Dîn Nasîhattir Hadîsinin Çok Boyutlu Gerçekliği

Çalışmada dînin temel medarından sayılan “Dîn nasîhattir…” hadîsinin çok boyutlu anlam gerçekliği incelenmektedir. Bu itibarla çalışmada bu hadîsle beraber nasîhat kavramının geçtiği diğer hadîsleri de ele alarak “Dîn nasîhattir.” yargısının anlam boyutunu ortaya koymaya çalışacağız. Çalışmada dînin; Allah, kitap, Peygamber, yöneticiler ve tüm Müslümanlar için nasıl bir nasîhat olduğunu incelemeye tabi tutacağız. Bu hadîsin içinde barındırdığı “nasîhat” ifadesinin samîmiyet, doğruluk, adâleti tesisi, zulm etmeme, kurallara bağlılık, aldatma ve ihanetin olmaması, maslahatı gözetme gibi birçok anlamı içerdiği görülmektedir. Nasîhat kavramının nahvî ve lugavi tahlili yapılıp konuyla ilgili rivâyetler verildikten sonra şârihlerin hadîsle ilgili yorumları incelenecektir. Son olarak “Dîn nasîhattir.” hadîsi ve düşündürdükleri bağlamında onun çok boyutlu anlam gerçekliği üzerinden veriler sunmaya çalışılacaktır. “Dîn nasîhattir.” vurgusu, İslam’ın kural ve ilkelerinin herkes için bağlayıcı olduğu ve bu konuda hiç kimseye bir imtiyaz tanınmadığının açık kanıtıdır. Diğer taraftan ”Dîn nasîhattir.” hadîsi, dînin temel unsurları arasında bir ilişkinin varlığını ortaya koymaktadır. Hz. Peygamber’in “Dîn nasîhattir.” buyurduğunda sahabîlerin “limen” sorusunu sormaları bu ifadeyi dar bir manada anlamış oldukları izlenimini vermektedir. Başka bir ifadeyle sahabîler, akıllı varlıklar için kullanılan “men” ile soru sorarak belli bir zümreyi kastederken Hz. Peygamber’in “Nasîhat Allah’a, kitabına, peygamberine, yöneticilere ve tüm Müslümanlaradır.” diyerek dînin sahibinden yazılı metnine ve müntesiplerine varıncaya kadar daha geniş açıdan cevap verdiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Hadîs, , Dîn, , Nasîhat,

The Multidimensional Reality of the Hadith Religion is Advice

In this study, the multidimensional semantic reality of the hadith “Religion is advice.” which is considered as the main source of religion, is examined. In this respect, we will try to reveal the meaning dimension of the judgement of religious advice by considering the other hadiths in which the concept of advice takes place with this hadith. It is seen that the expression ‘advice’ contained in this hadith includes many dimensions of meaning such as sincerity, truth, adherence to the rules, lack of deception and betrayal. In the study, we will examine what advice religion is for Allah, the Book, the Prophet, rulers and all Muslims. The field of existence of religion is based on the principle of adherence to the laws and the rule of the law. The emphasis on legal order in Islam started with Hz. Adam. The first suhûf, the first written legal documents, started with the first prophet. The emphasis on ‘religion is advice" is clear proof that the rules and principles of Islam are binding for everyone and that no one is given a privilege in this regard.

Keywords:

