TÜRKİYE’DE TURİZM GELİRLERİNİN CARİ İŞLEMLER DENGESİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

1980’li yıllarda dünya genelinde ortaya çıkan ekonomik serbestleşme hareketleriyle uyumlu olarak Türkiye dışa açık büyüme stratejisinin benimsendiği 24 Ocak Kararları’ndan sonra diğer ülkelerle olan ticari ilişkilerinde yeni bir döneme geçiş yapmıştır. Dünya ticaret hacminde ortaya çıkan artış sonucunda özellikle üretimde teknoloji, enerji, hammadde ve ara girdi bağımlılığı olan Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin ithalatları giderek artmış ve bu ülkeler artan dış ticaret açıklarıyla karşı karşıya kalmışlardır. Türkiye’nin üretime bağlı olarak yaşadığı dış ticaret açığı beraberinde cari açık sorununu da gündeme getirmiştir. Diğer taraftan ekonomik serbestleşmeyle birlikte dünya turizminde ortaya çıkan gelişmelerin Türkiye ekonomisi üzerinde olumlu yansımaları olmuştur. Günümüzde turizm ve seyahat, dünya genelinde en çok döviz geliri sağlayan sektörlerden biri konumuna gelmiştir. Genellikle dış ticaret kaleminin negatif etkisiyle cari açık veren gelişmekte olan ülkeler bu açığı kapatmada hizmetler dengesinden ve hizmetler dengesi içinde de fazla veren dış turizm dengesinden yararlanmaktadır. Bu çalışma, Türkiye’de turizm sektörünün cari işlemler dengesindeki önemini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın birinci bölümünde cari işlemler dengesine ve önemine kısaca değinilmekte, Türkiye’de cari işlemler dengesinin tarihsel gelişimi ve cari açığın seyri çeşitli ölçümler ve grafikler aracılığıyla incelenmektedir. İkinci bölümde, ülke ekonomileri için turizm sektörünün genel olarak önemine ve gelir getirici katkılarına kısaca değinilmekte; Türkiye’de sektörün gelişimi turist sayıları, turizm gelirleri vb. verilerle incelenmektedir. Üçüncü bölümde ise Türkiye’de turizm sektörünün cari işlemler hesabına ne gibi etkilerinin olduğuna yer verilmekte ve söz konusu etkileri yine çeşitli tablolar ve grafikler yardımıyla açıklanmaktadır. Çalışma genel bir değerlendirmenin ve önerilerin yer aldığı sonuç bölümüyle tamamlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Cari İşlemler Dengesi, Dış Ticaret Açığı, Ödemeler Bilançosu, Turizm Gelirleri

THE EFFECT OF TOURİSM REVENUES ON CURRENT ACCOUNT BALANCE İN TURKEY

In accordance with the economic liberalization movements arising in the 1980s all over the world, Turkey switched to a new era in its commercial relationships with other countries as of the decisions on 24th January, when it adopted a strategy for outward-oriented growth. As a result of the increase in world trade volume, the import of such countries as Turkey dependent on technology, energy, raw material and intermediate output especially in production has increased gradually and these countries are faced with foreign trade deficits. Turkey’s foreign trade deficit concomitant with production has raised the topic of current account deficit. On the other hand, the developments in world tourism concomitant with economic liberalization have had positive effects on Turkish economy. Today travel and tourism has come to be one of the sectors whereby the highest amount of foreign currency is obtained across the world. In general, the developing countries which have a current account deficit under the negative effect of the item of foreign trade make use of the balances of service to close this deficit and use the balance of foreign tourism having a surplus in budget within this balance. This study is intended to reveal the importance of tourism sector in the balance of current accounts in Turkey. Towards this end, there is a brief mention of the balance of current accounts and its importance in the first chapter of the study in which historical development of the balance of current accounts and the process of current account deficit will be analysed through various measurements and graphics. In the second chapter, a mention is made of the importance of tourism sector in the economies of countries on the whole and its revenue-generating contributions; development of the sector in Turkey is dealt with in the light of the numbers of tourists, revenues of tourism, etc. In the third chapter, there is a place for the effects of tourism sector on current accounts in Turkey and the effects in questions are again dealt with through various tables and graphics. The study is concluded with the conclusion part containing a general evaluation and recommendations.

Keywords:

Balance of Current Accounts, Foreign Trade Deficit, Balance of Payments, Tourism Revenues,

