Türkçe ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine Dönük Özyeterlik Algılarının Değerlendirilmesi

Problem Durumu: Vardarlı’ya (2005) göre öz yeterlik, benlik sisteminin edilgin bir özelliği ya da belirleyicisi değil, bireyin bir işi yapabilme yeterliğinin, yaptığı işlerdeki başarılarının, güdülerinin ve özdüzenleme mekanizmaları gibi benlik sistemini oluşturan diğer öğelerin bileşkesinden oluşan devingen bir yönüdür. Öz yeterlik yeteneklere olan inanca dayanır; amaçlara ulaşmak için gerekli bir davranışı düzenleyip ortaya koyabilmek için gereklidir; bireyin belirli bir durumda ya da sorun karşısında başarılı olup olmayacağına ya da bununla nasıl başa çıkacağına ilişkin kişisel görüşünü/inancını oluşturur (Bıkmaz, 2004; Hamurcu, 2006; Özçelik ve Kurt, 2007; Tuckman, 1991). Öz yeterlik algıları, kişilerin duygularını, düşüncelerini, güdülerini ve davranışlarını belirleyici bir etkiye sahiptir ve eğitimde üzerinde durulması gereken önemli özelliklerdendir (Bandura, 1994; Aşkar ve Umay, 2001). Olumlu öz yeterlik beklentisi, bireyin güdülenme derecesini artırmakta, yeni ve zor görevlerle başa çıkabilmesini sağlamakta, onu çaba harcamaya istekli kılmaktadır. Zimmerman’a (1995: 204-208) göre, öz yeterlik algısı yüksek öğrenciler, derslerde daha çok çaba harcamakta, başarıya ulaşmak için daha ısrarcı olmakta ve daha yüksek akademik başarıya sahip olmaktadır. Öğretmenlerin kendilerini öğretmenlik mesleğinin gereklerini yerine getirebilme açısından nasıl gördükleri “öğretmen özyeterliği” kavramıyla karşılanabilir (Schunk, 2009; Gibson, Dembo, 1984).Araştırmanın Amacı: Amacı Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının öz yeterlik algılarını belirleyebilmek olan çalışmanın problem tümcesi “Türkçe ve sınıf öğretmenliği lisans öğrencilerinin öz yeterlik algı düzeyleri farklı değişkenlere göre incelendiğinde değişiklik göstermekte midir?” olarak belirlenmiştir. Araştırmanın problemi ışığında çözümü aranan alt problemler şunlardır:1. Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının meslekî öz yeterlik algı puanlarının ölçekteki faktörler bağlamında düzeyleri nedir?2. Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının meslekî öz yeterlik algı puanları sınıf düzeyi bağlamında farklılık göstermekte midir?3. Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının meslekî öz yeterlik algı puanları öğrencinin öğretim gördüğü bölüm bağlamında farklılık göstermekte midir?4. Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının meslekî öz yeterlik algı puanları öğrencinin cinsiyeti bağlamında farklılık göstermekte midir?Araştırmanın Yöntemi: Çalışma, tarama modelindedir. Tarama modeli, geçmişte ya da halen varolan bir durumu varolduğu biçimiyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır. Araştırmaya konu olan olay, birey ya da nesne kendi koşulları içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışılır (Karasar, 2013). Araştırmanın verileri Ülper ve Bağcı (2012) tarafından geliştirilen “Öz yeterlik Algısı Ölçeği”nden elde edilmiştir. Bu ölçme aracı beşli likert tipi bir ölçme aracıdır. Öğretmen adaylarının her bir maddeye ilişkin görüşlerini çok zayıf, zayıf, orta, iyi ve çok iyi seçeneklerinden birini seçerek belirtmeleri gerekmektedir. Çok zayıf seçeneği bir puan, çok iyi seçeneği ise 5 puan olarak puanlanmıştır. 51 soruluk ölçme aracında ilk 15 soru öğretim bilgisini; 16-26 sorular (16 ve 26 dâhil) özel alan bilgisini; 27- 35 sorular genel alan bilgisini; 36-47 sorular öğretim uygulamalarını; 48- 51 sorular ise ölçme uygulamalarını ölçmeye yöneliktir. Araştırmada elde edilen veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 21.