Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçe Politikalarının Feminist Kökenleri

Toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının altında süregelen bir baskı ile tarih boyu yüz yüze kalmış kadınların hak arayış mücadeleleri yüzyıllar sürmüş ve bu çabaların ürünleri geç de olsa alınmaya başlamıştır. 1990’lı yıllarda ilk olarak Avustralya’da uygulanan Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme TCDB de bu verilen mücadelelerin yirminci yüzyılda alınmış bir çıktısıdır. Kamu harcamalarının kadın ve erkeği eşit etkilemediğinin anlaşılması, kadınların kamusal ihtiyaçlarının farklılık arz etmesi, bilhassa çocuk bakım yükümlülükleri ve hane içi adaletsiz iş bölümü gibi hususlar kadınlara duyarlı kamusal politikaların gerek ulusal gerek yerel düzeyde uygulanmasının önemine işaret etmektedir. Kadın haklarının gerçekleşmesi noktasında kamu politikalarının toplumsal cinsiyete duyarlı bir perspektif kazanması toplumsal cinsiyet eşitliği için oldukça önemli bir adımdır. TCDB, dünyada pek çok ülkede kendisine uygulama alanı bulmuş olmakla beraber kadın haklarının gerçekleşmesi noktasında kadın mücadelesinin dün olduğu gibi bugün de devam etmesi gerektiği düşünülmektedir. Bu makalede ise bütçe politikalarına toplumsal cinsiyet perspektifini kazandırmayı gaye edinen toplumsal cinsiyete duyarlı kamu politikalarının arka planını tarihsel bir perspektiften ortaya koymak amaçlanmaktadır

Anahtar Kelimeler:

Feminizm, Kadın Hareketleri, Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Kamu Politikaları, Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme, Bütçe Politikaları

Feminist Origins of Gender Responsive Budget Policies

Women incurring with an ongoing pressure under the gender stereotypes and struggle for womens rights has been taking centuries. the products of these efforts have begun to be taken, even if it is late. Gender Sensitive Budgeting which first implemented in Austria in the 1990s, is an output of these challenges in the 20th century. Understanding that public spending does not equally affect women and men, particularly childcare obligations and household division of labor shows that the importance of implementation gender responsive fiscal policies to women at national and local level. To gain a perspective on gender sensitive public policies is a very important phase for gender equality. Gender responsive budgeting has found its application area in many countries around the world today but it is thought that the women's struggle must continue today as it is for the realization of women's rights. In this article, it is aimed to reveal the background of gender sensitive fiscal policies, which aims to provide a gender perspective to budget policies from a historical perspective

Keywords:

Feminism, Women’s Rights Movement, Gender Responsive Fıscal Policy, Gender ResponsiveBudget, Budget Policy,