PDF

___

Alkin, E. (1990). Uluslararası Ekonomik İlişkiler. İstanbul: Filiz Kitapevi.
Alp, E.A., Genç, E.G. (2015). The Relationship Between Current Account Deficit and Tourism: The Case of Turkey. International Journal of Economics and Financial Issues, 5(2), 447-453.
Boria, C., Disyatat, P. (2015). Capital Flows and Current Account: Takşng financing (more) seriously. BIS Working Papers, No: 525.
Bozgeyik, Y., Eban, F. (2017). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Dengesi Üzerindeki Etkisi: 2000-2015 Dönemine İlişkin Ampirik Çalışma. Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (11), 966-978.
Celasun, M. (2001). Gelişen Ekonomilerin Dış Kaynak Kullanımı. Finansal Krizler ve Türkiye Örneği. Doğu Batı Dergisi, 4 (17), 42-173.
Chuck, Y. (Ed.) (1997). International Tourism: A Global Perspective. Madrid: World Tourism Organization (WTO) Publications.
Corden, W. M. (1994). Economic Policy, Exchange Rates, and the International System. Oxford: Oxford University Press.
Cihangir, M., Erkan, B., Harbalıoğlu, M. (2014). The Effect on Current Account of Net Tourism Revenues in Turkey. European Scientific Journal, 10 (13), 47-65.
Çelik Uğuz, S., (2014). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Turizmin Önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 16 (26), 18-22.
Çelik, T., Kaplan, M., Barak, D. (2017). Türkiye’de Turizm Gelirlerinin Cari Açığın Sürdürülebilirliğine Etkisi: 1980-2016. International Journal of Academic Value Studies, 3 (14), 249-259.
Çoban, O., Özcan, C. (2013). Türkiye’de Turizm Gelirleri-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Nedensellik Analizi (1963-2010). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8 (1), 243-261.
Dinçer, M.Z. (1993). Turizm Ekonomisi ve Türkiye Ekonomisinde Turizm. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basımevi.
Dornbusch, R., Fischer F. (1990). Macroeconomics. McGraw-Hill. International Editions.
DPT, (2006). Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı Turizm Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.
Erdoğan, H. (1996). Uluslararası Turizm. Bursa: Uludağ Üniversitesi Basımevi.
Eren, A. (1999). Türkiye’nin Ekonomik Yapısı ve Güncel Sorunlar. Muğla: Muğla Üniversitesi Yayını.
Freund, C.,Warnock, F. (2005). Current Account Deficit in Industrial Countries: The Bigger They Are, The Harder They Fall?, NBER Working Paper Series, No: 11823, December, 1-39.
Kara, O., Çömlekçi, İ., Kaya, V. (2012). Turizm Gelirlerinin Çeşitli Makro Ekonomik Göstergeler ile İlişkisi: Türkiye Örneği (1992-2011). Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 75-100.
Karluk, R. (2009). Uluslararası Ekonomi: Teori ve Politika. 9. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
Keskin, A. (2017). Türkiye’de Cari Açık Sorunu ve Açığın Finansman Yapısı: 1989-2015 Dönem Analizi. AİD, 50 (3), 89-125.
Kuşat, N., (2017). Cari Açıklarla Mücadelede Turizm Sektörü ve Türkiye Analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (20), 108-118.
Mankiw, N. G. (2011). Prcinciples of Macroeconomis. 6th Edition. Mason: Cengage Learning.
Olalı, H.,Timur, A. (1986). Turizmin Türk Ekonomisindeki Yeri. İzmir: Ofis Matbaacılık.
Ongan, S. (2008). The Sustainability of Current Account Deficits and Tourism Receipts in Turkey. The Internaional Trade Journal. 22 (1), 39-62.
Özkök, F., Tufan, E., Hamarat, B. (2007). Effect Of Tourism Income On Current Account Deficit In Turkey. International Tourism Biennial. Çanakkale, 250-261.
Özkök, F.G. (2008). Az Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Turizmin Ekonomik Etkileri. Bursa: Ekin Yayınları.
Parasız, İ. (1996). Uluslararası Para Sistemi. Bursa: Ezgi Kitabevi.
Proença, S., Soukiazi, E. (2008). Tourism as an Economic Growth Factor: a Case Study for Southern European Countries. Tourism Economics, 14 (4), 791–806.
Saatçioğlu, C. (2005). Ödemeler Dengesi ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. http://archive.ismmmo.org.tr/docs/malicozum/55MaliCozum/11%202055%20cem%20saatcıoglu.doc., (Erişim Tarihi: 21.03.2018).
Şen, A., Şit, M. (2015). Turizm Gelirlerinin Türkiye Ekonomisindeki Rolü ve Önemi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 30-45.
Şit, M. (2016). Türkiye Ekonomisinde Net Turizm Gelirlerinin Cari İşlemler Açığını Azaltmadaki Etkisinin Analizi: 1980-2015 Dönemi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (4), 57-67.
TCMB, https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket/#collapse_18., (Erişim Tarihi: 22.03.2018).
Toskay, T. (1989). Turizm: Turizm Olayına Genel Yaklaşım. 3. Baskı. İstanbul: Der Yayınları.
Tuncer, N. (2001). Para Krizleri ve Türkiye. İktisat Dergisi, 410-411.
UNWTO, (2011). Tourism Highlights, 2011 Editions, http://www.unwto.org/facts/menu.html., (Erişim Tarihi: 08.03.2018).
UNWTO, (2010), Tourism Highlights, 2010 Editions, https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284413720, (Erişim Tarihi: 13.03.2018).
Uygur, E. (2004). Cari Açık Tartışmaları. İktisat, İşletme ve Finans, 19 (222), 5-20.
Yarcan, Ş. (1996). Türkiye’de Turizm ve Uluslararasılaşma. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
Yayar, R. ve Demir, Y. (2014). Türkiye’de Sürdürülebilir Cari Açık. Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1), 118-148.