PLATON’UN SANAT KURAMININ DÜŞÜNSEL EVRİMİ
Bu incelemede Platon’un sanat üzerine yapmış olduğu temel değerlendirmeler ve bu düşüncelerde var olan değişimler sanat felsefesi bağlamında analiz edilir. Düşünce tarihinde sistematik ve ontoloji temelinde geliştirilen ilk felsefi sanat kuramı Platon’un “mimesis” kuramıdır. Bu kuram, çoğu zaman basit bir taklit kuramı olarak bilinir. Bu incelemede Platon’a göre sanatın basit bir taklit olmadığı, mimesis’in belirli bir noktada sanatsal meydana getirme eylemini içerdiği fakat sanat ontolojisi açısından taklit olarak kaldığı düşüncesinin gelişimi analiz edilir. Platon’un Devlet yapılanmasında sanatın işlevinden metafizik güzele; kavramsal güzelden, matematiksel ve formel estetik düşüncesine kadar sanat düşüncesinin evrimi ve diyalektiği ayrıntılı bir şekilde ele alınır. Sanat tarihinde Platon’un sanatı küçümsediği ve sanatı basit bir taklit olarak gördüğü “mit”i yaygın olarak bilinir, fakat bu incelemede bu düşüncelerin haksız olduğu, aksine Platon’da sanatın önemsendiği ve her sanata yasak koymadığı gibi mimesis kuramının, sanatı ve sanatçının yaratım sınırlarını ve biçimsel estetik olanağını, geometrik ve matematiksel olarak geliştirebilme olanağına itici bir güç yaptığı gerçeğini tartışmaktır. Platon, sanatı sadece bir taklit olarak görmez. Sanatsal yaratıma temel alınan matematiksel ve geometrik ilkeler sanatın temel kavramlarını oluşturur. Bu ilke ve yasalar günümüz modern sanat ve estetik alanında dahi varlığını korur. Bu noktada Platoncu paradigmanın sanatı matematikselleştirerek Mimesis kuramından, matematiksel sanata geçişinin de analizi yapılır
Anahtar Kelimeler:
Platon, Mimesis, Sanat Felsefesi, Estetik, Güzel
Conceptual Evolution of Plato’s Theory of Art
Art and a philosophical theory based on art were first formed by Plato in the history of philosophy. His philosophy of art is positioned in the limitations of ontology and epistemology. Existent fundamental conceptual evaluations in Plato aesthetics are analyzed in a particular logical framework. The development of the idea that art is not a simple imitation and imitation includes the act of creating at a particular point but remained as an imitation for art ontology is analyzed. In Plato’s state settlement, the evolution and dialect in the idea of art are comprehensively handled, even from the function of art to metaphysics beauty, and from conceptual beauty to the idea of Mathematical and geometrical harmony. At this point, it is highly stressed that most of Plato’s ideas concerning with art still dominates and current principles of industry and design aesthetics have remained under the influence of Plato as he used mathematical and geometric laws
Keywords:
Plato, Mimesis, Philosophy of Art, Aesthetics, Beauty,
___
- ARİSTOTELES, (1996) Metafizik, çev. Ahmet Arslan, 2. Baskı, İstanbul: Sosyal Yayınları
- ARİSTOTELES, (2007) Poetika, çev.İsmail Tunalı, Ankara: Remzi Kitabevi
- BERNSTEİN, J.M.,(1992) The Fate of Art, Aesthetic Alienation from Kant to Derrida and Adorno, Cambridge UK: Polity Press
- COLLİNGWOOD, R.G.,(1958) The Principles of Art, USA:Oxford University Press
- CROSS, R.C. & A.D.Woozley,(2010) Bilgi İnanç ve Formlar, İdealar Kuramı, Derleme: Ahmet Cevizci, İstanbul:Gündoğan Yayınları
- GROPIUS, Walter,(1967) Yeni Mimarlık ve Bauhaus, çev.Özgenül Aksoy, Erdem Aksoy İstanbul, T.M.M.O.B. İstanbul Şubesi
- İHSAN, T.,(1993) Sanat Felsefesi, İzmir:Üniversite Kitabevi
- KAGAN, M. (1082) Estetik,) çev.Aziz Çalışlar, Ankara:İmge Yayınları
- LENOIR, B.,(2005) Sanat Yapıtı, çev.Aykut Derman, İstanbul, YKY
- NİETZCSHE, F.W.,(1995) The Birth of Tragedy, (Transleted by C.P.Fadiman) Newyork-London Dover Publications
- PLATON, (2001) Timaios, çev.Erol Güney- Lütfi Ay, İstanbul, Sosyal Yayınları
- ______ (2000) Şölen, çev.Cenap Kaya, İstanbul, Sosyal Yayınları
- _______ (2005) Devlet, çev. Sebahattin Eyüboğlu-M.Ali Cimcoz, İstanbul, 9. Baskı, Türkiye İş Bankası Yayınları
- _______, (1987)The Republic, Second Editıon UK, London, Penguin Classics
- _______, (1998) Philebos, çev.S.Esat Siyavuşgil, İstanbul, Yeni Gün Haber Ajansı Yayın
- _______, (2001) Protogoras, çev. N.Şazi Kösemihal, İstanbul, Sosyal Yayınları
- SCHAEFFER, J.M.,(2000) Art Of the Modern Age, translated by Steven Rendall, New French Thought, Princeton, UK
- TUNALI, İsmail, (2002) Sanat Ontolojisi, İstanbul, İnkılap Yay.
- --------------,(1993) Grek Estetiği, İstanbul, Remzi Kitabevi
- --------------, (2007) Estetik, 10 Baskı, İstanbul, Remzi Kitabevi
- -------------- (2009) Tasarım Felsefesi, 3 Baskı, İstanbul, Yem Yayınları
- WHİTEHEAD, A.N.,(1975) Science and Modern World, Fontana Books, London, Cambridge, University Press
- WHITFORD, F.,(2000) Bauhaus, Thames-Hudson, London
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: Hamdi BRAVO