KANT’IN ELEŞTİRİ ÖNCESİ DÖNEM UZAY VE ZAMAN ANLAYIŞI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Felsefe tarihine düşünceleri ile damgasını vuran en önemli filozoflardan biri Immanuel Kant olmuştur. Öyle ki Kant felsefe tarihini Kant öncesi ve sonrası olmak üzere ikiye ayıracak kadar önemli bir konuma sahiptir. Bu denli önemli bir filozofun düşünceleri zaman içerisinde her ne kadar değişikliğe uğramış olsa da bazı düşüncelerinin zeminini onun gençlik yıllarında aramak doğru olacaktır. Kant’ın eleştiri öncesi dönemi olarak adlandırılan bu dönemdeki düşünceleri özgün düşüncelerine ulaşmada birer basamak niteliğindedir. Bu çalışma, Kant’ın eleştiri öncesi dönem uzay ve zaman anlayışını ele alarak felsefe tarihinde iz bırakmış olduğu düşüncelerinin daha iyi anlaşılmasına fayda sağlamak amacı taşımaktadır. Ayrıca çalışmamızın bir diğer özelliği de felsefe literatüründe Kant’ın eleştiri öncesi dönemine ait olarak nitelendirilen 1770 tarihli “Duyulur ve Düşünülür Dünyanın Form ve İlkeleri” adlı eserini çalışmamızın sınırları dışında yer almasıdır. Çünkü Kant’ın bu eserindeki düşünceleri daha sonra eleştirel dönemin ilk çalışması olan Saf Aklın Eleştirisi’nde kendini göstermeye devam eder. Dolayısıyla Kant’ın uzay ve zamana dair eleştiri öncesi döneme ait yaklaşımları 1746 ile 1768 yılları arasındaki çalışmaları ile sınırlandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kant, eleştiri öncesi dönem, uzay, zaman, Leibniz, Newton

A Study On The Concept Of Space And Time Before Kant’s Precirital

One of the philosophers that influenced mostly the history of philosophy with his theories is Immanuel Kant. Kant’s importance can be better understood when we specify that he has been able to separate this history in two areas before Kant and after Kant. Although the philosophy of such an important philosopher has changed over time, it will be right to search for the grounds of some thoughts in his youth. Thoughts of Kant during this period, named as Kant’s pre-critical period, are important steps into reaching his unique philosophical views. This study aims to provide a better understanding of the thoughts that Kant has left a mark on the history of philosophy by taking into consideration the pre-critical period space and time conception.

Keywords:

Kant, pre-critical period, space, time, Leibniz, Newton,

PDF

___

Al-Azm, S. J. (1967). Kant’s Theory of Time. New York: Philosophical Library.
Baker, J. J. (1935). Some Pre-Critical Developments of Kant’s Theory of Space and Time, The Philosophical Review, 44 (3), 267-282
Beck, L. W. (1969). Early German Philosophy Kant and His Predecessors, Massachusetts: The Belknap Press of Harvard University Press.
Beıser, Frederick C., (1992), Kant’s Intellectual Development: 1764-1781, Ed. Paul GUYER, The Cambridge Companion to Kant, pp. 26-61, Cambridge: Cambridge University Press.
Buroker, Jill Vance (1981) Space and Incongruence, Boston ve London: D. Riedel Publishing Company.
Calinger, Ronald (1979) “Kant and Newtonian Science: The Pre-Critical Period”, The University of Chicago Press on behalf of The History of Science Society, Vol. 70, pp. 349-362
Gözkan, Bülent (2006) “Kant’ın Eleştiri Öncesi Döneminden Eleştiri Dönemine Geçişindeki Anahtar Yazı: Uzayda Yönler Arasındaki Farklılığın Nihai Dayanağı Hakkında” (çevrimiçi) http://www.academia.edu/2555920
Güven, Özgüç (2006) “Kant’ın Eleştiri Öncesi Bilgi ve Bilim Görüşü” yayınlanmamış Felsefe Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi
Kant, I. (1900). Universal Natural History and Theory of Heavens, Kant’s Cosmo- gony, ed. & trans. W. Hastie, Glasgow: James Maclehose and Sons Press, 13- 168.
Kant, I. (1929). A New Exposition of the First Principles of Metaphysical Knowledge., Kant’s Conception of God, trans. F. E. England, London: George Allen & Unwin, 211-255.
Kant, Immanuel (1768/1968) “Concerning the Ultimate Foundation of the Differantiation of the Directions in Space”, Kant Selected Pre-Critical Writings, trans. by G. B. Kerfrerd & David Walford, p. 36-45, Manchester, New York: Manchester University Press.
Kant Immanuel, (t.y) Evrensel Doğa Tarihi ve Gökler Kuramı, Çev. Seçkin Selvi, Sarmal Yayımları
Kant, Immanuel (1992) “The Employment in Natural Philosophy of Metaphysics combined with Geometry, of which Sample I contains Physical Monadology”, Theoretical Philosophy 1755-1770, Ed. By., David Walford, Cambridge, America
Kant, I. (2002). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena Çev. İ. Kuçuradi & Y. Örnek, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Kant, I. (2012), Thought on True Estimation of Living Forces. Natural Science, ed. E. Watkins, Cambridge: Cambridge University Press, 9-155.
Kant, I. (2002). Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Prolegomena, Çev. İ. Kuçuradi & Y. Örnek, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Kuehn, Manfred, (2017), Immanuel Kant, Çev. Bülent O. Doğan, 2 bs, İstanbul, Türkiye İş Bankası Leibniz, G. W. (2011), Monadoloji, Çev. D. Çetinkasap, İstanbul: Pinhan Yayınları. Newton, Isaac (1966) Principia: The Motion of Bodies, Vol 1, trans. by Andrew Motte, Revisited by Florian Cajori, Berkeley: Unversity of California Press. Schönfeld, M. (2000), The Philosoph of the Young Kant, Oxford: Oxford University Press.