Zeynep DEMİRTAŞ, Gökçe DAĞTEKİN, Ramazan SAĞLAN, Melike ALAİYE, Muhammed Fatih ÖNSÜZ, Burhanettin IŞIKLI, Fatma Sultan KILIÇ, Selma METİNTAŞ

AKILCI İLAÇ KULLANIMI ÖLÇEĞİ GEÇERLİLİK ve GÜVENİLİRLİĞİ

Erişkinlerin akılcı ilaç kullanımı bilgisini değerlendiren bir ölçek geliştirmek ve bu ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini sağlamaktır. Her madde için madde ayırıcılık gücü indeksi ve güçlük indeksi hesaplandı.Yapı geçerliliğini belirlemek amacıyla açımlayıcı faktör analizi kullanıldı. Güvenilirliğini belirlemek için, Cronbach alfa iç tutarlılık katsayısı hesaplandı. İlacı doktorun önerdiği şekil, miktar ve sürede kullanma uygun akılcı ilaç kullanımı olarak tanımlandı. Testin gecerliliğinin belirlenmesinde, uygun akılcı ilaç kullanım davranışı gösterenlerde ölçekten alınacak puanın daha yüksek olacağı öngörüsünde bulundu. Elde edilen veriler, IBM SPSS (versiyon 15.0) ile değerlendirildi. Ölçek maddelerinin, madde ayırıcılık gücü indeksi 0.20 ile 0.64, güçlük indeksi ise %50–%90 arasında değişmekteydi. Faktör analizinde Kaiser-Meyer Olkin:0.836, Barlett’s test sonucunda p<0.001 idi. Maddelerin toplam korelasyon değerleri %20-51 arasında değişmekteydi. Cronbach’s alpha katsayısı 0.789’du. Geçerliliğin test edilmesinde kullanılan yöntem sonucunda akılcı ilaç kullananların anketten aldıkları puan, kullanmayanlara göre daha yüksek bulundu(p<0.001).Çalışma grubunun ölçekten aldıkları puanlar, 30 yaş altında olanlarda, kadınlarda, öğrenim durumu lise ve üzeri olanlarda, aile gelir durumu iyi olanlarda, yaşadığı yerin sağlık kuruluşuna uzaklığı 1 km ve altında olanlarda, düzenli olarak kullandığı ilaç olmayanlarda daha yüksekti. Ölçek, Türkiye’de akılcı ilaç kullanımı bilgi düzeyini belirlemede kullanılacak, geçerlilik ve güvenilirliği yapılmış ilk ölçek olma özelliği taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Akılcı ilaç kullanımı, bilgi düzeyi, ölçek geliştirme

VALIDITY and RELIABILITY of RATIONAL DRUG USE SCALE

The present study was conducted to develop an instrument for measuring the adult’s rational drug use knowledge levels and to establish the instrument’s validity and reliability. The difficulty index and discrimination index for each item were calculated.Exploratory factor analysis was used to determine construct validity.Cronbach alpha internal consistency coefficient were calculated to determine reliability.Using medicines proper form, quantity and duration recommended by the doctor was defined as the rational use.In order to determine the validity of the test, it was predicted that the score taken from the scale would be higher in those who have appropriate rational drug use behaviors.The obtained data was evaluated with IBM SPSS (version15.0). The discrimination index and difficulty index ranged between 0.20-0.64 and %50–%90, respectively.According to factor analysis Kaiser-Meyer Olkin score was 0.836 and p<0.001 in Bartlett's test result.The item total correlation values ranged from 20 to 51%. Cronbach's alpha coefficient was 0.789.As a result of the method used to determine validity, those who had rational drug use behaviors had higher scores on the questionnaire than those who did not(p<0.001).The study group scores taken from the scale were higher in under the age of 30 years, women, those with high school or above education, with good family income, lived places 1 km or less away from the health facility and who don’t use medications regularly. The scale has the feature of being the first valid and reliable scale to be used to assess the level of rational drug use knowledge in Turkey.

PDF

___

1. World Health Organization. The Rational use of drugs: report of the conference of experts, Nairobi, 25-29 November 1985. 1987. 2. World Health Organization. Promoting rational use of medicines: Core components. Genova: WHO Policy Perspectives on Medicines. 2002; No:5 3. Lu Y, Hernandez P, Abegunde D, Edejer T. World Health Organization. The world medicines situation 2011, Medicine expenditures; Geneva; 2011. 4. T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. İlaç Sektörü Raporu 2016. 5. Le Grand A, Hogerzeil H V, HaaijerRuskamp F M. Intervention research in rational use of drugs: a review. Health policy and planning. 1999;14:89-102. 6. T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu. Topluma Yönelik Akılcı İlaç Kullanımı:2013. SGK yayın no:93. 7. Gliem J A, Gliem R R. Calculating, interpreting, and reporting Cronbach’s alpha reliability coefficient for Likert-type scales. Midwest Research to Practice Conference in Adult, Continuing, and Community Education 2003. 8. McCowan R J, McCowan S C. Item Analysis for Criterion Referenced Tests. Online Submission. 1999. 9. Malinowska K S, Kaczmarek U, Zietek M, Malicka B. Validation of the Polish version of the oral health impact profile-14. Adv Clin Exp Med. 2015;24:129-137. 10.Bian C, Xu S, Wang H, Li N, Wu J, Zhao Y et al. A study on the application of the information-motivation-behavioral skills (IMB) model on rational drug use behavior among second-level hospital outpatients in Anhui, China. Plos One. 2015;10:e0135782. 11.Chaudhari V L, Mali S N, Dawari A, Nishandar T B. Awareness about rational use of medicines among fresh bachelor of medicine and bachelor of surgery graduates. Journal of Education and Health Promotion. 2017;6:94. 12.Arıkan İ, Metintaş S, Kalyoncu C, Yıldız Z. Kardiyovasküler Hastalıklar Risk Faktörleri Bilgi Düzeyi (KARRİF-BD) Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliği. Türk Kardiyoloji Derneği Araştırmaları. 2009;37:35-40.