Türkiye’de Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi: Fourier Bootstrap Toda Yamamoto Nedensellik Testi Bulguları

Türkiye sabit kur rejimini uyguladığı 1923-2001 yılları arasında, ilk olarak 7 Eylül 1946 tarihinden başlayarak dış ticaret dengesini sağlamak amacıyla birçok devalüasyon yapmış ancak hiçbir kur müdahalesi beklenen olumlu sonuçları vermemiştir. Türkiye 2001 yılından sonra uygulamaya koyduğu yapısal dönüşümlerden birisi olarak dalgalı kur sistemine geçiş yapmıştır ve bu tarihten sonra piyasa arz ve talep koşullarına göre belirlenen döviz kurunun dış ticaret dengesi üzerine etkileri başlıca araştırma konularından birisi olmuştur. Bu çalışmada 2013:01 – 2022:12 dönemi aylık verileri kullanılarak Türkiye’de reel efektif döviz kuru ile dış ticaret arasındaki nedensellik ilişkisi yapısal değişimi dikkate alan Fourier Bootstrap Toda Yamamoto nedensellik testi ile araştırılmıştır. Analiz sonuçlarına göre Türkiye’de reel efektif döviz kuru ile ithalat ve ihracat arasında nedensellik tespit edilememiştir. Çalışma sonucunda Türkiye’de döviz kurunu etkileyerek, dış ticaret dengesini yönlendirmeye çalışan politikaların başarılı olamayacağı tespit edilmiştir. Bu sebeple dış ticaret dengesini iyileştirmeye odaklanan politikaların üretilen mal ve hizmetlerin niteliksel özelliklerine odaklanmasının daha doğru olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

reel efektif döviz kuru, Fourier Toda Yamamoto, Nedensellik testi, Dış Ticaret

The Relationshıp Between Exchange Rate and Foreign Trade in Turkey: Findings of The Fourier Bootstrap Toda Yamamoto Causality Test

Over the period 1923-2001, during which Turkey has been implementing the fixed exchange rate regime, various devaluations have been made in order to maintain the foreign trade balance starting from September 7, 1946, but no exchange rate intervention yielded the expected positive results. Turkey switched to a floating exchange rate system as one of the structural transformations put into practice following the year 2001, and afterward, the impacts of the exchange rate determined by the market supply and demand conditions on the foreign trade balance have been one of the main research subjects. In this study, using the monthly data obtained over the period 2013:01 - 2022:12, the causality relationship between the real effective exchange rate and foreign trade in Turkey was investigated by performing the Fourier Bootstrap Toda Yamamoto causality test, which allows the structural change. According to the analysis results, no causality could be found between the real effective exchange rate and the imports and exports of Turkey. As a result of the study, it was determined that the policies that tried to steer the foreign trade balance by affecting the exchange rate in Turkey would not have been successful. Therefore, it was thought that it would have been more accurate for policies concentrating on improving the foreign trade balance to focus on the qualitative features of the produced goods and services.

Keywords:

Real effective exchange rate, Fourier Toda Yamamoto, Causality test, Foreign trade,