PDF

___

Akduran, Özgün, Hane Devlet Piyasa, Kadın Emeği ve Sosyal Politikalar Bağlamında Cinsiyetlendirilmiş Bütçe, Basım, SAV Yayınları, 2012.
Altuğ, Figen. Kamu Bütçesi, 2.Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi, 2004.
Austen, Siobhan, Monica Costa, Rhonda Sharp ve Diane Elson, “Expenditure Incidence Analysis: A Gender-Responsive Budgeting Tool for Educational Expenditure in Timor-Leste?”, Feminist Economics, 19:4, (2013): 1-24.
Austrian Development Cooperation, Making Budgets Gender- Sensitive: A Checklist for Programme-Based Aid, 2009, http://www.gender-budgets.org/ (09.05.2015).
Arat, Necla. Feminizmin ABC’si, 2.Baskı, Say Yayınları, 2010.
Badinter, Elisabeth. Biri Ötekidir Kadınla Erkek Arasındaki Yeni İlişki ya da Androjin Devrim, İstanbul: AFA Kadın Yayınları, 1992.
Bakker, Isabella, “Fiscal Policy, Accountability and Voice: The Example of Gender Responsive Budget Initiatives”, UNDP, Human Development Report Office, Background paper for HDR (2002) http://hdr.undp.org/fr/content/fiscal-policy- accountability-and-voice(27.03.2015).
Bakker, Isabella, “Gender Budget Initiatives Why They Matter in Canada, Alternative Federal Budget 2006”, Canadian Alternatives, Centre for Policy technical paper , http://www.policyalternatives.ca/sites/default/files/uploads/publications/National_Office_Pubs/2005/afb2006_techpaper_gender_budget_initiatives.pdf , (24.04.2015).
Beijing Declaration and Platform for Action, The Fourth World Conference on Women, Beijing from 4 to 15 1995, http://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/pdf/BDPfA%20E.pdf, (28.05.2015).
Bensadon, Ney. Başlangıcından Günümüze Kadın Hakları, çev., Şirin Tekeli, 2.Baskı, İletişim Yayınları, 1994.
Bock, Gisela. Avrupa Tarihinde Kadınlar, çev.,Zehra Aksu Yılmazer, 1.Basım, İstanbul: Literatür Yayıncılık, 2004.
Budlender, Debbie. “A Global Assessment of Gender Responsive Budget Initiatives”. (1996): 1-46, http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.200.4797&rep=rep1&type=pdf , (23.03.2014).
Budlender, Debbie ve Guy Hewitt. Engendering Budgets A Practitioners Guide to Understanding and Implementing Gender- Responsive http://www.unicef.org/lac/spbarbados/Finance/Global/Guide_engendering_budgets_2003.pdf, (29.03.2015). Budgets, Commonwealth Secretariat. (2003)
Budlender, Debbie & Rhonda Sharp ve Kerri Allen, How to do a gender-sensitive budget analysis:Contemporary research and practice, (Australian Agency for International Development,Canberra and the Commonwealth Secretariat, London, %20section , http://www.undp.mn/publications/GenderBudgets/Budgets%20CD %205/5b%20how%20to%20do %20a%20gender%20sensitive%20analysis.pdf , (14.05.2014).
Çagatay, Nilüfer. “Gender Budgets and Beyond: Feminist Fiscal Policy in the Context of Globalisation”, Gender and Development, , Vol. 11, No. 1. (2003): 15-24.
Çakır, Serpil. “Kapitalizm ve Patriyarkaya Karşı: Sosyalist Feminizm”, Toplum ve Demokrasi, 2 (4), Eylül-Aralık, http://www.toplumvedemokrasi.org.tr/index.php/tdd/article/download/61/231 (17.11.2015), (2008): 185-196.
Çakır, Serpil. Osmanlı Kadın Hareketi, 4.Basım, İstanbul: Metis Yayınları, 2013.
Davaz, Aslı. Eşitsiz Kız Kardeşlik, Uluslararası ve Ortadoğu Kadın Hareketleri, 1935 Kongresi ve Türk Kadın Birliği, Basım, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2014.
Davis, Mary. Sylvia Pankhurst, çev.,Emine Özkaya, Versus Kitap, 2006..
Declaration of Sentiments –Duyguların Bildirgesi ayrıntılı bilgi için bkz: http://www.womensrightsfriends.org/pdfs/1848_declaration_of_sentiments.pdf, (17.11.2015).
Demery, Lionel. “Gender and Public Spending: Insights from Benefit Incidence”, Ed., Karen Judd, Gender Budget Initiatives Strategies, Concepts and Experiences, http://www.unwomen.org/~/media/Headquarters/Media/Publications/UNIFEM/GenderBudgetInitiativeseng.pdf (05.05.2015), (2001): 38-55.
Donovan, Josephine. Feminist Teori. 8.Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
Eisenstein, Zillah R. The Radical Future of Liberal Feminism, (New York: Longman, 1981)’den aktaran Sylvia Walby
Gender Transformations, London and New York: Routledge, 1.Basım, 1997.
