Elazığ yöresi sığırlarda bulunan Hyalomma türleri ve mevsimsel aktiviteleri

Bu çalışma 1993-1995 Temmuz aylan arasında Elazığ Merkez, Baskil, Kovancılar ve Sivrice ilçelerine bağlı köylerdeki sığırlar ve barınakları ile Elazığ Et ve Balık Kurumuna kesim için getirilen sığırlar üzerinde yürütülmüştür. Belirtilen odaklara her ay periyodik olarak gidilmiş ve her odaktan ortalama 10'ar adet sığır ve barınakları kene yönün­den muayene edilmiştir. Enfeste sığırlar üzerinden toplanan olgun kenelerin tür identifikasyonları yapılmış, Hyalomma soyuna bağlı tür­ler belirlenmiştir. Sığır ve barınaklarından toplanan nimfler ise 26°C ısı ve %85 nisbi. neme ayarlı etüve yerleştirilerek gömlek de­ğiştirmeleri temin edilmiş ve tür tayinleri yapılmıştır. Araştırma süresince toplam 1791 sığır ve 357 hayvan barınağı muayene edilmiş, sığırların 566'sında (%31.60), Hyalomma soyuna bağlı türlere rastlanmış, H.anatolicum anatolicum, H. anatolicum excavatum ve H.detritum olmak üzere üç ayrı tür tespit edilmiştir. Hayvan barmaklarında ise sadece H.a.anatolicum'a rastlanmıştır. Sığırlar üzerinden 1905 H.a.anatolicum, 562 H.a.excavatum ve 481 H.detritum olmak üzere toplam 3342 Hya-lomma türü; hayvan barınaklanndan ise 2388 H.a. anatolicum toplanmıştır. Bu türlerin yıllık aktivasyonları araştırılmış; H.a. anatolicum 'un erkeklerine bütün yıl, dişilerine nisan-aralık ve nirnflerine ağustos-ekim ayları arasında sığırlarda rastlanmış, aç erkek ve dişilerinin ekim-mayıs, doymuş nirnflerinin ise ekim-nisan aylan arasında hayvan barınaklarında bulunduğu görülmüştür. H.detritum 'un erkeklerine bütün yıl, dişilerine nisan, mayıs, haziran, temmuz, ağustos ve kasım; H.a.excavatum 'un erkeklerine şubat-arahk ve dişilerine ise nisan-ekim aylan arasında sığırlarda rastlanmış; sığırlarda Hyalomma türlerine bağlı enfestasyonun haziran ayında en yüksek seviyeye ulaştığı, aralık ve ocak aylarında ise en düşük seviyeye indiği görülmüştür.

Seasonal activity of Hyalomma species on cattle in Elazığ vicinity

This study was carried out on cattle and in their shelters in the villages of Elazığ and its three towns (Sivrice, Baskil, Kovancılar) and on cattle in Elazığ Slaughterhouse between July 1993 and July 1995. During twenty four month, each unit was visited monthly and about 10 cattle and their shelters were examined for tick infestation. Mature ticks collected from infested cattle were identified and Hyalomma species were detected. The engorged nymphs collected from cattle and their shelters were kept at 26°C and 85% relative humidity until moulting. After that Hyalomma species were identified. A total of 1791 cattle and 357 shelters were examined and 31.60% of these cattle were enfested with Hyalomma species. During this ivestigation, 1905 H.a. anatolicum , 562 H.a. excavatum and 481 H.detritum from cattle total 3342 Hyalomma spp. and 2388 H.a. anatolicum from sehlters were collected. Seasonal incidence of these species were investigated. Although the male of H.a. anatolicum were collected du­ring all seasons, female were found between April and December. Nymphs were noticed in August, September and October on the cattle. Adults and nymphs of these species were also found in shelters between October and May and October and April, respectively. Male H.detritum were found throughout the year but female were found in April, May, June, July, August and November. Male and female H.a.excavatum were found between February and December and April and October, respectively. The highest and the lovest infestation rates on cattle with Hyalomma species were detected at the beginning of summer (in June) and winter (in December arid January), respectively.

___

Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi-Cover
  • ISSN: 1012-0173
  • Yayın Aralığı: Yıllık
  • Yayıncı: -