PDF

___

Aktaş, C. (2010). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin VAR Tekniğiyle Analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 6(11), 123-140.
Asteriou, D., Masatci, K. & Pilbeam, K. (2016). Exchange Rate Volatility and International Trade: International Evidence from The MINT Countries. Economic Modelling, 58, 133-140.
Auboin, M. & Ruta, M. (2011). The Relationship Between Exchange Rates and International Trade: A Review of Economic Literature. Available At SSRN 1955847.
Aytaç, A. (2017). Ekonomik Büyüme–İhracat İlişkisi: 2001-2016 Türkiye Örneği. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(4), 214-222.
Banerjee, P., Arčabić, V. & Lee, H. (2017). Fourier ADL Cointegration Test to Approximate Smooth Breaks with New Evidence from Crude Oil Market. Economic Modelling, 67, 114-124.
Becker, R., Enders, W. & Lee, J. (2006). A Stationarity Test in The Presence of An Unknown Number of Smooth Breaks. Journal of Time Series Analysis, 27(3), 381-409.
Carrion-I-Silvestre, J. L. & Sansó, A. (2007). The KPSS Test with Two Structural Breaks. Spanish Economic Review, 9, 105-127.
Clark, P. B. (1973). Uncertainty, Exchange Risk, and the Level of International Trade. Economic Inquiry, 11(3), 302-313.
Clemente, J., Montañés, A. & Reyes, M. (1998). Testing for a Unit Root in Variables with a Double Change in the Mean. Economics Letters, 59(2), 175-182.
Doğanay, M. A., Recepoğlu, M. & Değer, M. K. (2018). Döviz Kurlarındaki Değişkenlik ile Dış Ticaret Arası İlişkiler: Türkiye Üzerine Toda-Yamamoto Nedensellik Analizleri (2003: m1–2017: m11). Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 59-72.
Efron, B. (1979). Bootstrap Methods: Another Look at the Jackknife (569-593). Springer New York.
Enders, W. & Jones, P. (2016). Grain Prices, Oil Prices, and Multiple Smooth Breaks in a VAR. Studies in Nonlinear Dynamics & Econometrics, 20(4), 399-419.
Erkekoğlu,H. & Gül, G. (2020). 2003-2017 Dönemi İçin Türkiye’de Ekonomik Büyüme, Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret İlişkisi: Granger Nedensellik Analizi. Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 5(2), 25-39.
Gregory, A. W. & Hansen, B. E. (1996). Residual-Based Tests for Cointegration in Models with Regime Shifts. Journal of Econometrics, 70(1), 99-126.
Harvey, D. I. & Mills, T. C. (2003). A Note on Busetti–Harvey Tests for Stationarity in Series with Structural Breaks. Journal of Time Series Analysis, 24(2), 159-164.
Hatemi-J, A. (2008). Tests For Cointegration with Two Unknown Regime Shifts with An Application to Financial Market Integration. Empirical Economics, 35(3), 497-505.
Hyndman, R. (2014). Structural Breaks. https://robjhyndman.com/hyndsight/structural-breaks/ (erişim tarihi 11.01.2023).
Hepaktan, C. E., Çınar, S. & Dündar, Ö. (2011). Türkiye’de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret ile İlişkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 3(5), 62-82.
Kartal, G. (2019). Türkiye’de Son Dönemde Yaşanan Döviz Kuru Volatilitesinin Dış Ticarete Etkisi Üzerine Bir Uygulama: Eşbütünleşme ve Nedensellik Analizi. Fiscaoeconomia, 3(1), 246-258.
Kızıldere, C., Kabadayı, B. & Emsen, Ö. S. (2014). Dış Ticaretin Döviz Kuru Değişimlerine Duyarlılığı: Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(12), 39-54.
Nazlıoglu, S., Gormus, N. A. & Soytas, U. (2016). Oil Prices and Real Estate Investment Trusts (Reits): Gradual-Shift Causality and Volatility Transmission Analysis. Energy Economics, 60, 168-175.
Lee, J. & Strazicich, M. (2003). Minimum LM Unit Root Test with Two Structural Breaks. Review of Economics and Statistics, 85(4), 1082-1089.
Özçelik, Ö. & Uslu, N. (2020). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Arasındaki İlişki (2003-2016). Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5(9), 180-197.
Perron, P. (1989). The Great Crash, The Oil Price Shock, and The Unit Root Hypothesis. Econometrica: Journal of The Econometric Society, 1361-1401.
Sarı, A. (2010). Döviz Kuru Oynaklığının İthalata Etkileri: Türkiye Örneği. Istanbul University Econometrics & Statistics e-Journal, 11(1).
Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and Reality. Econometrica: Journal of The Econometric Society, 1-48.
Taşkın, G., & Karabulut, A. T. (2013). Reel Döviz Kuru, İthalat ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Akdeniz İİBF Dergisi, 26(1), 190-205.
Tatlıyer, M. & Yigit, F. (2016). Does Exchange Rate Volatility Really Influence Foreign Trade? Evidence from Turkey. International Journal of Economics and Finance, 8(2), 33.
Toda, H. Y. & Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics, 66(1-2), 225-250.
Yıldırım, E. & Kesikoglu, F. (2012). İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı: Bootstrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi Uygulaması. Ege Akademik Bakış, 12(2), 137.
Yıldız, H. & Özdamar, G. (2014). Reel Döviz Kuru-Dış Ticaret İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayisi Sektörleri Üzerine Bir İnceleme (2005-2012). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 187-204.
Yurtoğlu, Y. (2017). Reel Döviz Kuru ile İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (1997-2015). Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(1), 71-88.