Elson, Diane, “Gender Equality, Public Finance and Globalization”, Conference on Egalitarian Development in the Era of http://www.peri.umass.edu/fileadmin/pdf/conference_papers/Elson_paper_Griffin_Conference.pdf (06.04.2015) University of Massachusetts Amherst, (2004)
Elson, Diane. “Gender-neutral, gender-blind, or gender-sensitive budgets?” Changing the conceptual framework to include women’s empowerment and the economy of care, Gender Budget Initiative Backround Papers içinde Commonwealth Secretariat, http://www.gender-budgets.org/(05.03.2015), (1999): 3-11.
Elson, Diane, “Integrating Gender Issues into National Budgetary Policies and Procedures within the Context of Economic Reform”, Debbie Budlender, Diane Elson, Guy Hewitt and Tanni Mukhopadhyay, Gender Understanding Gender Responsive Budgets, Commonwealth Secretariat, (2002), Budgets Make Cents http://www.gender- readings/gender-budgets-makes- budgets.org/index.php?option=com_joomdoc&view=documents&path=suggested- cents-understanding-gender-responsive-budgets&Itemid=587 (10.02.2015)
Elson, Diane. “Integratıng Gender Issues Into National Budgetary Policies and Procedures: Some Policy Options”, Journal of (1998110)10:7%3C929::AID- JID563%3E3.0.CO;2-5/pdf (10.10.2014), (1998): 929-941.
Feminamericas, “Gender Budgets Summary of the Main Concepts and of Certain Initiatives in the Americas”, http://www.feminamericas.net/EN/themes/ThemResumeBudgeta.5.pdf , (13.05.2015).
Fraser, Nancy. “Feminizm, Kapitalizm ve Tarihin Oyunu”, çev.,Gizem Kurtsoy , Feminist Yaklaşımlar, (Ekim 2009).
Friedan, Betty. The Feminine Mystique, 2.Baskı, New York: Dell Publishing, 1979.
Gouges, Olympe De. Kadının ve Kadın Yurttaşın Haklar Bildirgesi. Çev., Ece Göztepe, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/297/2716.pdf, (31.03.2015), 186-188.
Greckol, Sonja, “Gender Mainstreaming in Local Governments, Women and Urban Environments”, http://www.nnewh.org/images/upload/attach/5005gender%20mainstreaming%20EN.pdf (06.07.2015).
Hekman, Susan. Feminism, ed.,Simon Malpas and Paul Wake, The Routledge Companion to Critical Theory, 1.Basım, “NewYork: Routledge, (2006).
Hewitt, Guy, “Gender Responsive Budget Initiatives: Tools and Methodology”, Ed., Karen Judd , Gender Budget Initiatives Strategies, Concepts and Experiences, UNIFEM, http://www.unwomen.org/~/media/Headquarters/Media/Publications/UNIFEM/GenderBudgetInitiativeseng.pdf (05.05.2015), (2001):30-37.
Himmelweit, Susan, “Tools for Budget Impact Analysis: Taxes and Benefits”, Karen Judd (Ed), Gender Budget Initiatives Strategies, Concepts and Experiences 2001, http://www.unwomen.org/~/media/Headquarters/Media/Publications/UNIFEM/GenderBudgetInitiativeseng.pdf (05.05.2015) (2001): 62-69.
Işık, S.Nazik. “1990’larda Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Hareketi İçinde Oluşmuş Bazı Gözlem ve Düşünceler”. Yayıncılık, (2014): 41
Kayhan, Fatma. Feminizm, BDS Yayınları, 1999.
Klatzer, Elisabeth, Yerel Yönetimlerde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği ve Bütçeleme Klavuzu. TESEV İyi Yönetişim Programı. %C3%B6netimlerde %20Toplumsal%20Cinsiyet%20E%C5%9Fitli%C4%9Fi%20ve%20B %C4%B1lavuzu.pdf . (02.12.2013). %C3%BCt %C3%A7eleme%20K
Michel, Andree. Feminizm, çev., Şirin Tekeli, İletişim Yayınları, 1993.
Mies, Maria. Ataerki ve Birikim Uluslararası İşbölümünde Kadınlar, (Ankara: Dipnot Yayınları), 2011.
Mill, John Stuart. The Subjection of Women, The Floating Press, 2009.
Nakray, Keerty. Gender budgeting and public policy: the challenges to operationalising gender justice in India. Policy and public- policy-the- challenges-to-operationalising-gender-justice-in-india-2/ (19.04.2018)
Scott, Joan W. “Kadın İşçi”, Genevieve Fraisse ve Mihelle Perrot (Bölüm Ed.), Kadınların Tarihi Devrimden Dünya Savaşına Feminizmin Ortaya Çıkışı, IV.Cilt, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, (2005): 397.
Scott, Joan W. “Feminizmin Tarihi”, drl., Fahriye Dinçer, Özlem Aslan, Feminist Tarihin Peşinde 1.Baskı, İstanbul: bgst Yayınları, (2013): 197-228.
Sharp, Rhonda. Budgeting for equity: Gender Budget Initiatives Within A Framework of Performance Oriented Budgeting, UNIFEM. (2003).
