Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik ve Öğretmenlerin Cinsiyetçilik Algılarının Saptanması

Bu araştırma, ilköğretim okullarında 1-5. sınıflarda okutulmakta olan ders kitaplarını cinsiyetçilik açısından incelemek ve bu okullarda görev yapan öğretmenlerin cinsiyetçilik algılarını saptamak amacıyla yapılmıştır. Araştırmada, öğretmenlerin eğitim uygulamalarında ve algılarındaki cinsiyetçiliği belirlemek için, araştırma ekibi tarafından 63 sorudan oluşan bir anket hazırlanmıştır. Sözkonusu anket, 60 seçmeli soru, 2 açık uçlu soru ile 1 öğretmenin önerilerinin tespit edildiği sorulardan oluşmaktadır. Ders kitapları resim ve metinleri cinsiyetçilik açısından değerlendirilmiş, bu değerlendirme yapılırken kız ve erkek çocukları sayısal değerleri, bulundukları mekanlar, iletişim halinde gösterildikleri bireyler ve cinsiyetlere önerilen meslekler açısından ele alınmıştır. Yapılan araştırma sonucunda öğretmenlerin toplumsal yapıda, okul ortamında, sınıf içi değer ve uygulamalarında ve ders kitaplarında cinsiyetçilik algısına sahip oldukları görülmüş ve ders kitaplarının resim ve metin analizlerinde cinsiyetçi tutumlar saptanmıştır. Öğretmenlerin cinsiyetçilik algıları, kız –erkek öğrencilere karşı tutumları, kişisel yaşamlarında cinsiyetçilik içeren değerleri, toplumsal cinsiyet algıları, iş yerinde yaşanan mobbing algıları ve ön kabulleri saptanarak ölçülmüştür

Anahtar Kelimeler:

Ders kitaplarında cinsiyetçilik, cinsiyet ayrımcılığı, eğitimde cinsiyetçilik

Gender Differences in Textbooks and Teachers' Gender Perceptions

Gender Differences in Textbooks and Teachers' Gender Perceptions This research has been made to determine sex perception of teachers who are working in primary schools and examine the text books which are thought in primary schools from the point of view of gender. With this purpose, a questionarre was given to teachers for data collection. At the same time, textbook pictures and passages were evaluated to determine the number of boys and girls, the place they had been, the people they had been on contact and adviced jobs for different sexes. As a result of the research in the social structure at the school, the teachers and the passages and pictures in textbooks were determined to have gender bias. Comittees who struggle against sex perception should choose textbooks and the teachers should be conscious about this subject. The struggle against sex perception should include all the society

Keywords:

