ESKi TÜRK iNANlŞLARlNDAN AGAÇ KÜLTÜNÜN MALATYA'DAKi iZLERi

İnsanlık tarihinin hemen her döneminde ağaç kültü, değişik coğrafyalarda yaygın olarak vücut bulmuştur. Türk din tarihinde yer-su inanışları içerisinde ifade edilen bu kült, Türk toplumlarında, özelliklerinden hiçbir şey kaybetmeden asırlardır yaşamakt~dır. Ağaç, kült olarak Türklerin dışında da değişik coğrafyalarda ve hatta ilahi dinlerin etkili olduğu alanlar da bile önemini muhafaza etmiştir. Malatya ve çevresinde kült konusu olan, yakınında mezar ve türbe bulunmayan ağaçlann sayısı 24 civarındadır. Bu ağaçların cinsi kara ağaç, meşe, ardıç, alıç, davın, dut, incir gibi türlerden oluşmaktadır. Bu ağaçlar dua, dilek, hastalık, şükür vb.maksatlarla ziyaret edilmektedir. Ziyaret esnasında çaput bağlama, yazı yazma, dilek yazıp iliştirme, topnik alıp yeme, taş alıp vucüda sürme şeklinde uygulamalar görülmektedir. AraŞtırma alanımızda kutsal görülen ağaçlann cinsi, ziyaret amaçları ve ziyaret esnasında yapıı~ p~atikler, değişik bölgelerde yaşayan Türk toplumlarında görülen ağaç kültÜ ile paralellik arz etmektedir

Anahtar Kelimeler:

Malatya, Ağaç, Kült, İnanışlar

PDF

___

Aksüt, Hamza;pasançelebi ve Çevresi Tarihi, Ankara, 1998.
Boratav, Pertev Naili; 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul, 1994
B uran, Ahmet; "Fırat Havzasında Eski Türk Gelenek ve Göreneklerı"', Fırat Havzası Folklor ve Etnoğrafya Sempozyumu (24-27 Ekim 1985), Elazığ, 1992.
Caferoğlu, A.; Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Ankara, 1968
Doğru!, Ömer Rıza; "Ağaç" Türk İslam Ansiklopedisi
Eliade, Mircea; Kutsal ve Dindışı, (nşr: M. Ali K.ılıçbay), Ankara, 1991.
Ergin, Muharrem; Dede Korkut Kitabı, İstanbul, 1971.
Esin, Emel; İslamiyetten önce Türk Kültür Tarihi ve islama Giriş, İstanbul1978,
Frazer, James G.; Altın Dal, Dinin ve Folklorun Kökleri, I, (nşr: Mehmet H. Doğan), istanbul, 1991.
Gökalp, Ziya; Türk Medeniyeti Tarihi, (nşr: Yalçın Toker), İstanbul, 1989.
Gökbel, Ahmet; Anadolu Varsaklarında İnanç ve Adetler, Ankara, 1998.
--------------, Kıpçak Türkleri, İstanbul, 2000.
Günay, Ünver, Harun Güngör, Şaban Kuzgun, vd.; Kayseri ve Çevresinde Ziyaret ve Ziyaret Yerleri, Ankara, 1996.
Güngör, Harun; Türk B odun Bilimi Araştırmaları, Kayseri, 1998,
Helvacı, Ali, M. Gülseren, vd.; Malatyalı Gönül Sultanları, Ankara, 1991.