ABBASÎLER'DE SPORTİF FAALİYETLER VE EĞLENCE KÜLTÜRÜ

Toplumların yaşamlarında, çevresel faktörler, inançlar, hayattan beklentiler ve zevklere göre ortaya çıkıp şekillenen eğlence kültürü, insanoğlunun vazgeçilmezleri arasındadır. Bedeni, zekayı, bazen de ruhu geliştirmeye yönelik her türlü fiiliyat spor ya da eğlence olarak nitelendirilir. İşte Abbasîler de bugün her biri birer spor dalı olarak kabul edilen at yarışı, atıcılık, çevgân, güreş, satranç, tavla, dama, ok atma, mızrak atma ile şiir gibi eğlence dallarını gündelik hayatlarının vazgeçilmez bir parçası olarak görüp yaşamışlardır. Bulundukları coğrafyadaki eğlence kültürlerini gerek geçmişten miras aldıkları, gerekse etkileşime girdikleri topluluklar sayesinde her geçen gün zenginleştirerek eğlence ihtiyaçlarını karşılamışlardır. Toplu şekilde icra edilen bu eğlenceler, hem toplumdaki dinamizmi sağlama hususunda hem de savaşlar öncesi birer talim ve antrenman özelliği taşıması bakımından oldukça önemliydi. Devlet erkânı tarafından oldukça sevilen ve desteklenen bu spor ve eğlenceler toplum tarafından da kabul görmüş ve icra edilmişlerdir. Öyle ki ilk dönemlerde ferasetle zekânın sergilendiği eğlendirici kısa hikâyelerin yerini kısa sürede birçok farklı mekânda tertiplenen bu eğlenceler almıştır

Sport Activities And Entertainment Culture In Abbasids

Entertainment culture that came up and took shape according to pleasures, life expectations, believes and environmental factors is among the indispensables of life of the societies. All avctivities intending to improve body, mind and sometimes soul can be categorized as sport or entertainment. Abbasids saw entertainment branches, nowadays they are types of sport, such as horse race, shooting, çevgan -a kind of polo- wrestling, chess, checkers, arrow, spear throwing and poem indispensable part of daily life. They provided entertainment necessities by inheriting from old generations, taking entertainment culture from geographical environment and enriched it day by day thanks to the societies they have relationship. These entertainments were very important because they were like a war rehearsal and they provided a dynamism for the society. These entertainments and sport activities were loved and supported by state officials as well as the society. They were such important activities that they replaced, in a short time, the entertaining anecdotes which were the sign of wisdom and intelligence at the first years of the state.

