk şiirinin ilk dehâsı olarak kabul edilen Abdülhak Hâmid’in Fatih Sultan Mehmed’i ziyaret hakkında kaleme aldığı “Merkad-i Fâtih’i Ziyâret” adlı şiirinin yeni edebiyat ve fikir dünyası içindeki yeri ve değeri üzerinde yapılmış bir tahlil ve yorum çalışmasıdır. Yazıldığı andan itibaren bu metin, Merkad-i Fâtih’in ayakucunda sözel bir türbedar olarak vazifesini edâ eylemektedir. Hâmid’i, edebiyat tarihinde mümtaz yer edinmesini sağlayan bu metin, Fatih’in hayat görüşünün ve tefekkür ufkunun edebi boyutuyla tescil ve tespitini de temin eden bir ‘ufuk-metin’dir. Bu açıdan anlamlı ve önemlidir. Metnin, Osmanlı ruhunun ve hayat ufkunun doğru ve derinlikli bir yorumunu da içermesi, onu şiirsel idrakin zirvelerinden biri yapmıştır. “Merkad-i Fâtih’i Ziyâret”te başka şairlerin de göz izi vardır; ama bu durum, onun sadece özgünlüğünü güçlendirmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Şiir; Hâmid; Sultan Fatih; Anlatım Gücü; Anlam; Ufuk; Vazife

The Secret of “Merkad-i Fâtih’i Ziyâret” and Eye Trace on it

This is an interpretation and analysis work done upon the position and value in the new-literature and thought world of the poem “Merkad-i Fâtih’i Ziyâret” penned by Abdulhak Hamid about the visit to Fâtih Sultan Mehmed, whom is regarded as the first genius of After-Tanzimat Era Turkish Poetry. Since it has been written, this poem serves as a verbal tomb keeper close at hand of Fâtih Sultan Mehmet. This text which granted Hamid a privileged position in the literature history, is a ‘horizon-text’, supplying the reader with the ability to detect and register Fâtih’s vision and contemplation scope with respect to their literary aspects; hence, it is significant and meaningful. The poem’s including the correct and deep remark of Ottoman soul and life, takes it to the pinnacle of poetic understanding. “Merkad-i Fâtih’i Ziyâret” has the signs of other poets eyes, yet this only enhances Hamid’s uniqueness.

Keywords:

Poetry; Hâmid; Sultan Fatih; Power of Expression; Meaning; Vision; Duty,

PDF

___

Abdülhak Hâmid (Tarhan), Bütün Şiirleri 3/ Hep Yahut Hiç, İlhâm-ı Vatan, 2.b., Haz. İnci Enginün, İstanbul, Dergâh Yayınları, 1999.
Abdülhak Hâmid (Tarhan), “Merkad-i Fâtih’i Ziyâret”, Mirsad, nr. 18, 11 Temmuz 1307/23 Temmuz 1891.
Akay, Hasan, Fâtih’ten Günümüze Şairlerin Gözüyle İstanbul, İstanbul, İşaret Yayınevi, 1997.
Akay, Hasan, “Üç Süleymaniye”, Bir-Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, sayı: 4, İstanbul, l995.
Akün, Ömer Faruk, “Abdülhak Hâmid’in Merkad-i Fâtih’i Ziyâret Manzumesi ve İçindeki Görüşler, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. VII, İstanbul, 1956.
Akün, Ömer Faruk, “Osmanlı Tarihi Karşısında Yahyâ Kemâl’in Şiiri”, Kubbealtı Akademi Mecmuası , yıl 5, sayı 2, Nisan 1976.
Akyüz, Kenan, Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi, 3.b., Ankara, 1970.
Ayverdi, İlhan (Haz.), Misalli Türkçe Sözlük, Etimoloji: Ahmet Topaloğlu, Kubbealtı Neşriyatı, Kasım 2005, C.2.
Beyatlı , Yahya Kemal, Eski Şiirin Rüzgârıyla, 2.b., İstanbul l974.
Beyatlı , Yahya Kemal, Kendi Gök Kubbemiz, İstanbul, l974.
Bulgurluzâde Rıza, Müntahabât-ı Bedâyi’-i Edebiyye, İstanbul, 1325.
Cenab Şahabeddin, “Safahât Mübdi’i”, Servet-i Fünûn, nr. 1479-5, 18 Kânûn-ı Evvel 1340 (1924).
Emil, Birol, “Aziz Dost Mehmed Çavuşoğlu’nu Anarken”, Türk Kültürü, XXVII, Sayı 312, Nisan 1989.
Kaplan, Mehmet, “Merkad-i Fâtih’i Ziyâret” (Tahlil), Türklük Araştırmaları Dergisi, Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayını, 1989.
Tanpınar, Ahmet Hamdi, 19uncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi, 4.b., İstanbul, 1976.