Hadith, , Religion, , Advice, ,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel. Müsned. thk. Şuayb el-Arnavutî, Adil Murşîd. 50 cilt. Lübnan: Müessesetü’r-Risale, 1999.
Aydıner Boylu Ayfer & Paçacıoğlu Bahar. Yaşam Kalitesi ve Göstergeleri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi 8/15 (Aralık 2016), 137-150.
Aynî, Ebû Muhammed Bedrüddîn Mahmûd b. Ahmed b. Mûsâ b. Ahmed. ʿUmdetü’l-ḳārî fî şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. thk. Abdullah Mahmud Muhammed Ömer. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2001.
Begavî, Hüseyn b. Mes‘ûd. Serhu’s-Sünne. thk. Şuayb el-Arnavutî. 16 cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslamî, 1983. Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Camiu’l-müsnedü’s-sahîh, 9 cilt. thk. Muhammed Zuheyr b. Nasıri’n-Nâsır. Beyrut: Dâru Tevkî’n-Necat, 1422/2000.
Coşkun, Selçuk. Anlam Değişmelerinin Sebep Olduğu Anakronik Bakış ve Hadis Yorumlarındaki Yanıltıcılığı”. EKEV Akademi Dergisi - Sosyal Bilimler -. 12/35 (2008), 33-48.
Cürcânî, Ali b. Muhammed eş-Şerîf. et-Ta‘rîfât. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 2007.
Çağrıcı, Mustafa. “Nasîhat”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/408-409. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Çelik, Nizamettin. Hz. Peygamber’in (s.a.s.) Yönetiminde Dış İlişkilerin Temel İlkeleri. Ankara: Sonçağ Yayınları, 2022. Çıkar, Mehmet Şirin-Abdulfettah, Taha Mohamad. Teshîlu’l-belâğali’n-nâtikîn bi ğayri’l-‘Arabiyye. Van: Yüzüncü Yıl Üniversite Yayınları, 2016.
Ebû Dâvûd. Süleyman b. Eş’as es-Sicistanî. es-Sünen. thk. Yasir Hasan vd. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 2013.
Ebu’l-Hasan Ali b. Halef, b. Abdulmelik, Şerhu sahîhi’l-Buhârî. thk. Ebû Temîm Yasir b. İbrahim, Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2003.
el-Hererî, Muhammedü’l-Emin b. Abdullah el-Uremî el-Alevî eş-Şâfii’. el-Kevkebü’l-Vehhâc Şerhu Sahîhi Müslim. 26 cilt. Mekke: Dâru’l-Minhâc, 2009.
Erdim, Enes. Arap Dili Söz Dizimi Belagatinde Cümle ve Halleri. Ankara: İlahiyat, 2021.
Görmez, Mehmet. Hz. Peygamber’in Bir Din Tanımı –Bir Hadisin Semantik Tahlili-. Peygamberimiz Hz. Muhammed (sav), Özel Sayı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2003.
Haşimî, Seyyid Ahmed. Cevâhiru’l-belâğa fî’l-mea’nî ve’l-beyân ve’l-bedi’. Beyrut: Müessesetü’l-kütübi’s-Sekâfiyye, 2014.
Hattâbî, Ahmed b. Muhammed, Aʿlâmü’l-ḥadîs̱ fî şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buḫârî. thk. Muhammed b. Sa’d b. Abdurrahmân. 4 cilt. Mekke: Camiatü Ümmü’l-Kurâ, 1988.
Hıdır, Özcan. Hadis-Sünnet-Kültür İlişkisi. İslam Geleneğinde ve modern Dönemde Hadis ve Sünnet. ed. Bünyamin Erul. İstanbul: KURAMER Yayınları, 2020.
İbn Battâl, Ali b. Halef b. Abdulmelîk b. Battâl. Şerhu sahîhi’l-Buhârî. thk. Ebû Temîm Yasir b. İbrahim. 10 cilt. Riyad: Mektebetü’r-Rüşt, 2003.
İbn Hacer, Ahmet b. Ali b. Hacer el-Askalânî. Fetḥu’l-bârî bi-şerḥi Ṣaḥîḥi’l-Buhârî. thk. Abdulazîz b. Abdillah b. Bâz. 13 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife 1379/1960.
İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân. Sahîh. thk. Şuâyb Arnavutî. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1993.