PDF

___

AHSAN; Muhammad Manazir, Abbasîler Döneminde Sosyal Hayat "Ev İçinde Ve Açık Havada Oynanan Oyunlar", (Çev. Mehmet Emin ŞEN), Tarih Okulu, Ocak - Nisan 2012, Sa. XII, s. 236-261.
AVCI, C. ; Teknik Avcılık Bilgileri, Ankara, 1937.
ARTAN, M.Ercan, Türk Kültüründe At ve Çağdaş Atçılık , İstanbul 1995.
BAKIR, Abdulhalik; Ortaçağ İslam Dünyasında Taş ve Toprak, Ma'mulleri Sanayi, Ankara, 2001.
İBN BATÛTA, Muhammed b. Abdullah; İbn Batûta Seyahatnamesi, (çev. Mümin Çevik), İstanbul, 1993.
CÂHIZ, Kitâbü'l-Hayevân,(thk. Abdusselam Muhammed Harun), Kahire, 1938.
CLOT, Andre; Harun Reşid ve Abbasîler Dönemi (çev. Nedim Demirtaş), İstanbul, 2007.
ATALAY, Besim, Divanu Lugati't-Türk Tercemesi, TDK Yay., Ankara, 1985.
ELİAÇIK, Muhittin; Tarihçi Atâ'nın Atçılık İle İlgili Eseri: Tuhfetü'l-Fârisîn Fî-Ahvâli Huyûli'l- Mücâhidîn, Turkish Studies, Sa. 8/7, Ankara 2013, sf. 149-156.
ELİAÇIK, Muhittin; Tayyarzâde Ahmed Atâ'nın Bir Baytarnâme Tercümesi, Mavi Atlas GŞÜ Edebiyat Fakültesi Dergisi, Güz 2013, S. 1, s. 14.
İBNÜ'L ESÎR, Ali b. Muhammed (630/1232); el-Kâmil fi't-Târih (trc. A. Ağırakça-A. Özaydın), c. I- XII, İstanbul, 1985.
FURAT, Ahmet Hamdi; İslam Hukukunda "Avcılık" ( Fıkıh Kitaplarındaki Kitabu's-Sayd Bahsinden Modern Avcılığa Bakış, Ekev Akademi Dergisi, Sa. 55, 2013.
Phillip K Hitti, Siyasi Ve Kültürel İslam Tarihi, (Çev. Salih Tuğ), İstanbul, 1980, s. 467.
FARÛKÎ, İsmâil Râci -Luis Lâmia; İslam Kültür Atlası, (çev. Mustafa Okan Kibaroğlu-Zerrin, Kibaroğlu) İstanbul, 1999.
HALICI, Feyzi; "Çevgan", DİA, c. 8, İstanbul, 1993.
HASAN, İbrahim Hasan; Siyasi kültürel, sosyal, İslam Tarihi, (çev. İsmail Yiğit) İstanbul, 1988, c. 1- IV.
HAREKÂT, İbrahim; "Berid", TDV, C. 5, Ankara, 2004.
HİTTİ, Phillip K.; Siyasi Ve Kültürel İslam Tarihi, (Çev. Salih Tuğ), İstanbul, 1980.
İBN HURDÂZBİH, Ubeydullah b. Abdullah (300/913); Kitabu'l-Mesâlik ve'l-memâlik, Leiden, 1967->Bağdat, ts. (Türkçe trc. Murat Ağarı, Yollar ve Ülkeler Kitabı, İstanbul, 2008.)
İREPOĞLU,Gül; Osmanlı Sanatında Sporu İzlerken, Anadolu Uygarlıklarında Spor, Ankara, 2012.
KALKAŞANDÎ, Ahmed b. Ali (821/1418); Subhu'l-a'şâ fî Sınâ'ti'l-inşâ, c. I-XV, Kahire, 1922.
KAZICI, Ziya; İslam Medeniyeti ve Müesseseleri Tarihi, İstanbul, 2009.
MAKRÎZÎ, Takiyüddin Ahmed b. Ali (845/1441); Kitâbü'l-mevâiz ve'l-i'tibâr bi-zikri'l-hıtat ve'l-âsâr, c. I-II, Beyrut, ts.
MES'ÛDÎ, Ali b. Hüseyin; Mürûcu'z-Zeheb ve Me'adinü'l-Cevher fi't-Tarih, (thk. Said Muhammed el- Hâm), Beyrut, 1997, c. III, s. 403.
MEZ, Adam; Onuncu Yüzyılda İslam Medeniyeti-İslam Rönesansı, (trc. Salih Şaban), İstanbul, 2000.
MISRÎ, Hüseyin Ali; Ticâretü'l-'Irak fî'l-'Asri'l-'Abbâsî, İskenderiyye, 1982.
MİGUEL, Andre; İslam ve Medeniyeti-Doğuştan Günümüze, (trc. Ahmet Fidan- Hasan Menteş), c. I, Ankara, 1991.
MİNORSKY, V.; Hudûdü'l-Âlem Mine'l-Meşrik İle'l-Mağrib (trc. A. Duman - M. Ağarı), İstanbul, 2008.
NÂSIR-I HÜSREV, Sefernâme, (trc. Abdülvehhab Tarzî), İstanbul, 1994.
SELÇUK, Bahir, "Klasik Türk Şiirinde Renkli Bir Oyun Çevgân", 1. Uluslararası Bilimsel
Arastırmalar Kongresi (IBAD-2016, 19 - 22 Mayıs 2016 Madrid), Bildiri Özetleri, (Ed. Hayrullah Kahya), s. 319, e-kitap, 2016.
SÜYÛTÎ, Abdurrrahman b. Ebî Bekr b. Muhammed; Tarihu'l-Hulefa (thk. Muhammed Muhyiddin Abdülcebbar), Mısır, 1952.
TABERÎ, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr; Târîhu't-Taberî"Târîhu'l Ümem ve'l Mülûk" (thk. Muhammed Ebü'l Fazl İbrahim-Muhammed Ali Baydoun), c. VIII, Beyrut, 1962.
UTKU, Nihal Şahin; Kızıldeniz'de Denizcilik, Ticâret ve Yerleşim (VII. - XI Yüzyıllar), Doktora Tezi, İstanbul, 2005.
ÖZVERİ, Murat; Okçuluk, İstanbul, 2006.
ÖZERGİN, K.; İpek Yolu, İstanbul, 1985.
YÜCEL, Ünsal; Türk Okçuluğu, Ankara, 1999.
ZEYDÂN, Corcî; İslam Uygarlıkları Tarihi, (trc. Nejdet Gök), İstanbul, 2004.