Sharp, Rhonda ve Diane Elson. “Improving budgets: A framework for assessing gender responsive budget initiatives”. (2008). http://www.unisa.edu.au/Documents/EASS/HRI/gender-budgets/sharp-elson-improving-budgets.pdf (11.03.2015).
Sharp, Rhonda ve Ray Broomhill. “Budgeting For Equality: The Australian Experience”, Feminist Economics, 8(1), http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/1354500110110029 (30.03.2015), (2002): 25-47
Siobhan Austen, Monica Costa, Rhonda Sharp ve Diane Elson, “Expenditure Incidence Analysis: A Gender-Responsive Budgeting Tool for Educational Expenditure in Timor-Leste?”, Feminist Economics, 19:4, (2013): 1-24.
Sirkis, Luce, “Özerk Kadın Hareketi ve Kurumlar”, çev.,Meral Akkent, Son On Yıl İçinde Fransa’daki Karşılıklı Kütüphanesi Etkileşimler Kadın Hareketinin Kurumlaşması Fırsatlar ve Rizikolar, 1.Basım Kadın Eserleri ve Bilgi Merkezi Vakfı, Metis Yayınları, (1994): 45-53.
Sledziewski, Elisabeth G. “Dönüm Noktası Olarak Fransız Devrimi”, Genevieve Fraisse ve Mihelle Perrot (Bölüm Ed.), Kadınların Tarihi Devrimden Dünya Savaşına Feminizmin Ortaya Çıkışı, IV.Cilt, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, (2005): 39-51.
Snyder, R. Claire. “What Is Third‐Wave Feminism? A New Directions Essay”, Signs, Vol. 34, No. 1 , University of Chicago Press, http://www.jstor.org/stable/10.1086/588436 (23.02.2016), (2008): 175-196.
Stotsky, Janet G., “Budgeting with Women in Mind”, Finance and Development, (2007), V.44, N.2, http://www.imf.org/external/pubs/ft/fandd/2007/06/stotsky.htm (25.03.2015).
Stotsky, Janet G., Gender Budgeting, IMF Working Paper, WP/06/232, https://www.imf.org/External/pubs/ft/wp/2006/wp06232.pdf (15.03.2015), (2006): 1-50.
Stotsky, Janet, Gender Budgeting around the Globe: Survey and Assessment of Country Efforts. Fiscal Policies and Gender Equality IMF Headquarters, Washington, DC. Kasım 07, 2016.
Şenesen, Gülay Günlük. “Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme: Kapsam, Örnekler ve Türkiye İçin Öneriler”. Ed., Figen Altuğ, (2013): 97-128.
Şenesen, Gülay Günlük, Yelda Yücel, Ayşegül Yakar Önal, Nuray Ergüneş, Burcu Yakut Çakar. Kadınsız Kentler Toplumsal Yayınları, 2017)
Şeren Kurular, Gamze Yıldız. Toplumsal Cinsiyeti Ana Akımlaştırma Stratejisi Doğrultusunda Bir Maliye Politikası Aracı Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Bütçeleme, Marmara Üniversitesi, Danışman: Prof.Dr.Turgay Berksoy, Doktora Tezi, (2016).
Timisi, Nilüfer ve Meltem Ağduk Gevrek, “1980’ler Türkiye’sinde Feminist Hareket: Ankara Çevresi”. Der. Aksu Bora ve Asena Günal, 90’larda Türkiye’de Feminizm, 5.Baskı. İstanbul: İletişim Yayıncılık, (2014): 13-39.
Toğrul, Hande ve Emel Memiş. “Feminist Economics and Its Continued Leap”, Fe Dergi, 3, S.2, http://cins.ankara.edu.tr/6_2.html (10.10.2014). (2011): 4-18.
Tong, Rosemarie. Feminist Thought a More Comprehensive Introduction, (3.Baskı, Westview Press, 2009).
UN Millennium Project. About MDGs. http://www.unmillenniumproject.org/goals/index.htm (12.08.2015).
UN Women, The Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women (CEDAW), http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/ (11.03.2015).
UN Women, Guidance Note Gender Mainstreaming in Development Programming. New York. (2014) http://www.unwomen.org/~/media/headquarters/attachments/sections/library/publications/2014/gendermainstreaming- issuesbrief-en%20pdf.pdf 08.06.2015).
UN Women, World Conferences on Women, http://www.unwomen.org/en/how-we-work/intergovernmental- support/world-conferences-on-women (09.02.2016)
Vandemoortele, Jan, “Shortcuts to Public Service Provision? User Fees and Narrow Targeting”, Karen Judd (Ed), Gender Budget Initiatives Strategies, Concepts and Experiences, http://www.unwomen.org/~/media/Headquarters/Media/Publications/UNIFEM/GenderBudgetInitiativeseng.pdf (09.02.2016), (2001): 56-61.
Yaman, Melda. Ataerkil Kapitalist Tahakküm Altında Kadın Emeği, Bedeni, (İstanbul: SAV Yayınları, 2013).
Wollstonecraft,,Mary. Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi, 11.Baskı, (İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, ).