FiLOZOFLARlN HAKiKAT ARAYlŞlNDA KATEGORiK YAKLAŞlMLARI

İslam düşünce tarihinde filozoflar, gerek felsefi, gerekse dini olsun, özellikle bazı hakikat bilgilerini bilgi ve kültür seviyesi düşük olan halka açıklanmasına karşı çıkınışlardır. Bu yüzden onların seviyelerinde bu hakikatierin anlaşılması için çeşitli yollara başvurmuşlardır. Bunların başında, sembolik eserler, temsili ifadelerle anlatılan hikayeler ve felsefi romanlar gelmektedir.1 Dini ve felsefi hakikatierin anlaşılmasında insanlarm çeşitli kategorilere ayrıldıklannı beyan eden filozoflar, genel· kanaatlerine göre insanlar halk ve aydınlar (avam ve havas) olarak ikiye aynlınaktadırlar. Onlara göre bu aynmı yapmanın çeşitli sebepleri vardır. Başta, insanlarm ilim ve kültür seviyeleri, zeka ve kabiliyetleri, bu gibi hakikatleri anlamada eşit seviyede olmadıklarını ortaya koymaktadır. Kur'an-ı Kerim'in, bazı metafizik hakikatleri aniatınada insanlarm anlayabilecekleri bir seviyede sembolik anlatıma yer verdiğini ifade eden filozoflar, halka yönelik yazdıklan, felsefi hakikatleri ihtiva eden eserlerin anlaşılması için aym metodla hareket etmişlerdir.

___

  • İbn Rüşd, Tutarsızlığın Tutarsızlığı, çev.: K. Işık M. Dağ, Samsun, 1986, s. 193; Krş., Keşf, s. 178, vd.
  • İbn Sina İbn Tufeyl, Hay Bin Yalı:zan, nşr, Ahmet Özalp, İst. 1996, s. 55.