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Niceliksel verilerin karşılaştırılmasında iki grup arasındaki farkı t-testi, ikiden fazla grup durumunda parametrelerin gruplararası karşılaştırmalarında tek yönlü (One way) Anova testi ve farklılığa neden olan grubun tespitinde Scheffe testi kullanılmıştır.Araştırmanın Bulguları, Sonuç ve Önerileri: Araştırmaya katılan öğrencilerin “öğretim bilgisi”; “özel alan bilgisi”; “genel alan bilgisi”; “öğretim uygulamaları” düzeyleri ortadır; “ölçme uygulamaları” düzeyleri ise yüksektir. “Öz yeterlik genel” düzeyleri ise orta olarak saptanmıştır. Kılıç (2007), sınıf öğretmenliği bölümünde okuyan toplam 296 öğrenci üzerinden bir araştırma yapmıştır; sonuçta da öğrencilerin dersleri iyi düzeyde öğrendiklerini düşündükleri gözlemlemiştir. Bu çalışmada ise Türkçe ve sınıf öğretmeni adaylarının öz yeterlik algılarına ilişkin genel görünüm “orta” düzeydedir. Bu bağlamda araştırmanın bulguları Coşkun, Gelen ve Öztürk (2009) tarafından Türkçe öğretmeni adaylarının planlama, uygulama ve değerlendirme boyutlarından oluşan öz yeterlik algılarını saptamak amacıyla gerçekleştirilen araştırmanın bulgularıyla ve öğretmen adaylarının genel öğretmenlik davranışları açısından yeterliklerini araştıran Erişen ve Çeliköz’ün (2003) bulgularıyla uyuşmaktadır. Onların araştırma bulgularına göre Türkçe öğretmeni adayları öz yeterlik açısından kendilerini yeterli düzeyde bulmamaktadır. Ülper ve Bağcı’ya (2012) göre ise, Türkçe öğretmeni adaylarının öğretim bilgisi; özel alan bilgisi; öğretim uygulamaları, ölçme uygulamaları ve mesleki öz yeterlik algıları “iyi” düzeydedir. Buna karşın genel alan bilgisine ilişkin durumları ise “orta” düzeydedir. Gelbal ve Kelecioğlu (2007) tarafından 242 öğretmen üzerinden yapılan araştırmanın sonuçları da öğretmen adaylarının ölçme uygulamalarına ilişkin algıları bakımından bu araştırmanın bulgularıyla benzerlik göstermektedir. Gelbal ve Kelecioğlu, bu araştırmalarının sonucunda öğretmenlerin ölçme yöntemleri hakkında kendilerini “orta” ve “çok” düzeyde yeterli gördüklerini bulgulamıştır. Araştırmaya katılan 400 öğrencinin, sınıf düzeyi 3 olanlarının ölçme uygulamaları puanları, sınıf düzeyi 2 olanların ölçme uygulamaları puanlarından yüksek bulunmuştur. Sınıf düzeyi 4 olanların ölçme uygulamaları puanları, sınıf düzeyi 2 olanların ölçme uygulamaları puanlarından yüksek bulunmuştur: sınıf düzeyi değişkenine göre grup ortalamaları arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır (p>0.05). Türkçe Öğretmenliğinin öğretim bilgisi puanları, sınıf öğretmenliğinin öğretim bilgisi puanlarından yüksek bulunmuştur. Türkçe Öğretmenliğinin özel alan bilgisi puanları (x=3.591), sınıf öğretmenliğinin özel alan bilgisi puanlarından yüksek bulunmuştur. Türkçe Öğretmenliğinin genel alan bilgisi puanları, sınıf öğretmenliğinin genel alan bilgisi puanlarından yüksek bulunmuştur. Türkçe Öğretmenliğinin öğretim uygulamaları puanları, sınıf öğretmenliğinin öğretim uygulamaları puanlarından yüksek bulunmuştur. Türkçe Öğretmenliğinin ölçme uygulamaları puanları, sınıf öğretmenliğinin ölçme uygulamaları puanlarından yüksek bulunmuştur. Türkçe Öğretmenliğinin öz yeterlik genel puanları, sınıf öğretmenliğinin öz yeterlik genel puanlarından yüksek bulunmuştur. Araştırmaya katılan öğrencilerin öğretim bilgisi, özel alan bilgisi, genel alan bilgisi, öğretim uygulamaları, öz yeterlik genel puanları ortalamalarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan t-testi sonucunda grup ortalamaları arasındaki fark istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır. Bu bulgu, Coşkun, Gelen ve Öztürk (2009); Ülper ve Bağcı’nın (2012); Saracaloğlu, Karasakaloğlu ve Gencel’in (2010); Yılmaz ve Çokluk Bökeoğlu’nun (2008)  bulgularıyla örtüşmektedir; ancak araştırmada kızların ölçme uygulamaları puanları, erkeklerin ölçme uygulamaları puanlarından yüksek bulunmuştur ve bu fark istatistiksel açıdan da anlamlıdır. Araştırmadan elde edilen bulgura göre öğretmen adaylarının öz yeterlik algıları “orta” düzeydedir. Adayların öz yeterlik algıları cinsiyet ve sınıf düzeyi bakımından farklılık göstermemektedir. Bölüme göre ise öz yeterlik algısı fark göstermektedir. Alanyazındaki ilgili çalışmalarda elde edilen bulguların bazılarının tarafımızdan elde edilen bu bulgularla örtüştüğü buna karşın bazılarının ise tam karşıtı bir sonuç ortaya koyduğu gözlenmektedir. Bu durum ölçme araçlarının yapısal ve içeriksel özellikleriyle ilgili olabileceği gibi, araştırmaya katılan öğretmen adaylarının özellikleriyle de ilgili olabilir. 