Gender perception, Sex Distinction, Sex Distincion in Education.,

PDF

___

Alptekin, Kamil, “Kadının Statüsü, 1974-1999 Yılları Arasında Türkiye'deki Tamamlanmamış İntiharların Coğrafi Yerleşim Birimlerine ve Cinsiyete Göre Dağılımı”, (Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Disiplinler arası Sosyal Psikiyatri Ana Bilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.,2002).
Arslan, Şengül Altan, Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik, TC Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 2000).
Esen, Yasemin, Bağlı, Melike Türkan, “İlköğretim Ders Kitaplarındaki Kadın ve Erkek Resimlerine İlişkin Bir İnceleme”, (Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, cilt:35, sayı:1-2, Ankara, 2002).
Gök, Fatma, “Eğitimde Cinsiyetçilik Bağımsız Bildiriler”, (Eğitim-Sen 1. Kadın Kurultayı, Eğitim-Sen Yayınları, Ankara, 2004): 167-174.
Helvacıoğlu, Firdevs, “1928’den 1994’e Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik” (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi Bölümü, İstanbul, 1994).
Helvacıoğlu, Firdevs, Ders Kitaplarında Cinsiyetçilik, (Kaynak Yayınları, İstanbul,1996).
Kaplan, E. “Çocuk Bakımı: Sorunlar- Çözüm Önerileri”, (Kadınların Gündemi içinde, der. Necla ARAT, Say Yayınları, İstanbul, 1997): 52.
Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Çalıştayı, Ders Kitaplarında İnsan Hakları Tarama Sonuçları II, İstanbul 2009.
http://www.stgm.org/docs/1255096906081009_raporcinsiyetcilik.pdf
Özkalp, Enver, Sosyolojiye Giriş, (Eğitim, Sağlık ve Bilimsel Araştırma Vakfı Yayınları, Eskişehir, 1995): 28.
Tan, Mine, “Eğitimde Kadın Erkek Eşitliği ve Türkiye Gerçeği, Kadın Erkek Eşitliğine Doğru Yürüyüş” (Eğitim, Çalışma Yaşamı ve Siyaset, TÜSİAD Yayınları, Ankara, 2000):23-114.
TÜSİAD, Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri, (KAGİDER Yayınları, İstanbul, Temmuz, 2008).
Eğitimde ve Eğitimle Toplumsal Cinsiyet Eşitliği, http://suerg.advancity.net/uploads/rad/Egitimde%20ve%20Egitimle%20Toplumsal%20Cinsiyet%20Esitligi.ERG.20.10.08.pdf
Ünal, Işıl, “İlköğretim Okullarında “Demokratik Okul Ortamının” Oluşturulmasına Kadın Yöneticilerin Katkısı”, (Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 2003 Bahar- Yaz sayısı, Ankara, 2003): 29.
Unicef, Eğitimin Toplumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi, Türkiye 2003, Ankara, 2003.
Yılmaz, Güler, “Eğitim İşkolunda Çalışan Kadınların Sorunları ve TİS Talepleri Bağımsız Bildiriler”, (Eğitim- Sen 1. Kadın Kurultayı, Eğitim-Sen Yayınları, Ankara2004): 153-164. İncelenen kitaplar
Uysal, Suna ; Elbistan, Fevzi (2005) İlköğretim Hayat Bilgisi 1 Öğrenci Çalışma Kitabı, MEB. Yayınları 4103, Ankara.
Uysal, Suna ; Elbistan, Fevzi (2005) İlköğretim Hayat Bilgisi 1 Öğrenci Ders Kitabı, MEB. Yayınları 4102, Ankara.
Çağlaroğlu, Taha; Dağlıoğlu, Elife Şahbaz (2005) İlköğretim Türkçe Ders Kitabı 1, Zambak Yayınları, İstanbul.
Çağlaroğlu, Taha; Dağlıoğlu, Elife Şahbaz (2005) İlköğretim Türkçe Çalışma Kitabı 1, Zambak Yayınları, İstanbul.
Ay, Melek; Bülbül, Risalet; Ersayar, Rabiye (2005) İlköğretim Matematik 1 Ders Kitabı, Meb Yayınları 4096, İstanbul.
Çağlaroğlu, Taha; Dağlioğlu, Elife Şahbaz (2005) İlköğretim Okuma Ve Yazma Öğreniyorum Kitabı 1, Zambak Yayınları, İstanbul.
Özdemir, Aziz; Yildiz, Mustafa (2005) İlköğretim Hayat Bilgisi 2 Ders Kitabı, Meb Yayınları 4111, İstanbul.
Özdemir, Aziz; Yildiz, Mustafa (2005) İlköğretim Hayat Bilgisi 2 Çalışma Kitabı, Meb Yayınları 4112, İstanbul.
