TÜRK MODERNLEŞMESİ’NDE İDEOLOJİLERİN SIRADÜZENİ: ÜÇ TARZ-I SİYASET

Yusuf Akçura Osmanlı devlet politikasını Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük çerçevesinde ayrıntılı olarak inceleyen ilk kişidir. Bu makalede de, Türkiye’de güncel siyasi temayüllere rengini vermiş olan bir tartışma, Akçura’nın Üç Tarz-ı Siyaset’i değerlendirilecektir. Değerlendirmenin bağlamını, bahse konu ideolojilerin (Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük) sıradüzeni oluşturmaktadır. Açımlamak gerekirse, günümüzün ezbere tasniflerini teşkil eden bu üçlü, suretinde üst akıl ya da o akla yedeklenen bir mantıksal algoritmanın sıradüzenini taşımaktadır. Üç Tarz-ı Siyaset tezinin meselelere cevap verme algoritmasını ortaya çıkarabilmek ve konturlarını çizebilmek için de Türk modernleşme pratiğinin çıkar ve çıkmazlarını serimlemek gerekmektedir. Dolayısıyla tezler modernleşme problematiği kalıbına dökülerek incelenmiş; olgusal içeriklerini temellendirmek üzere modernleştirici pratikler arka fonda saklı tutulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

modernleşme, osmanlıcılık, islamcılık, türkçülük, kapitalizm

Hierarchy of the Ideologies in Turkish Modernization: Three Kinds of Policy

Yusuf Akçura is the first rewiever who analysed the Ottoman state policy in detail within the framework of the Westernization, Islamism and Nationalism. In this article, Three Kinds of Policy written by Akçura, a disscussion that gave its color to the current political propensities in Turkey, are evaluated. The context of this evaluation is built by the hierarchy of the ideologies mentioned (Ottomanism, Pan-islamism, Turkism). To clarify, this three policies which form the boldline of the Turkish political life hold the hierarchy of superior mindorlogical algorithm backed up in this mind. It is necessary to make the expositions of the interests and dead-ends of the Turkish modernisation practice in order to reveal that the algorithm of Three Political Approachesthesis is capable of responding to the problems and draw their contours. Accordingly, the dissertations are examined by moulding of the modernisation practice; these practices are held back in the back ground in order to ground the factual matters.

Keywords:

