Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Derslerinde Problem Çözme Becerisi Kazanma Amacına Erişim Düzeyi: Sivas İli Örneği

Anadolu imam hatip liselerinde din öğretimine yönelik derslere meslek dersleri adı verilmektedir. Buderslerde temelde öğrencilerin İslâm dinini doğru kaynaklardan öğrenmesi, İslâm dininin inanç, ibadet ve ahlak esaslarını içselleştirmesi amaçlanmaktadır. Bu amaca ulaşmak için öğrencilerin birçokbilgi, tutum ve davranışın yanı sıra çeşitli beceriler edinmeleri de hedeflenmektedir.Çağın şartları gereği beceri öğretimi son yıllarda önemle üzerinde durulan bir konu haline gelmiştir.Türkiye’de öğretimde beceri temelli yaklaşımın esas alınması da bu durumu ortaya koymaktadır. Buanlayışın gereği olarak derslerde öğrencilerin bazı yaşam becerilerini kazanmaları amaçlanmaktadır.Bu becerilerden bazıları tüm derslerde kazandırılması hedeflenen ortak becerilerdir. Bazıları ise derslere özgü olarak değişkenlik göstermektedir. Tüm derslerde kazandırılması hedeflenen becerilerdenbiri de problem çözme becerisidir.Bireyin hayat sürecinde kendisini rahatsız eden, hedeflerine ulaşmasına engel olan herhangi bir duruma problem denir. Problem çözme becerisi ise bireyin bir sorunla karşılaşması durumunda uyumsağlaması, çözüm yolları geliştirmesi, bunları uygulaması ve böylece problemi bertaraf etmesi anlamına gelmektedir. Birey ve toplum için hayati önem taşıdığı için öğretim sürecinde öğrencilerinproblem çözme becerisini kazanma amacına ulaşması önem arz etmektedir.Meslek derslerinin öğrencilerin problem çözme becerisi kazanma amacına ulaşması için ayrı veönemli bir yeri bulunmaktadır. Nitekim din, hayatı çeşitli açılardan kuşatan, bireye yaşam boyu kılavuzluk eden bir gerçekliktir. Birey, dinî inançları sayesinde problem durumunda farklı başa çıkmastratejileri geliştirebilir. Bu bağlamda İslâm dininin sabır, şükür, tevekkül, tefekkür, istişare, hayrayorma, sorumluluk, çalışkanlık, emanet bilinci, imtihan bilinci, tövbe, bağışlama, yardımlaşma ve etkili iletişim konularındaki öğretileri ile problem çözme becerisi arasında ilişki kurulabilir. Ancak öğrencilerin derslerde problem çözme becerisi kazanma amacına ne düzeyde eriştiği sorusu bilimselolarak araştırılmayı bekleyen bir meseledir.Bu araştırma Türkiye’de ortaöğretim düzeyinde meslekî din öğretiminin yapıldığı Anadolu imam hatip liselerinde okutulan meslek derslerinin öğrencilere problem çözme becerisi kazandırması açısından fonksiyonelliğini saptamak amacıyla yapılmıştır. Bunun yanı sıra çalışmada demografik değişkenlerin etkisine bağlı olarak sonuçların nasıl değiştiğini belirlemek de amaçlanmıştır. Araştırma, Milli Eğitim Bakanlığının uygulamaya koyduğu beceri temelli öğretim anlayışının din öğretimindepratiğe yansımasına katkıda bulunması açısından önemlidir.Araştırmada Sivas ilindeki Anadolu imam hatip liselerinde öğrenim gören 1477 öğrenciye Din Öğretiminde Problem Çözme Becerisi Kazanma Amacına Erişim Düzeyi Ölçeği uygulanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında Anadolu imam hatip lisesi 11. ve 12. sınıf öğrencilerinin meslek derslerinde kişiselproblem çözme becerileri kazanma amacına erişim düzeyi yüksek ( =3.79), toplumsal sorunlara duyarlı olma amacına erişim düzeyi çok yüksek ( =4.29), dinî başa çıkma becerileri kazanma amacınaerişim düzeyi yüksek ( =4.00), dinî sorunları çözme amacına erişim düzeyi yüksektir ( =4.03). Bu bulgulardan hareketle öğrencilerin meslek derslerinde problem çözme becerisi kazanma amacına erişimdüzeylerinin yüksek olduğu tespit edilmiştir ( =3.95).Araştırma sonucunda bağımsız değişkenlere ilişkin bulgular ise şu şekildedir: Ölçekten alınan puanlar, cinsiyet değişkeni açısından ele alınmış, kız öğrencilerin ( =4.04) din öğretiminde problem çözme becerisi kazanma amacına erişim düzeylerinin erkek öğrencilerden( =3.93) daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Ölçekten alınan puanlar, sınıf değişkeni açısından ele alınmış, 11. sınıflarla ( = 3.96) 12. sınıfların( = 4.00) puan ortalamaları arasındaki farkın anlamlı bulunmadığı tespit edilmiştir. Ölçekten alınan puanlar, öğrenim yeri değişkeni açısından ele alınmış, ilçelerde bulunan okullardaöğrenim gören öğrencilerin ( = 4.01) din öğretiminde problem çözme becerisi kazanma amacına erişim düzeylerinin il merkezinde öğrenim gören öğrencilerden ( = 3.97) daha yüksek olduğu tespitedilmiştir. Ölçekten alınan puanlar, Anadolu imam hatip lisesini seçme sebebi değişkeni açısından ele alınmış,tamamen kendi isteği ile seçenlerin lehine anlamlı farklılık bulunmuştur.