Coşkun, Osman; Emecen, Memiş; Yurt, Mihriban; Okuyucu, Süheyla; Arhan, Serdar (2005) İlköğretim Türkçe 2 Ders Kitabı, Meb Yayınları 4090, Ankara.
Coşkun, Osman; Emecen, Memiş; Yurt, Mihriban; Okuyucu, Süheyla; Arhan, Serdar (2005) İlköğretim Türkçe 2 Çalışma Kitabı, Meb Yayınları 4091, Ankara.
Tekin, Ayşe Tuğba; Kurt, Mehmet; Hayran, Sevgi; Hayran, Zeynel (2005) İlköğretim Matematik 2 Ders Kitabı, Yıldırım Yayınları, Ankara.
Aydin, Sevim; Aydin, Şinasi (2005) İlköğretim Müzik 2 Ders Kitabı, Küre Yayıncılık, Ankara.
Tekin, Ayşe Tuğba; Kurt, Mehmet; Hayran, Sevgi; Hayran, Zeynel (2005) İlköğretim Matematik 2 Çalışma Kitabı, Yıldırım Yayınları, Ankara.
Öğün, Vedat; Yanar, Hüseyin (2004) İlköğretim Hayat Bilgisi 3 Ders Kitabı, Öğün Yayınları, Ankara.
Öğün, Vedat; Yanar, Hüseyin (2004) İlköğretim Hayat Bilgisi 3 Çalışma Kitabı, Öğün Yayınları, Ankara.
Aydin, Sevim; Aydin, Şinasi (2005) İlköğretim Müzik 3 Ders Kitabı, Küre Yayıncılık, Ankara.
Mamaç, Hülya Nalan; Ünsal, Nevzat; Yavuz, Derya (2005) İlköğretim Matematik 3 Ders Kitabı, Meb Yayınları 4130, Ankara.
Mamaç, Hülya Nalan; Ünsal, Nevzat; Yavuz, Derya (2005) İlköğretim Matematik 3 Çalışma Kitabı, Meb Yayınları 4131, Ankara.
Çanakçi, Hurşit; Yardimci, Semiha; Yetimoğlu, E. Banu; Taşdemir, Kadriye; Özaykut, Songül (2005) İlköğretim Türkçe 4 Ders Kitabı, Meb Yayınları 4091, İstanbul.
Özaykut, Songül (2005) İlköğretim Türkçe 4 Çalışma Kitabı, Meb Yayınları 4092, İstanbul. Sönmez, Asuman; Yitim, Birsen (2005) İlköğretim Enjoy Englısh 4 Workbook, Meb Yayınları 3807, İstanbul.
Öztürk, Cemil; Karabacak, Zülfü; Öğrenir, Levent; Dayi, Fethiye; Baştürk, Kuaybe (2005) İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitabı 4, Sürat Yayınları, İstanbul.
Öztürk, Cemil; Karabacak, Zülfü; Öğrenir, Levent; Dayi, Fethiye; Baştürk, Kuaybe (2005) İlköğretim Sosyal Bilgiler Öğrenci Çalışma Kitabı 4, Sürat Yayınları, İstanbul.
Tunç, Tuncay; Karademir, Zehra; Agalday, Mehtap; Merdeşe, Hüseyin; Talo, Helin; Koçakoğlu, Melih; Kaya, Saime (2005) İlköğretim Fen Ve Teknoloji Ders Kitabı 4, Meb Yayınları 4138, İstanbul.
Tunç, Tuncay; Karademir, Zehra; Agalday, Mehtap; Merdeşe, Hüseyin; Talo, Helin; Koçakoğlu, Melih; Kaya, Saime (2005) İlköğretim Fen Ve Teknoloji Öğrenci Çalışma Kitabı 4, Meb Yayınları 4139, İstanbul.
Coşkun, İrfan; Köseoğlu, İsrafil (2005) İlköğretim İş Eğitimi 4. Sınıf Ders Kitabı, Üner Yayıncılık, Ankara.
Şahin, Cemalettin; Yamanlar, Emine; Göze, Hamdi (2003) İlköğretim Sosyal Bilgiler 5, Ders Kitapları Anonim Şirketi, İstanbul.
Şenel, Ümit; Çakilci, Himmet (1999) İlköğretim Matematik Ders Kitabı, Meb Yayınları 3303, Ankara.
Aktaş, Şeref; Çimen, Orhan; Günhan, Emel; Oruç, Arif (2005) İlköğretim Matematik Öğrenci Çalışma Kitabı 5, Meb Yayınları, İstanbul.
Arslan, Ayşe; Gökçe, Nilgün; Işik, Nermin; Şirin, Nermin; Şirin, Sabiha; Güney, Serpil (2004) İlköğretim Fen Ve Teknoloji Ders Kitabı 5, Meb Yayınları 3720, İstanbul.
Arslan, Ayşe; Gökçe, Nilgün; Işik, Nermin; Şirin, Nermin; Şirin, Sabiha; Güney, Serpil (2004) İlköğretim Fen Ve Teknoloji Çalışma Kitabı 5, Meb Yayınları 3721, İstanbul.
Bakırcıoğlu, Rasim; Yalçın, Güner (2004) İlköğretim Türkçe 5 Ders Kitabı, Özgün Matbaacılık, Ankara.
Bakırcıoğlu, Rasim; Yalçın, Güner (2004) İlköğretim Türkçe 5 Çalışma Kitabı, Özgün Matbaacılık, Ankara.
Coşkun, İrfan; Köseoğlu, İsrafil (2002) İş Eğitimi Ders Kitabı 5. Sınıf, Üner Yayınları, Ankara.
Sönmez, Asuman; Yitim, Birsen (2005) İlköğretim Enjoy English 5, MEB Yayınları 3810, İstanbul.