modernization, ottomanism, islamism, turkism, capitalism,

PDF

___

Ağaoğulları, M. A. (1986, Ocak-Aralık),“Halk ya da Ulus Egemenliği”nin Kuramsal Temelleri Üzerine Birkaç Düşünce, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Ankara, s. 1-4
Ahmad, F. (1985), Bir Kimlik Peşinde Türkiye, İstanbul: Kaynak Yayınları
Akçura, Y. (1976), Üç Tarz-ı Siyaset, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
Akçura, Y. (1914), 1329 Türk Dünyası, Türk Yurdu, cilt 6, sayı 3
Akçura, Y. “Üç Tarz-ı Siyaset”, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1976
Akçura, Y. (1978), Türkçülük-Türkçülüğün Tarihi Gelişimi, İstanbul: Türk Kültür Yayınları
Aktar, A. (2006), Türk Milliyetçiliği, Gayrimüslimler ve Ekonomik Dönüşüm, İstanbul: İletişim
Arai, M. (2003), Jön Türk Dönemi Türk Milliyetçiliği, İstanbul: İletişim
Kutlu, S. (2008), Didâr-ı Hürriyet, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Artan, T. “18. Yüzyıl Başlarında Yönetici Elitin Saltanatın Meşruiyet Arayışına Katılımı”, Toplum ve Bilim Dergisi, Sayı. 83, 1999/2000, 292-323
Atabaki, T. (2010), Devlet ve Maduniyet-Türkiye ve İran'da Modernleşme, Toplum ve Devlet, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Belge, M. (2012), Militarist Modernleşme, İstanbul: İletişim
Berkes, N. (2012), Türkiye'de Çağdaşlaşma, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Berman, M. (2004), Katı Olan Herşey Buharlaşıyor: Modernite Deneyimi, İstanbul: İletişim Yayınları
Boran, B. (1970), Türkiye ve Sosyalizm Sorunları, İstanbul: Tekin Yayınevi
Boran, B. (2010), Yazılar, Konuşmalar, Söyleşiler, Savunmalar”, Cilt. 3, İstanbul: Sosyal Tarih Yayınları
Çavdar, T. (2004), Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, Ankara: İmge Kitabevi
Çetin, H. (2003-2004), “Gelenek ve Değişim Arasında Kriz: Türk Modernleşmesi”, Doğu Batı Dergisi: Modernliğin Gölgesinde: Gelenek içinde
Çetinsaya, G. (2002), Kalemiye’den Mülkiye’ye Tanzimat Zihniyeti, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi içinde, İstanbul: İletişim, 2002
Çulhaoglu, M. (2002), Binyıl Esiğinde Marksizm ve Türkiye Solu, İstanbul: YGS Yayınevi
Deringil, S. (2002), İktidarın Sembolleri ve İdeoloji - II.Abdülhamid Dönemi (1876-1909), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
Deringil, S. (2002), Simgeden Millete, İstanbul: İletişim
Eagleton, T. (2014), Tanrı’nın Ölümü ve Kültür, İstanbul: Yordam Kitap
Eisenstadt, S. N. (2007), Modernleşme Değişim ve Başkaldırı, Ankara: Doğu Batı Yayınları
Findley, C. V. (2012), Modern Türkiye Tarihi, İstanbul: Timaş Güler, A. (2000), Türkiye Sol Tarihinde Yöntem ve Tartışmalar”, İstanbul: Yazılama
Goodwin, G. (1971), History of Ottoman Architecture, Londra
Haupt, G. ve Dumont, P. (1977), Osmanlı İmparatorluğu'nda Sosyalist Hareketler, İstanbul: Gözlem Yayınları
İnalcık, H. (1992), “Comments on "Sultanism": Max Weber's Typification of Ottoman Polity”, Princeton Papers on Near Eastern Studies
Kılıçbay, M. A. (1999), Dinin Fiziği, Demokrasinin Kimyası,Ankara: İmge Kitabevi
Kushner, D. (1977), The Rise of Turkish Nationalism: 1876-1908, Londra: Routledge
Küçük, Y. (1985), Bilim ve Edebiyat, Tekin Yayınları
Küçük, Y. (2010), Aydınlar Üzerine Tezler I, İstanbul: Mızrak Yayınları
Macfie, A. L. (2003), Osmanlı’nın Son Yılları (1908-1923), İstanbul: Kitap Yayınevi
Mardin, Ş. (2002), Yeni Osmanlı Düşüncesi, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi içinde, İstanbul: İletişim
Marx, K. (2011), 1844 Elyazmaları, Ankara: Sol Yayınları
Mert, N. (2007), Merkez Sağın Kısa Tarihi, İstanbul: Selis Kitaplar
Ortaylı, İ. (2002), Osmanlı’da 18. Yüzyıl Düşünce Dünyasına Dair Notlar, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi içinde, İstanbul: İletişim
Öztürk, M. (1993), Ordu ve Politika, İstanbul: Gündoğan Yayınları
Sarınay, Y. (2004), Türk Milliyetçiliğinin Tarihi Gelişimi ve Türk Ocakları, İstanbul: Ötüken Neşriyat
Savran, S. (2010), Türkiye’de Sınıf Mücadeleleri, İstanbul: Yordam Kitap
Savran, S. (2011), Sermaye Birikimi, Sınıf Mücadeleleri, Devlet, “Sınıf İlişkileri Sureti Soldurulmuş Bir Resim Mi?” içinde, İstanbul: Bağlam Yayıncılık
Somel, S. A. (2002), Osmanlı Reform Çağında Osmanlıcılık Düşüncesi, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce-Tanzimat ve Meşrutiyet’in Birikimi içinde, İstanbul: İletişim
Stanford J. Shaw ve Shaw, E. K. (1977), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, c. II, Cambridge
Tekeli, İ. Ve Şaylan, G. (1978), “Türkiye’de Halkçılık İdeolojisinin Evrimi”, Toplum ve Bilim, 1978, s. 6-7
Timur, T. (2008), Türk Devrimi ve Sonrası, Ankara: İmge Kitabevi
Timur, T. (2010), Osmanlı Kimliği, Ankara: İmge Kitabevi
Timur, T. (2014), Marx-Engels ve Osmanlı Toplumu, İstanbul: Yordam Kitap
Toprak, Z. (1982), Türkiye'de "Millî İktisat" (1908-1918), Ankara: Yurt Yayınları
Tunaya, T. Z. (1998), Türkiye’de Siyasal Partiler: İkinci Meşrutiyet Dönemi, I. Cilt, İstanbul: İletişim Yayınları
Üstel, F. (2004), İmparatorluktan Ulus Devlete Türk Milliyetçiliği: Türk Ocakları (1921-1931), İstanbul: İletişim Yayınları
Wood, E. M. (2006), Sınıftan Kaçış, İstanbul: Yordam Kitap
Yurtsever, H. (2006), Tarihten Güncelliği Sınıf Savaşları ve Devlet, İstanbul: Yordam Kitap
Yaşlı, F. (2014), AKP, Cemaat, Sünni-Ulus, İstanbul: Yordam Kitap
Zürcher, E. J. (2013), Millî Mücadelede İttihatçılık, İstanbul: İletişim Yayıncılık
Zürcher, E. J. (2005), Savaş, Devrim ve Uluslaşma Türkiye Tarihinde Geçiş Dönemi (1908-1928), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
Zürcher, E. J. (2008), Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İstanbul: İletişim Yayıncılık