İlkay EMİR, Tuğrul ERBAYDAR, Ayşe YÜKSEL

Şartlı nakit transferi uygulaması kadınların toplumsal konumunu değiştiriyor mu?

Bu makale şartlı nakit transferi (ŞNT) uygulamasının kadınların sosyal konumları üzerinde dönüştürücü bir etkisi olup olmadığını irdelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaçla 2008 yılında Van Edremitte bir sağlık ocağı bölgesinde yapılan bir araştırmanın verileri yeniden irdelenmiş ve sonuçlar literatürdeki diğer çalışmaların sonuçlarıyla birlikte değerlendirilmiştir. Yapılan yeniden irdelemede, Edremitte ŞNTden yararlanan 74 kadın ve işsizlik durumu ve medeni durum açısından onlarla birebir eşleştirilmiş ancak ŞNTden yararlanmayan 74 kadından meydana gelen iki grup, kadının konumu ve üreme sağlığı ile ilgili özellikleri açısından karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak ŞNT alan kadınların ŞNT almayanlardan daha iyi bir konumda olmadıkları görülmüştür. Diğer yandan literatürde ŞNT uygulamasının kadını güçlendirici, kadının toplumsal konumunu dönüştürücü rolüne ilişkin birbirinden farklı değerlendirmeler olduğu görülmektedir. Bu değerlendirmelerde ŞNTnin etkisi olarak kastedilenin kadınların pratik gereksinimlerine yönelik olumlu etkiler olduğu görülmüştür. ŞNT uygulamasının tek başına değil, ancak toplumsal cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik başka çalışmalarla birlikte uygulanması halinde bu çalışmaları destekleyici bir işlevi olabileceği düşünülebilir.

Do conditional cash transfers change the social status of women?

This article is aimed to discuss whether the implication of conditional cash transfers (CCT) in Turkey have a transforming influence on social status of women. Data of a research which was conducted in Edremit, Van was re-analysed and the results were evaluated through review of the existing literature. Data of the Edremit research analysed by comparing the women who received CCT (n=74) with those who did not (n=74); the groups were matched for the marriage and occupational status. It was seen that the women who received CCT were not in a better condition than those who did not. In the literature, we found varying views and statements about the influence of CCT on womens social status. By re-interpretting these literature together with our data analysis results, we concluded that there might be some positive influences of CCT considering the practical needs of women, but CCT alone do not target the strategic needs of women and there is no evidence for an empowering or transforming influence of CCT on the social status of women.

