İDEALDEN REALİTEYE BİLGİ: BİLGİYE SOSYAL EPİSTEMOLOJİK YAKLAŞIMLARA DAİR

Toplumsal bir varlık olarak insanın, bilgi edinme hususunda sosyal süreçlerden ayrı değerlendirilemeyeceğini ve bu süreçlerde edinilen bilginin de geleneksel epistemolojinin standartlarıyla değerlendirilemeyeceğini öne süren yaklaşım olarak sosyal epistemoloji, yaklaşık yarım yüzyıldır felsefe sahnesinde kendisine oldukça mühim bir yer edinmiştir. Bununla beraber bu süreç farklı sebeplerden kaynaklandığı gibi, farklı fikirleri de ortaya çıkarmıştır. Bu fikirlerden bir kısmı geleneksel epistemolojinin alanını sosyal epistemoloji ile genişletme çabasındayken ve geleneksel epistemolojinin temel ilkelerine bağlıyken; bir kısmı ise geleneksel epistemolojiden ve onun temel ilkelerinden vazgeçilmesi gerektiğini ifade etmektedir. Bu çalışmada birinci yaklaşımın örneği olarak Alvin I. Goldman'ın görüşlerine değinilirken, ikinci yaklaşımın örneği olarak Richard Rorty'nin görüşleri aktarılmaya çalışılmıştır. Hillary Putnam'ın görüşleri semantik yaklaşımın örneği olarak sunulmaya çalışılırken tarihsel bir köken olarak da James ve Dewey çerçevesinde pragmatizmin yaklaşımına değinilmiştir. Gerekçelendirilmiş doğru inanç tanımı üzerinden bilginin bir hakikat iddiası olduğu da göz önünde bulundurularak, pragmatizmin inanç ve bilgi ve hakikat yaklaşımları ele alınmıştır. Bilginin çoğu zaman sosyal süreçlerin bir ürünü olarak ele alınması durumunda, bu durumun özellikle Platon'un mağarası ve Bacon'un idoller ile ilgili yaklaşımında nereye oturacağı soruları temel alınmıştır. Bütün bunlarla beraber bilginin çoğunlukla sosyal bir fenomen olarak ele alınması durumunda kişisel özerklik veya kendi olma durumuyla sosyal epistemolojinin olanakları bir soru olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Epistemoloji, Bilgi, Goldman, Rorty, Putnam, Pragmatizm

Knowledge from Ideal to Actuality: On Social Epistemological approaches to Knowledge

Social epistemology, as an approach that argues that humans, as a social being, cannot be evaluated separately from social processes in acquiring knowledge and that the knowledge acquired in these processes cannot be evaluated by the standards of traditional epistemology, has gained a very important place in the philosophy scene for about half a century. However, this process resulted from different reasons and also revealed different ideas. While some of these ideas attempt to expand the field of traditional epistemology with social epistemology and adhere to the basic principles of traditional epistemology; Some of them state that traditional epistemology and its basic principles should be abandoned. In this study, Alvin I. Goldman's views are mentioned as an example of the first approach, while Richard Rorty's views are tried to be conveyed as an example of the second approach. While Hillary Putnam's views were tried to be presented as an example of the semantic approach, the approach of pragmatism within the framework of James and Dewey was mentioned as a historical origin. Considering that knowledge is a truth claim through the definition of justified true belief, pragmatism's approaches to belief, knowledge and truth are discussed. If knowledge is often considered as a product of social processes, questions are based on where this situation fits, especially in Plato's cave and Bacon's approach to idols. With all this, an attempt has been made to pose a question about the possibilities of social epistemology with personal autonomy or self-being, if knowledge is mostly considered as a social phenomenon.

Keywords:

Social Epistemology, Knowledge, Goldman, Rorty, Putnam, Pragmatizm,

PDF

___

Akdemir, Gülizar. Hillary Putnam’da Dil-Zihin-Gerçeklik İlişkisi. Yayımlanmamış Dok- tora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2022.
Bacon Francis. Novum Organum. çev. Sema Önal. Ankara, Say Yayınları, 2012. Başdemir, Hasan Yücel. “Sosyal Epistemolojide İnançların Statüsü Sorunu”, Kutadgubilig Felsefe-Bilim Araştırmaları 32, (Aralık, 2016): 257-274.
Bloor, David. Knowledge And Social Imagery. Chicago: The University of Chicago Press, 1991.
Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2013.
Cevizci, Ahmet. Felsefe Tarihi: Thales’ten Baudrillard’a. İstanbul: Say Yayınları, 2012.
Der, Keziban. “Çağdaş Epistemolojide bilginin Değeri Sorunu”, Yayımlanmamış Dok- tora Tezi, Pamukkale Üniversitesi, 2021, 34.
Descartes. Aklın Yönetimi İçin Kurallar. çev. Müntekim Ökmen, İstanbul: Sosyal Yayınları, 1999.
Descartes. Metot Üzerine Konuşma. çev. K. Sahir Sel, İstanbul: Sosyal Yayınları, 1994.
Dewey, John. “From Absolotism to Experimentalism”, The Essential Dewey, vol.1 içinde, ed. Larry Hickman, Thomas M. Alexander, 14-21, Indinapolis: Indiana Uni- versity Press, 1998.
Dewey, John. Logic. New York: Henry Holt and Company, 1939.
Dewey, John. “The Need for a Recovery of Philosophy”, The Essential Dewey, Vol.1 içinde, ed. Larry Hickman, Thomas M. Alexander, 46-70, Indinapolis: Indiana University Press, 1998.
Gettier, Edmund L. “Gerekçelendirilmiş Doğru İnanç Bilgi midir”, çev. Hasan Yücel Başdemir, Epistemoloji Temel Metinler içinde, ed. Hasan Yücel Başdemir, Çorum: Hititkitap yayınevi, 2011, 49-52.
Goldman, Alvin I. Knowledge in a Social World. New York: Oxford University Press, 1999.
Goldman, Alvin I. Pathways to Knowledge. New York: Oxford University Press, 2002. Goldman Alvin I. Reliabilism and Contemporary Epistemology. New York: Oxford University Press, 2012.
Goldman Alvin I. “Social Epistemology”, Critica, 93, (1999, Aralık): 3-19.
Goldman, Alvin I. “Why Social Epistemology is Real Epistemology”, Social Epistemology içinde ed. Adrian Haddock vd. 1-28, New York: Oxford University Press, 2010.
Heidegger, Martin. Nietzcshe. İng. çev. Joan Stambaugh vd. ed. David Farrell Krell, Vol.3, New York: Harper Collins,
Hekman, Susan. Bilgi Sosyolojisi. çev. Hüsamettin Arslan, Bekir Yıldız, İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2012.
Kant, Immanuel. “Aydınlanma Nedir?”, çev. Atilla Yayla, Liberal Düşünce Dergisi, 38- 39 (Bahar-yaz, 2005): 225-230.
Locke, John. İnsan Anlığı Üzerine Bir Deneme. çev. Vehbi Hacıkadiroğlu, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık, 2013.
Öztürk, Mehmet Fatih Sultan. «Quine, Doğallaştırılmış Epistemoloji ve Epistemolojinin Normatif Yönü”, Felsefe Dünyası 45, (2007): 92-110.
Platon. Devlet. çev. Selahattin Eyüpoğlu, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2015.
Putnam, Hillary. Pragmatism - an Open Question. Massachusetts: Blackwell, 1995.
Putnam, Hillary. Realism and Reason. New York, Cambridge University Press, 2002.
Putnam, Hillary. Reason, Truth and History. New York, Cambridge University Press, 2004.
Putnam, Hillary. Representation and Reality, USA, The MIT Press, 2001.
Reçber, Mehmet Sait. “Putnam, Realizm ve Dini İnanç”, Felsefe Dünyası, 50, (2009/2): 27-47.
Rorty, Richard. Consequences of Pragmatism. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1994.
Rorty, Richard. Felsefe ve Doğanın Aynası. çev. Funda Günsoy Kaya, İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2006.
Richard Rorty, Philosophy and Social Hope. New York, Penguin Books, 1999. Türer, Celal. “Pragmatizm’in Doğrulukevi”, Bilimname, 17, (2009/2): 165-185. Türer, Celal. William James’in Ahlak Anlayışı. Ankara: Elis Yay. 2005.
James, William. A Pluralistic Universe. Maryland: Arch Manor, 2008.
James, William. Pragmatizm. çev. Tahir Karataş, İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
Wheeler, Kathleen M. Romantizm, Pragmatizm ve Dekonstrüksiyon. çev. Hüsamettin Arslan, İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2011.