An Assessment on Self-Efficacy of Candidate Turkish and Primary School Teachers for Teaching Profession

Problem Statement: Self-efficacy is not a passive characteristic or determiner of the self-system, but a dynamic aspect of the other factors that make up the self-system such as the capacity to do work, the success one experiences in that work, motives and self-regulation mechanisms. The self-efficacy perception level of the undergraduate students who study at the Turkish and Primary School Teaching Department changes when they are examined in accordance with the different variations?Purpose: In the research, it was aimed to specify the self-efficacy perception of the candidate Turkish and primary school teachers.Method: The study is screening model. The data of this study was obtained through “Self-Efficacy Scale” developed by Ülper and Bağcı (2012). The data obtained in this study was analysed using SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 21.0 program. In comparing the quantitative data t-test was used to define the differences between two groups. One-Way ANOVA test was used to compare the parameters among the groups when the number of the group was more than two. The Scheffe test was used to identify the group causing the difference.Findings and Results: The “teaching knowledge”, “specific field knowledge”, “general field knowledge” and “teaching implementations” level of the students, who participated in this study, is fair. Their “measurement implementations” are high. It is found that their “general self-efficacy” level is fair. Among the 400 student who participated in this study, the measurement implementation scores of the students at the grade 3 were found to be higher than those of the students at the grade 2. The measurement implementation scores of the students at the grade 4 were found to be higher than those of the students at the grade 2. Conclusions and Recommendations: According to the findings of this study the self-efficacy perception of the candidate teachers is at the “fair” level. The self-efficacy perception of the candidates is not different from each other in terms of gender and grade level. The self-efficacy perception is different in according to the department they study. It is observed that some of our findings overlap with the findings obtained in the literature while some of them set totally opposite results forth. This may result from structural and contextual features of the measurement tools as well as the personal traits of the candidate teachers participated in this study. 

___

  • Alpan, G.B., Ozer, A, Erdamar, G.K. & Subasu, G. (2014). The development of a student teacher concerns scale. Eurasian Journal of Educational Research, 54, 151-170.
  • Aslan, C. (2010). The opinions of the turkish education postgraduate students about their academic self-efficacy. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty, 10(9), 87-115.
  • Askar, P. & Umay, A. (2001). Perceived computer self-efficacy of the students in the elementary mathematics teaching programme. Hacettepe University Journal of Education Faculty, 21, 1-8.
  • Bandura, A. (1993). Perceived self-efficacy in development and functioning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148.
  • Bandura, A. (1994). Self-efficacy. In V.S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of human behavior (pp. 71-81). New York: Academic Press.
  • Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W. H. Freeman and Company.
  • Bikmaz, F.H. (2004). Sinif ogretmenlerinin fen ogretiminde oz yeterlik inanci olceginin gecerlik ve guvenirlik calismasi. National Education Journal, 161.
  • Bulut, I. (2009). Evaluation of teacher candidates’ attitudes concerning teaching profession (Dicle and Firat University Sample). Dicle University Ziya Gokalp Journal of Education Faculty, 14, 13-24.
  • Cakan, M. (2004). Comparison of elementary and secondary school teachers in terms of their assessment practices and perceptions toward their qualification levels. Ankara University Journal of Education Faculty, 37(2), 99- 114.
  • Coskun, E., Gelen, S. & Ozturk, E.P. (2009). An evaluation of competency perceptions of prospective Turkish teachers. Journal of Mustafa Kemal University Graduate School of Social Sciences, 6(12), 140-163.