___

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Şartlı Nakit Transferi Programı T.C.Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı web sitesi http://www.aile.gov.tr/tr/html/2161/Sartli-Nakit-Transferi-Programi Erişim tarihi 01 Mart 2013.
Aile Ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü, Haziran 2012 Sosyal Yardım İstatistikleri Bülteni. (Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Araştırma Geliştirme ve Tanıtım Daire Başkanlığı) http://www.sosyalyardimlar.gov.tr/upload/sosyalyardimlar.gov.tr/mce/2012/genel_sencer/haziran_2012_sosyal_ yardim_istatistikleri_bulteni.pdf Erişim tarihi: 01.03.2013.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Eylül 2009 tarihine kadar yapılan ödemelere ilişkin veri tabloları. www.sosyalyardimlar.gov.tr%2Fupload%2Fmce%2F2008- 2010%2Fsnt_20032009_eylul_odemesine_ait_ayrintili_rapor.xls&ei=fKXzUL- 1HIn64QSqi4GIBw&usg=AFQjCNF6ooUA57cC_cVE_7MEBWubnS4N1Q&bvm=bv.1357700187,d.bGE&cad=rja Erişim tarihi: 14 Ocak 2013 (erişimden kaldırılmıştır)
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Türkiyede Uygulanan Şartlı Nakit Transferi Programının Fayda Sahipleri Üzerindeki Etkisinin Nitel ve Nicel Olarak Ölçülmesi Projesi Final Raporu. (Ankara, Aralık 2012.
Bağımsız Değerlendirme Grubu, Türkiyede Dünya Bankası 1993-2004; Ülke Yardım Değerlendirmesi (www.worldbank.org, 2005) http://lnweb90.worldbank.org/oed/oeddoclib.nsf/DocUNIDViewForJavaSearch/01E60B8ED2AA74DD852571 2C007D8D86/$file/turkey_cae_turkish.pdf Erişim tarihi 10.03.2013.
Biçer, Ersin ve Ahmet Fatih Ortakaya, SYDGMnin sosyal yardımların ve proje desteklerinin etki analizi projesi sonuçları üzerine bir değerlendirme V. Aile Şurası Aile Destek Hizmetleri Bildirileri, Bildiri Kitabı (Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü): 179-183.
Buğra, Ayşe, Bir Politika Sorunu Olarak Yoksulluk ve CHP Görüş Dergisi, no.66 (2011): 54-58.
Emir, İlkay, Van İli, Edremit Merkez Sağlık Ocağı Bölgesinde, Kadınların Toplumsal Cinsiyeti Nasıl Yaşadığı ve Bu Durumun Kadın Yoksulluğuna Etkisinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. (Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi, 2009)
Esenyel, Caner Türkiyede ve Dünyada Şartlı Nakit Transferi Uygulamaları. Uzmanlık Tezi. (Ankara: T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, 2010)
Fiszbein, Ariel, Norbert Schady ve ark. Conditional Cash Transfers; Reducing Present and Future Poverty (Washington D.C, The World Bank, 2009) 5. Gündoğan, Naci, Türkiyede Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele Ankara Sanayi Odası Dergisi Ocak- Şubat (2008): 42-56.
Kaya, İmran, Yoksullukla Mücadelede Eğitimin Rolü: Şartlı Nakit Transferi-ŞNT Örneği. Yüksek Lisans Tezi (Isparta: T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008): 229-230.
Keyder, Çağlar, Nazan Üstündağ, Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun Kalkınmasında Sosyal Politikalar, TESEV Doğu ve Güneydoğu Anadoluda Sosyal ve Ekonomik Öncelikler Raporu (İstanbul, 2006): 70-80.
Nas Özen, Efşan ve Damla Özdemir, Türkiyede İhmal Edilen Kırsal Yoksulluk Endonezyadan Ne Öğrenmeliyiz? (Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, Ekim 2012) N201262. http://www.tepav.org.tr/upload/files/1349531065- 7.Turkiye_de_Ihmal_Edilen_Kirsal_Yoksulluk___Endonezya_dan_Ne_Ogrenmeliyiz.pdf. Erişim tarihi:11.11.2012.
Pincha, Chaman, Toplumsal Cinsiyete Duyarlı Afet Yönetimi Uygulamacılar İçin El Kitabı. (Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Yayınları, 2009)
Vorking, Andrew, Açılış Konuşması: Andrew Vorking, Şartlı Nakit Transferi (CCT) Konulu Küresel Konferans. Dünya Bankası ile Türkiye hükümeti Himayesinde Şartlı Nakit Transferi (CCT) Konulu Küresel Konferans, www.worldbank.org, İstanbul-Türkiye, 26-30 Haziran 2006.
http://www.worldbank.org.tr/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/TURKEYEXTN/0,,contentMDK: 20973850~menuPK:361735~pagePK:2865066~piPK:2865079~theSitePK:361712,00.html. Erişim tarihi:11.01.2013.
Yıldırım Öcal, Jülide, Türkiyede Şartlı Nakit Transferleri: Nitel Analiz, Konferans; Sosyal Dönüşüm, Biyoetik ve Kamu Politikaları. (UNESCO Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Türkiye Milli Komisyonu. 12-13 Nisan 2012) http://unesco.org.tr/dokumanlar/kitaplar/biyoetik_kamu_politikalari.pdf. Erişim tarihi: 01.10.2012.
Yılmaz Bayraktar, Bediz, Ayşe Gül Yılgör, Serdar Ulaş Bayraktar, Ali Ekber Doğan, Erkan Aktaş, Şartlı Nakit Transferinin Kadın Yoksulluğu ve Kadının Sosyal Statüsü Üzerindeki Etkileri. (Mersin: TUBİTAK Projesi Raporu; 2012) Proje No:110K130.
Zabcı, Filiz, Sosyal Riski Azaltma Projesi: Yoksulluğu Azaltmak mı, Zengini Yoksuldan Korumak mı? Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi Cilt:58 Sayı:1 (2003): 215-239.