Problem Durumu: Ders kitapları, öğretim programlarında yer alan konulara ait bilgileri planlı bir şekilde sunan, düzenli bir şekilde açıklayan, öğrenciyi dersin hedefleri doğrultusunda yönlendiren, eğitim sürecinin vazgeçilmez araçları olan tamamlayıcı öğretim materyalleridir. Ders kitabına yönelik yapılan çalışmalar incelendiğinde kitapların; anlatım biçimi, içerik, tasarım, görsellik, fiziksel özellikleri, içerdiği etkinlikler, kullanılan yöntem ve teknikler, içerdiği sorular ve deneyler, aktiviteler, kavram yanılgıları, organizasyonlar, resimler, metin seçimi, ünite sonu soruları ve değerlendirmeler, indeks ve ek sözlükler, bilimsel içerik, okunabilirlik, hedef yaş grubuna uygunluk, ders kitaplarına yönelik öğretmen ve öğrenci görüşleri gibi kitabın nicelik ve niteliğine yönelik pek çok araştırmanın yapıldığı görülmektedir. Alanyazın taramasında, sosyal bilgiler ders kitaplarındaki etkinliklerin eleştirel düşünme standartları doğrultusunda incelendiği herhangi bir araştırmanın yapılmadığı tespit edilmiştir. Bu nedenle böyle bir çalışmanın yapılmasına karar verilmiştir. Bu çalışma ile ders kitapları hazırlanırken eleştirel düşünme standartlarının göz önünde bulundurulması konusunda yazarların dikkatinin çekilmesi ve dolayısıyla ders kitaplarının niteliğinin artması düşünülmektedir.Araştırmanın Amacı: Bu çalışmanın amacı, ilkokul dördüncü sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan “geçmişimi öğreniyorum ve yaşadığımız yer” ünitelerinin Nosich’in ortaya koyduğu açıklık, doğruluk, önem/alaka, yeterlilik, derinlik/genişlik, kesinlik eleştirel düşünme standartları doğrultusunda incelemektir.Araştırmanın Yöntemi: Bu araştırmada, ilkokul dördüncü sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan “geçmişimi öğreniyorum ve yaşadığımız yer” üniteleri Nosich'in ortaya koyduğu eleştirel düşünme standartları doğrultusunda inceleyebilmek için nitel araştırma modeli kullanılmıştır. Çalışmanın evrenini ilkokul dördüncü sınıf sosyal bilgiler ders kitapları oluşturmaktadır. Örneklemini ise Tuna Yayıncılığa ait dördüncü sınıf sosyal bilgiler ders kitabı oluşturmaktadır. Bu kitap, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından kabul edilip, 2013-2014 eğitim-öğretim yılında ülke genelinde kullanılıyor olmasından dolayı seçilmiştir. Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi yöntemi kullanılarak veriler toplanmıştır. Verilerin analizinde, dördüncü sınıf sosyal bilgiler ders kitabında yer alan “geçmişimi öğreniyorum ve yaşadığımız yer” üniteleri eleştirel düşünme standartları doğrultusunda uygunluğunun incelenip var olan durumu açıklamak istenildiğinden betimsel analiz kullanılmıştır. Betimsel analizde, elde edilen veriler daha önceden belirlenen temalara göre özetlenip ve yorumlanabilir. Bu araştırmada da, elde edilen bulgular daha önceden belirlenen eleştirel düşünme standartları çerçevesinde temalara göre düzenlenmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmada, incelenen ders kitabındaki etkinlikler eleştirel düşünme standartlarına uygun olup olmadığına tek tek bakılmıştır. Sonuçlar tablolarda gösterilmiştir. Tablolarda ( + )işareti eleştirel düşünme standardının olduğunu, ( - )işareti olmadığını göstermektedir.Araştırmanın Bulguları: Elde edilen bulgulara göre ders kitabındaki etkinliklerin eleştirel düşünme standartlarından açıklık, doğruluk, önem/alaka, yeterlilik standartlarını yüksek oranda, derinlik/genişlik ve kesinlik standartlarını kısmen karşıladığı belirlenmiştir.Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Açıklık standardı ile ilgili sonuçlara bakıldığında ünitelerin bu standardı yüksek oranda karşıladığı görülmüştür. Ünitelerde öğrencilere sorulan sorular ile etkinlik yönergelerinin açık ve anlaşılır bir şekilde yazıldığı, etkinliklerin çoğunun sade olduğu, öğrencilerin seviyelerine uygun bir dille yazıldığı belirlenmiştir. Bu da etkinliklerin anlaşılırlığını kolaylaştırmaktadır. Buna karşın, bazı etkinliklerin çok fazla ayrıntılı bir şekilde açıklandığı tespit edilmiştir. Bu da, öğrencilerin etkinlikleri okurken sıkılmalarına neden olacağını düşündürtmektedir. Kitaptaki ifadelerin somutlaştırılması için örneklerin verildiği ve görsellerin kullanıldığı görülmüştür ve görsellerin etkinliklere uygun olduğu tespit edilmiştir. Doğruluk standardı ile ilgili sonuçlara bakıldığında üniteler ile ilgili olarak; verilen bilgilerin genellikle doğru olduğu görülmüştür. Öğrencilerin sosyal çevresini tanıyıp anlamasını sağlayan, çevresindeki gelenek, görenek ve adetleri tanıtan, tarih ile ilgili bilgiler veren sosyal bilgiler ders kitaplarının eksiksiz ve doğru bilgiler içermesi son derece önemlidir. Bu kitapların yanlış bilgiler içermesi, öğrencilerin kavramları yanlış öğrenmesine neden olabilir. Ünitelerdeki etkinliklerin bazılarında sebep-sonuç ilişkisi kurulurken, bazılarında kurulmadığı görülmüştür. Bu da, sosyal bilgiler dersinde en önemli ilklerden biri olan, olaylar arasında neden-sonuç ilişkisini kurmanın kazandırılmamasına neden olabilir. Bu durum, ders kitabının önemli bir eksikliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Önem/Alaka standardı ile ilgili sonuçlara bakıldığında üniteler ile ilgili olarak; ders kitabı içerisinde yer alan konuların öğrencilerin günlük hayatları için önem taşıdığı görülmüştür. Sosyal bilgiler dersi, günlük hayat ile iç içe olması gereken bir derstir. Öğrencilerin içinde yaşadıkları toplumdan kopmadan, güncel konulardan haberdar, bilgili birer birey olarak sosyalleşebilmesi için sosyal bilgiler dersi büyük önem taşımaktadır. Sosyal bilgiler dersi, öğrencilerin çevresinde olup bitenlere karşı duyarlı, sorumluluk sahibi, sorunlar karşısında çözüm üretmek için istekli vatandaşlar yetiştirilmesini hedefler. Bunun için de güncel olayların ve günlük hayatlarında kullanılacak bilgilerin sosyal bilgiler dersinde öğretilmesi önem arz etmektedir. Yeterlilik standardı ile ilgili sonuçlara bakıldığında üniteler ile ilgili olarak; kitapta yer alan bilgilerin kazanımları kazandırmak için yeterli olduğu görülmüştür. Ancak gereğinden fazla ve farklı etkinlik olduğu tespit edilmiştir. Bu durumda, öğrencilerin etkinlik sonucunda ulaşmaları gereken kazanımlara ulaşamayacaklarını düşündürmektedir. Ünitelerde yer alan etkinliklerle gereksiz ve oldukça fazla bilgi yer almaktadır. Bu durum öğrencilerde kafa karışıklığına neden olmaktadır. Çok fazla etkinlik ve bilginin olmasının yeterli değil, abartılı olduğu düşünülmektedir. Ayrıca bu durum kitabın kalitesini de düşürmektedir. Derinlik/Genişlik standardı ile ilgili sonuçlara bakıldığında üniteler ile ilgili olarak; kitapta yer alan çoğu etkinlikler ile ilgili açıklamaların yapıldığı görülmektedir. Ünitelerde yer alan etkinliklerin çoğunda konular en ince ayrıntısına kadar açıklanırken, az sayıda etkinlik ayrıntılı bir şekilde açıklanmamıştır. Bu bulguda, kitabın bir eksikliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Ünitelerde yer alan etkinlikler ile ilgili farklı bakış açılarının yer almadığı tespit edilmiştir. Bu da kitabın önemli bir eksikliği olarak değerlendirilmektedir. Çünkü sosyal bilgiler dersinin amaçlarından birisi öğrencilere farklı bakış açıları kazandırmaktır. Bunun için ders kitaplarının da bu amacı gerçekleştirmeye yönelik hazırlanması gerekmektedir. Kesinlik standardı ile ilgili sonuçlara bakıldığında üniteler ile ilgili bazı hatalara rastlanılmıştır. Bilgilerde hataların olması kesinlik standardı ile bağdaşmamaktadır. Eleştirel düşünme kesinlik standardını karşılayan her hangi bir kitapta bilgiler; hatasız, yeterince ayrıntılı, sebep ve sonuç ilişkileri tutarlı olmalı ve kesinlik içermelidir. Ünitede birkaç konu dışında yeterince ayrıntıya girilmiş, bu durumun örnekleri de derinlik/genişlik standardı altında verilmiştir. Ünitelere ait etkinliklerin doğru bilgiler içermesi, olayların sebep ve sonuçlarının belirtilmesi kesinlik standardı için vazgeçilmezdir. Bu ünitelere ait etkinliklerde kesinlik içeren ifadeler kullanıldığı, ünitelere ait etkinliklerin kazanımlarla ilişkili olduğu tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına dayalı olarak aşağıdaki öneriler geliştirilmiştir:1.     