İbn Hişâm, Abdulmelîk b. Hişam. es-Siretü’n-Nebeviyye. thk. Mustafa es-Sekâ vd. Beyrut: Dâru İbni Kesîr, 2005.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. thk. Abdullah Ali el-Kebîr vd. 6 cilt. Kahire: Dâru’l-Me’ârif, ts.
İbnü’l-Esîr, Necmuddin. en-Nihâye fî garîbi’l-eser. thk. Tahir Ahmed ez-Zâvî, Mahmut Muhammed et-Tanâcî. 5 cilt. Beyrut: Dâru İhya-i Türasi’l-Arabî, ts.
Kara, Şinasi. Uluslararası Politika. İstanbul: Met/Er Matbaası, 1989.
Karacabey, Salih. “Hattâbî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 16/489-491, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1997.
Kurtubî, Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmiʿ li-aḥkâmi’l-Ḳurʾân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
Mağribî, Şerefeddin Hüseyin b. Muhammed b. Saîd. Bedrü’t-temâm şerḥu Bulûġi’l-merâm. thk. Ali b. Abdullah ez-Zebîn. 10 cilt. Riyad: Dâru Hicr, 2007.
Mâturîdî, Ebû Mansûr. Te’vilâtu Ehl-i Sünne. thk. Mehdi Basullumî. Beyrut: Dâru Kütübi’l-İlmiyye 2005.
Mübârekfûrî, Muhammed Abdurrahmân b. Abdirrahîm. Tuḥfetü’l-aḥveẕî şerḥu Câmiʿi’t-Tirmiẕî. 10 cilt. Dımeşk: Dâru’l-Fikr, ts.
Müslim, Müslim b. el-Haccâc. Sahîh-i Müslim. thk. Muhammed Fuat Abdulbakî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1991.
Nehhâs, Ebû Ca‘fer, Meʿâni’l-Ḳurʾân. thk. Muhammed Ali Sabûnî. Mekke: Merkezu İhyâ-i Türâsi’l-İslâmî, 1988.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahya b. Şeref. el-Minhâc fî şerḥi saḥîḥi Müslim b. el-Ḥaccâc. 13 cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türasi’l-Arabî, 1930.
Önkal, Ahmet. Resûlullah’ın İslâma Davet Metodu, 9. Baskı. Konya: Esra Yayınları, 1993.
Pala, İskender. “Nasîhatnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/409-410. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Razî, Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyn er-Razî. Tefsîru’l-kebîr. 32 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
S. Goldstein, Joshua-C. Pevehouse, Jon. Uluslararası İlişkiler. Çev: Haluk Özdemir. Ankara: BB101 Yayınları, 2015.
San‘ânî, Muhammed b. İsmail. Sübülü’s-Selâm Şerhu Bulûğu’l-Merâm. thk. Muhammed Nasiruddin Elbanî. Riyad: Mektebetü’l-Mea’rif, 2006.
Sindî, Ebü’l-Hasen Nûruddin Muhammed b. Abdilhâdî. Ḥâşiyetü’s-Sindî ʿalâ Ṣaḥîḥi’l-Buhârî. Kahire: Dâru’l-Fikr, ts.
Süheylî, Abdurrahmân b. Abdillâh. thk. Mecdî b. Mansûr. er-Ravżü’l-ünüf fî şerḥi’s-Sîreti’n-nebeviyye li’bni Hişâm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
Şenkîtî, Muhammed el-Hadır b. Seyyid Abdullah b. Ahmed. Kevseru'l-meânî'd-derârî fî keşfi habâyâ sahîhi'l-Buhârî. 14 cilt. Beyrut: Müssesetü’r-Risâle, 1995.
Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. 30 cilt. Mekke: Mektebetu’l Faysaliyye, ts.
TDK, Türk Dil Kurumu. Güncel Türkçe Sözlük. Erişim 15 Nisan 2023. http://sozluk.gov.tr/
Tirmizî, Muhammed b. Îsâ. Sünen. thk. Halit Abdulğanî Mahfûz. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
Vellevî, Muhammed b. Ali b. Âdem el-İtyûbî. Ẕaḫîretü’l-uḳbâ fî şerḥi’l-Müctebâ. 42 cilt. Mekke: Dâru’l-Mi’rac, 2003.
Zemahşerî, Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki’t-tenzîl. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 2012.