TANRI İNANCINA DAİR YAKLAŞIMLAR BAĞLAMINDA ‘TANRI VARDIR.’ YARGISININ MANTIKSAL ANALİZİ

Tanrı konusu, felsefe tarihi için her dönemin problematik meselelerinden biridir. Konunun farklı bakış açıları bağlamında ele alınması mümkündür. Bu bakış açılarından ilki, Tanrı’nın varlığını tartışmayan, onu doğrudan kabul eden, ancak karşıt görüşlere karşı apolojik bir tavırla bu zorunlu varlığı kanıtlama çabasındaki din yahut inanç odaklı delillendirmeleri içermektedir. Bir diğer bakış açısında, Tanrı’nın varlığını yahut yokluğunu eşit zeminde tartışan anlayış merkezdedir. Son bakış açısına göre ise, Tanrı’nın varlığıyla ilgili konuşma, konuşanın gerçeklik anlayışının sınırları doğrultusunda gerçekleşme zorunluluğunun ortaya çıkması sebebiyle, belirsiz ve göreli olmaktadır. Ancak imanî bir alt yapıya sahip olsa dahi, Tanrı hakkında konuşulanın göreliliğinin, konuşmanın anlamlı yahut doğru olup olmadığını gerektirdiğini iddia etmek pozitif bir bilim olarak mantıksal açıdan kabul edilebilir değildir. Çalışmamızın amacı, Tanrı’nın varlığını tartışan temel yaklaşımların tez ve antitezlerini, tarihteki bazı Tanrı tartışmalarını ele alarak değerlendirmek ve ‘Tanrı vardır.’ yahut ‘Tanrı yoktur.’ önermelerinin mantıksal zeminde konumunu belirlemektir.

Anahtar Kelimeler:

Klasik Mantık, Aristoteles, Önerme, Yargı, Tanrı, Gerçeklik, İspat

The Logical Analysis of The Judgement of “God Existences” in The Context of Approaches to The Belief of God

The issue of God is one of the problematic issues of every period for the history of philosophy. It is possible to discuss the issue in the context of different perspectives. The first of these perspectives contains the provings that accept the existence of God directly and do not debate it, focusing on religion or belief which tries to prove the existence of God in an apological manner against the opposite view. In the other perspective, the aspect which debates the existence or absence of God on an equal ground is in the center. According to the last perspective, talking about the existence of God is indefinite and relative, because of the appearance of realization necessity on the limits of the debater’s reality aspect. Even if it has a faith base, discourse, which claims that talking about God is relative and this is not true or meaningful, is not acceptable as a positive science logically. The purpose of this research is to examine the thesis and antithesis of the main approaches discussing the existence of God by tackling some debates about God in history and to determine the state of the propositions of “God existences” or “God doesn’t existence” on the logical ground.

Keywords:

Classical Logic, Aristotle, Proposition, Judgement, God, Reality, Proof.,

PDF

___

• AKGÜN, Tuncay, “Anthony Kenny’e Göre Tanrı İnancının Rasyonelliği”, Beytülhikme, 8 (I), Ankara, 2018, ss. 95-118.
• ARİSTOTELES, Organon III, Birinci Analitikler, Çeviren: Hamdi Ragıp Atademir, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1989.
• ________, Metafizik, Çeviren: Ahmet Arslan, Sosyal Yayınları, İstanbul, 1996.
• ARISTOTLE, Metaphysics, The Basic Works of Aristotle içinde, Ed. Richard McKeon, C.D.C. Reeve, The Modern Library, New York, 2011.
• ARMSTRONG, Karen, Tanrı’nın Tarihi, Çevirenler: Oktay Özel, Hamide Koyukan, Kudret Emiroğlu, Ayraç Yayınevi, Ankara, 1998.
• ARSLAN, Adnan, Tanrı’nın Varlığına Dair Argümanlar, Ateist Din Felsefesi Eleştirisi, İSAM Yayınları, İstanbul, 2006.
• AUGUSTINUS, İtiraflar, Çeviren: Çiğdem Dürüşken, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2010.
• AYER, Alfred Jules, Dil, Doğruluk ve Mantık, Çeviren: Vehbi Hacıkadiroğlu, Metis Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2010.
• CEVİZCİ, Ahmet, Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• CRAIG, William Lane , “Ateizmin Teistik (Tek-Tanrıcı) Yaklaşımla Eleştirisi”, Çeviren: Yaşar Ünal, Kelam Araştırmaları, 11:1, İstanbul, 2013, ss. 557-573.
• ÇETİN, Ali, “Tanrı ve Analoji”, Dini Araştırmalar, Cilt: 13, Sayı: 37, 2010, ss. 63-72.
• DESCARTES, Renatus, Metafizik Üzerine Düşünceler, Çeviren: Çiğdem Dürüşken, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul, 2013.
• EMİROĞLU, İbrahim, Klasik Mantığa Giriş, Elis Yayınları, 6. Baskı, Ankara, 2010.
• FÂRÂBÎ, Ebu Nasr Muhammed, Uyûnü’l-Mesâil, Tahkik: Ahmed Naci Cemali, Matbaatü’l- Adeni, 1907.
• FLEW, Anthony, Yanılmışım Tanrı Varmış, Çevirenler: Hasan Kaya-Zeynep Ertan, Profil Yayıncılık, İstanbul, 2015.
• GILSON, Etienne, Ortaçağ Felsefesinin Ruhu, Çeviren: Şamil Öçal, Açılım Kitap, İstanbul, 2005.
• HUME, David, Din Üstüne, Çeviren: Mete Tunçay, İmge Kitabevi, 5. Baskı, Ankara, 2016.
• İBN SÎNÂ, Risâletü’l-Arşıyye, Tahkik: İbrahim Hilal, Kahire, 1980.
• ________, Yorum Üzerine, Çeviren: Ömer Türker, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2006.
• ________, II. Analitikler, Çeviren: Ömer Türker, Litera Yayıncılık, İstanbul, 2006.
• KANT, Immanuel, Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena, Çevirenler: İoanna Kuçuradi, Yusuf Örnek, Türkiye Felsefe Kurumu, 4. Baskı, Ankara, 2000.
• KENNY, Anthony, “Bilinmeyen Bir Tanrı’ya İman”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Çeviren: Fatih Topaloğlu, Cilt: 13, Sayı: 2, Samsun, 2013, ss. 229-241.
• KOÇ, Turan, Din Dili, İz Yayıncılık, İstanbul, 2012.
• NIETZSCHE, Friedrich W., Zerdüşt Böyle Diyordu, Çeviren: Osman Derinsu, Varlık Yayınları, İstanbul, 2013.
• ÖNER, Necati, “Klasik Mantıkta Modalite-I, Modal Önermeler”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Ankara, 1967, ss. 69-85.
• PASCAL, Blaise, Düşünceler, Çeviren: Metin Karabaşoğlu, Kanüs Yayınları, İstanbul, 1996.
• PETERSON, Michael, Hasker, William, Reichenbach, Bruce, Basinger, David, Akıl ve İnanç, Din Felsefesine Giriş, Çeviren: Rahim Acar, Küre Yayınları, 3. Baskı, İstanbul, 2012.
• PLANTINGA, Alvin, “Agnosticism”, A Companion to Epistemology, Second Edition, Edited by Jonathan Dancy, Blackwell Publishing, Hong Kong, 2010.
• ________, “Teizm, Ateizm ve Rasyonalite”, Çeviren: Ferhat Akdemir, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 22, İstanbul, 2010, ss. 285-294.
• REÇBER, Mehmet Sait, “Plantinga ve Tanrı İnancının Temelselliği”, Felsefe Dünyası, Sayı: 39, 2004/1, ss. 20-41.
• SPADE, Paul Vincent, Thoughts, Words and Things: An Introduction to Late Mediaeval Logic and Semantic Theory, 2002.
• TOPALOĞLU, Bekir, İslam Kelamcılarına ve Filozoflarına Göre Allah’ın Varlığı (İsbât-i Vacip), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 9. Baskı, Ankara, 2001.
• YARAN, Cafer Sadık, Günümüz Din Felsefesinde Tanrı İnancının Aklîliği, Etüt Yayınları, Samsun, 2000.
• YEŞİLYURT, Temel, “Tanrı Vardır İfadesinin Mantıkî Statüsü”, Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 4, Elazığ, 1999, ss. 167-184.
• ZIFF, Paul, “Tanrı Hakkında”, Çeviren: Cevan Kuvancı, Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 13, 2011/2, ss. 123-129.