DESCARTES’A GÖRE EDİLGİLER, AKIL VE AHLAK ARASINDAKİ İLİŞKİ

Descartes insan sorunu ile de ilgilenmiş bir filozoftur. Ancak onun antropoloji ve ahlak felsefesi ile ilgili çalışmaları geri planda kalmıştır. Descartes, insanı ruh-beden birliği olarak tanımlamıştır. Onun insan doğasına ilişkin görüşlerinin ve ahlak felsefesinin temelinde bu tanım bulunmaktadır. İnsandaki edilgiler beden kaynaklıdırlar ve ruhta ortaya çıkarlar. Descartes, edilgi ile duyum ve duyguları kasteder. Edilgiler, insan hayatının devamı, iyiliği ve mutluluğunda kritik rollere sahiptirler. Fakat aynı zamanda insanın “en acı ve en buruk deneyimleri” yaşamasına da yol açabilirler. İnsanda beden ve beden kaynaklı edilgilerin yanı sıra akıl ve irade de bulunur. Descartes, insan doğasından hareketle duygulara, akla, iradeye, erdem ve mutluluğa ilişkin bir açıklama sunmuş ve bu çerçevede bir ahlak felsefesi tesis etmiştir. Bu çalışmada Descartes’ın bunu nasıl yaptığı tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Descartes, Ahlak, Edilgi, Akıl, Mutluluk

The Relationship Between Emotions, Reason and Morality According to Descartes

Descartes is a philosopher who was also interested in the problem of human. However, his works on anthropology and moral philosophy remained in the background. Descartes defined human as the unity of soul and body. This definition is the basis of his views on human nature and his moral philosophy. Affection in humans originate in the body and emerge in the soul. Descartes refers to sensations and emotions as affection. Affections have critical roles in the continuation, well-being and happiness of human life. But they can also lead to one's "most bitter experiences". In addition to the body and body-based affections, human beings also have mind and will. Descartes presented an explanation of emotions, reason, will, virtue and happiness based on human nature and established a moral philosophy within this framework. In this study, how Descartes did this is discussed.

Keywords:

Descartes, Morality, Affection, Reason, Happiness,

PDF

___

Aristoteles, (2017). Nikomakhos’a Etik, çev. Furkan Akderin, İstanbul: Say Yayınları.
Aristoteles, (2013). Politika, çev. Furkan Akderin, İstanbul: Say Yayınları.
Beyssade, J. M. (1997). “Descartes: Felsefi Bir Devrim mi?”, çev. Tülin Bumin, Cogito, 10, ss. 63-81.
Bumin, T. (2016). Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Cevizci, A. (2007). On Yedinci Yüzyıl Felsefesi Tarihi, Bursa: Asa Kitabevi.
Cohen, M. (2019). Felsefi Masallar, çev. Selin Aktuyun - Mustafa Yalçınkaya, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Copleston, F. (2010). Descartes, çev. Aziz Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınevi.
Cottingham, J. (2018). Akılcılık, çev. Bülent Gözkân, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Cottingham, J. (1996). “Cartesian Ethics: Reason and The Passions”, Revue Internationale de Philosophie, 50/195 (1), ss. 193-216.
Cottingham, J. (2002). Descartes Sözlüğü, çev. Bülent Gözkân vd., İstanbul: Doruk Yayımcılık.
Cottingham, J. (2021). Descartes’ı Nasıl Okumalıyız?, çev. Fatma Erkek, İstanbul: Runik Yayınları.
Damasio, A. R. (2006). Descartes’ın Yanılgısı - Duygu, Akıl ve İnsan Beyni, çev. Bahar Atlamaz, İstanbul: Varlık Yayınları.
Descartes, R. (2013). Metafizik Üzerine Düşünceler, çev. Çiğdem Dürüşken, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
Descartes, R. (2019). Ahlak Üzerine Mektuplar, çev. Sanem Sollers, İstanbul: Say Yayınları.
Descartes, R. (2017). Duygular yada Ruh Halleri, çev. Çiğdem Dürüşken, İstanbul: Alfa Basım Yayım.
Descartes, R. (2001). Felsefenin İlkeleri, çev. Mesut Akın, İstanbul: Say Yayınları.
Descartes, R. (2007). Meditasyonlar, çev. İsmet Birkan, Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
Descartes, R. (1994). Metot Üzerine Konuşma, çev. K. Sahir Sel, İstanbul: Sosyal Yayınlar.
Descartes, R. (2016). Ruhun İhtirasları, çev. Gamze Alparslan, İstanbul: Maviçatı Yayınları.
Descartes, R. (2020). Ruhun Tutkuları, çev. Murat Erşen, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Erşen, M. (2020). “Sunuş”, Ruhun Tutkuları, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Fouillée, A. (2009). Descartes, çev. Atakan Altınörs, Ankara: Eflatun Yayınevi.
Hegel, F. G. W. (1997). “Descartes”, çev. Doğan Şahiner, Cogito, 10, ss. 135-149.
Kambouchner, D., de Buzonz, F. (2012). Descartes Sözlüğü, çev. Murat Erşen, İstanbul: Say Yayınları.
Koyré, A. (2020). Platon Okumaya Giriş - Descartes Üzerine Konuşmalar, çev. Kurtuluş Dinçer, Ankara: Pharmakon Yayınevi.
Neu, J. (2012). Gözyaşı Entelektüel Bir Şeydir/Duygunun Anlamları, çev. C. Cengiz Çevik, Melike Çakan, İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
Özden, H. Ö., Elmalı, O. (2018). Yeniçağ Felsefesi Tarihi, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Rodis-Lewis, G. (1997). “Descartes’ın Yaşamı ve Felsefesinin Gelişmesi”, çev. Alp Tümertekin, Cogito, 10, ss. 17-40.
Solomon, R. C., Higgins, K. M. (2013). Felsefenin Kısa Tarihi, çev. Mustafa Topal, İstanbul: İletişim Yayınları.
Sorell, T. (2004). Descartes, çev. Cemal Atila, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
Timofeeva, O. (2018). Hayvanların Tarihi - Felsefi Bir Deneme, çev. Barış Engin Aksoy, İstanbul: Kolektif Kitap.