  • Cephe, P.T. & Yalcin, C.G. (2015). Beliefs about foreign language learning: The effects of teacher beliefs on learner beliefs. Antropologist, 19(1), 167-173.
  • Demirtas, H., Comert, M. & Ozer, N. (2011). Ogretmen adaylarinin oz yeterlik inanclari ve ogretmenlik meslegine iliskin tutumlari. Education and Science, 36(159), 96-111.
  • Eggen, P. & Kauchak, D. (1999). Educational psychology. New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
  • Ekici, G. (2008). The effects of the classroom management lesson on preservice teachers’ teacher sense of self-effıcacy. Hacettepe University Journal of Education Faculty, 35, 98-110.
  • Erdemli, O. (2015). Teachers’ withdrawal behaviors and their relationship with work ethic. Eurasian Journal of Educational Research, 60, 201-220
  • Erisen, Y. & Celikoz, N. (2003). The self-perception on competency of the prospective teachers in terms of general teacher behaviors. Turkish Journal of Educational Sciences, 1(4), 427-439.
  • Gelbal, S. & Kelecioglu, H. (2007). Teachers’ proficiency perceptions of about the measurement and evaluation techniques and the problems they confront. Hacettepe University Journal of Education Faculty, 33, 135-145.
  • Gibson, S. & Dembo, M. (1984). Teacher efficacy: A construct validation. Journal of Educational Psychology, 76(4), 569-582.
  • Negiş-Isik, A. & Derinbay, D. (2015). Principals’ sense of efficacy scale: Validity and reliability study. Eurasian Journal of Educational Research, 60, 1-16.
  • Karasar, N. (2013). Bilimsel arastirma yontemleri. Ankara: Nobel Yayinlari.
  • Kurtulmus, N. & Cavdar, O. (2010). Ogretmen adaylarinin fen ogretimine yonelik oz yeterlikleri. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(3), 1302-1315.
  • Noyeles, A., Hornik, S.R. & Johnson, R.D. (2014). Exploring the dimensions of self-efficacy in virtual world learning: Environment, task, and content. Journal of Online Learning and Teaching, 10, 2, 255- 271.
  • Ozcelik, H. & Kurt, A. (2007). Ilkogretim ogretmenlerinin bilgisayar oz yeterlikleri: Balikesir ili ornegi. Elementary Education Online, 6(3), 441-451.
  • Sag, R. (2010). Etkinlik teorisine gore zenginlestirilmis birlestirilmis siniflarda ogretim uygulamalarinin adaylarin oz yeterlik algilarina etkisi. Egitim ve Bilim, 35(158), 44-57.
  • Sag, R. (2011). Birlestirilmis sinif ogretmeni olmaya yonelik oz yeterlik olcegi gelistirilmesi. Hacettepe University Journal of Education Faculty, 41, 386-397.
  • Saracaloglu, A.S., Karasakaloglu, N. & Gencel, S.E. (2010). Analysis on Turkish teachers' self efficacy levels according to various variables. Electronic Journal of Social Sciences, 33, 265-283.
  • Saunders, R. (2012). Assessment of professional development for teachers in the vocational education and training sector: An examination of the concerns based adoption model. Australian Journal of Education, 56(2), 182-204.
  • Schunk, D.H. (2004). Learning theories an educational perspective. Pearson Merrill.
  • Schunk, D.H. (2009). Ogrenme teorileri, egitimsel bir bakis. Ankara: Nobel Yayin Dagitim.
  • Swackhamer, L.E., Koellner, K., Basile, C. & Kimbrough, D. (2009). Increasing the self-efficacy of in-service teachers through content knowledge. Teacher Education Quarterly, 36(2), 63-78.
  • Ulper, H. & Bagci, H. (2012). Self efficacy perceptions of Turkish teacher candidate. Turkish Studies, 7/2, 1115- 1131.
  • Yilmaz, K. & Cokluk-Bokeoglu, O. (2008). Primary school teachers’ belief of efficacy. Ankara University Journal of Education Faculty, 41(2), 143-167.
  • Yilmaz, M., Gurcay, D. & Ekici, G. (2007). Adaptation of the academic self-efficacy scale to Turkish. Hacettepe University Journal of Education Faculty, 33, 253-259.
  • Zimmerman, B.J. (1995). Self-efficacy and educational development. In A. Bandura (Ed.), Self- efficacy in Changing Societies. UK: Cambridge University Press.