Çanakkale Savaşı’nın Tarihsel Boyutları ve Mustafa Kemal Atatürk

Osmanlı Devleti’nin yönetimini elinde tutan İttihat ve Terakki Fırkası liderlerinin büyük beklentileri ve ısrarları ile katıldığı Birinci Dünya Savaşı, bu Devlet’in tarihsel varlığının son bulmasıyla sonuçlanmıştır. Bu savaş içinde Osmanlı Devleti’nin bir an önce savaş dışı bırakılması amacıyla İngiliz Bakan Winston Churchill’in baskıları ile açılan Çanakkale Cephesi ise, gerek Osmanlı Devleti ve gerekse İtilaf Devletleri bakımından büyük bir önem taşımakta idi. Bu yüzdendir ki, her iki taraf da Çanakkale Cephesi’ne özel bir önem vermişlerdir. Trablusgarp ve Balkan yenilgilerinden sonra büyük bir moral çöküntüsü içinde olan Osmanlı ordusu bu savaşta, bütün varlığını ortaya koymuş ve Çanakkale’nin geçilmezliğini kanıtlamıştır. Bu önemli savaşa Yarbay rütbesiyle katılan Mustafa Kemal Atatürk , Anafartalar ve Arıburnu bölgeleri olmak üzere, iki önemli yerde görev almıştır. Bu görevleri büyük kayıplar pahasına da olsa başarıyla yerine getiren Yarbay Mustafa Kemal, iyi yönetildiği takdirde Türk askeri ile neler yapabileceğini kanıtlamıştır. Sonuçları bakımından Birinci Dünya Savaşı’nın en önemli cephelerinden biri olan Çanakkale Cephesi’nin, Yarbay Mustafa Kemal’in mesleki ve kişisel yaşamında da çok özel bir yeri olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Anafartalar, Arıburnu, Conkbayırı, Chanakkale, Gelibolu, Mustafa Kemal Atatürk , Enver Paşa, Esat Paşa, Ian Hamilton, Liman von Sanders

The First World War, into which Ottoman State entered with great expectations and insistences of the leaders of Union and Progres Party, ends with falling of the State. Throughout the war, Chanakkale Front which was opened by the pressures of English minister Winston Churchill with the aim of leaving Ottoman State out of the war immediatelly, had a great importance both for Ottoman State and the Allies. For this reason, both sides gave special importance to Chanakkale Front. Being very depressed after the Trablusgarp and Balkan defeats, Ottoman army made its best and proved that Chanakkale could not been passed. Participating in this important war as a Colonel Mustafa Kemal Atatürk was appointed to two important peninsula as Anafartalar and Arıburnu. Completing these duties succesfully even at the cost of great losses, Mustafa Kemal proved what could be done with Turkish army when ruled appropriately. Being one of the most important fronts of the Fisrt World War from the point of its consequences, Chanakkale front had a special part in private and profession life of Mustafa Kemal .

Keywords:

Anafartalar, Ariburnu, Conkbayiri, Chanakkale, Gallipoli, Mustafa Kemal Atatürk , Enver Pasha, Esat Pasha, Ian Hamilton, Liman von Sanders.,

PDF

___

Mustafa Kemal (Atatürk), Arıburnu Muharebeleri Raporu, 3.Baskı, Hazırlayan:Uluğ İğdemir, Ankara1990
Mustafa Kemal (Atatürk), Anafartalar Muharebelerine Ait Hatıralar, İstanbul 1955
Mustafa Kemal Atatürk, Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, Cilt:II, (1906-1938), Hazırlayan: (Nimet Unan), 2. Baskı, Ankara 1959
A. Afetinan, Tarihten Bugün’e, Ankara 1970
Şevket Süreyya Aydemir, Makedonya’dan Orta Asya’ya Enver Paşa, Cilt:III, 1914- 1922, İstanbul 1978
Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam Adam Mustafa Kemal,Cilt: I, (1881-1919), 6. Baskı, İstanbul 1976 .
Yusuf Hikmet Bayur, Türk İnkılâbı Tarihi, Cilt:III, (1914-1918), Genel Savaşı, Kısım:2, Çanakkale vuruşmaları ve onların tepki ve sonuçları, Ankara 1955
Yusuf Hikmet Bayur, Atatürk, Hayatı ve Eseri I, Doğumundan Samsun’a Çıkışına Kadar, Ankara 1970
Abdurrahman Çaycı, “Çanakkale ve Gelibolu Yarımadasının Atatürk’ün Askerlik Kariyerindeki Yeri”, Çanakkale Savaşları Sebep ve Sonuçları Uluslar arası Sempozyumu, Çanakkale, 14-17 Mart 1990, Ankara 1993
Abdurrahman Çaycı, “Çanakkale ve Gelibolu Yarımadasının Atatürk’ün Askerlik
Kariyerindeki Yeri”, Çanakkale Savaşları Sebep ve Sonuçları Uluslar arası Sempozyumu
Çanakkale, 14-17 Mart 1990, Ankara 1993, s. 55-66
Genelkurmay Başkanlığı, Türk İstiklâl Harbi’ne Katılan Tümen ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri, 2. Baskı, Ankara1989
Ian Hamilton, Akdeniz Seferi Kuvvetler Başkomutanı, Gelibolu Günlüğü, (Türkçesi: Osman Öndeş), İstanbul,1972
Lord Kinross, Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, (Türkçesi: Ayhan Tezel), 6. Baskı, İstanbul 1978
Yuluğ Tekin Kurat, “Çanakkale Savaşına Varan Gelişmeler”, ODTÜ 30. Kuruluş Yıldönümü, Çanakkale Savaşları’nın Askeri ve Siyasi Yönü” Sempozyum Bildirileri, Mart 1986, (Derleyen: Mete Tuncoku), Ankara1987
Erol Mütercimler, Korkak Abdul’den Coni Türk’e Gelibolu, 10.Baskı, İstanbul 2007
Pierre Renouvin, Birinci Dünya Savaşı, (1914-1918), (Türkçesi: Adnan Cemgil), İstanbul1982
Mete Tuncoku, Çanakkale 1915, Buzdağının Altı, Ankara 2002