Sosyal bilgiler ders kitapları hazırlanırken sadece konu alanı uzmanlarının değil diğer uzmanlarla birlikte(program geliştirme uzmanı, üniversiteden konu alanı uzmanı, branş öğretmeni, eğitim psikoloğu, eğitim teknoloğu vb.) bir ekip çalışmasıyla, ciddi anlamda pilot uygulamalar yapılarak ve kitapların eleştirel düşünme becerisi gibi çağdaş eğitim anlayışına uygun becerileri öğrencilere kazandıracak şekilde hazırlanması eğitimin gelişip ilerlemesine katkı sağlayacaktır. 2.     Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından, ülke genelinde uygulanacak olan ders ve kitapları daha bir titizlikle incelenip seçilmelidir.

Problem Statement: Various research have been conducted investigating the quality and quantity of textbooks such as wording, content, design, visuality, physical properties, activities, methods and techniques, questions and experiments, events, misconceptions, organizations, pictures, text selection, end of unit questions and assessments, indexes and glossaries, scientific content, readability, suitability for the target age group, and the opinions of teachers and students about specific textbooks. A literature review identified that no research has been carried out on social studies textbooks that has analyzed these textbooks in accordance with the standards of critical thinking. Therefore it was determined that such a study needed to be performed. With this study, it is thought that the standards of critical thinking should be considered when preparing textbooks in order to draw the attention of the authors so that the quality of textbooks will increase.Purpose of the Study: The aim of the current study is to analyze the units “I am learning my past and the place where we live” in the primary education fourth grade social studies textbook, in accordance with the standards of critical thinking.Method: A qualitative research model was used in the study. Data was collected through document analysis. Themes were formed within the framework of critical thinking standards (i.e., clarity, accuracy, significance/relevance, sufficiency, breadth/depth, precision) regarding the social studies textbook. Descriptive analysis was used to analyze the data.Findings and Conclusion: According to the findings, the activities in the textbook meet critical thinking standards of clarity, accuracy, significance/relevance, sufficiency standards at a high rate, and partially meet the standards for breadth/depth and precision. Recommendations: Arranging the activities in social studies textbooks so as to develop critical thinking skills will contribute to the development of higher level thinking skills of the students, which is one of the main objectives of education. The quality of education will improve provided that social studies textbooks are prepared according to the standards of critical thinking. Textbooks should be meticulously prepared by publishers. The preparation of social studies textbooks not only by the experts but also by other experts(e.g., program development specialist, field specialists from university, branch teachers, educational psychologists, etc.) to facilitate student acquisition of critical thinking skills within the context of modern education mentality along with performing pilot scheme will contribute to the improvement and advance in education.