Attainment Level for Goal to Get the Problem-Solving Skill in the Anadolu Imam Hatip High School Vocational Courses: Example of Sivas Province

The courses related to religious education in Anatolian Imam Hatip High Schools are called vocational courses. In these courses, it is mainly aimed that students learn Islam from the main sources and internalize the principles of belief, worship and morality of Islam. In order to achieve this goal, students are aimed to acquire a variety of skills as well as a lot of knowledge, attitude and behavior. As a requirement of the era, skill teaching has become an important topic in recent years. To be based on the skill-based approach in education in Turkey also reveals this situation. As a requirement of this understanding, it is aimed that students gain some life skills in the courses. Some of these skills are common skills that are aimed to be gained in all courses. Others vary depending on the courses. One of the skills aimed to be acquired in all courses is the problem-solving skill. Any situation that disturbs oneself in the life process of the individual and prevents him from reaching his goals is called a problem. Problem solving skill-in case of the individual faces a problem-means adapting, developing solutions and applying them to eliminate the problem. Since it is vital for the individual and society, it is important that the students reach the goal of gaining problem-solving skills during the teaching process. Vocational courses have a particular and important place for students to achieve their goal of gaining problem-solving skills. As a matter of fact, religion is a reality that encompasses life from various angles and guides the individual throughout life. Thanks to their religious beliefs, the individual can develop different coping strategies in case of problems. In this context, it can be established the relationship between the problem-solving skill and teachings of the Islam on subjects such as patience,gratitude, trust in God, contemplation, consultation, interpret favorably, responsibility, diligence, trust awareness, exam awareness, repentance, forgiveness, solidarity and effective communication. However, the question of the to what extent students achieve the goal of getting problem-solving skills in the courses is a matter that is waiting to be researched scientifically. This research was conducted to determine the functionality of vocational courses, in terms of providing students problem solving skills, taught in Anadolu Imam Hatip High Schools where vocational religious education is conducted at secondary level in Turkey. Furthermore, in this study, it was aimed to determine how the results change depending on the effect of demographic variables. This research was conducted to determine the functionality of vocational courses, in terms of providing students problem solving skills, taught in Anadolu Imam Hatip High Schools where vocational religious education is conducted at secondary level in Turkey. Furthermore, in this study, it was aimed to determine how the results change depending on the effect of demographic variables. The research is important in terms of contributing to the reflection of the skill-based teaching approach put into practice by the Ministry of National Education in practice in religious education. In the study, 1477 students studying in Anatolian Imam Hatip High Schools in Sivas province were applied the Attainment Level Scale for Goal to Get the Problem-Solving Skill in the Religious Teaching. Looking at the results of the research, it has been determined that Anatolian Imam Hatip High School 11th and 12th grade students have a high level of access to the goal of gaining personal problem solving skills ( =3.79), the level of access to the purpose of being sensitive to social problems is very high ( =4.29), the level of access to the purpose of acquiring religious coping skills is high ( =4.00),the level of access to the purpose of solving religious problems skills is high ( =4.03) in vocational courses. Based on these findings, it was determined that the students have a high level of access to the purpose of gaining problem solving skills in vocational courses ( =3.95). As a result of the research, the findings regarding the independent variables are as follows:  The scores obtained from the scale were handled in terms of gender variable, it was determined that female students ( =4.04) had higher levels of achievement of problem-solving skills in religious education than male students ( =3.93).  The scores obtained from the scale were handled in terms of a class variable, it was determined that the difference between the mean scores of the 11th ( = 3.96) and 12th grades ( = 4.00) was not significant.

PDF

___

Alver, Birol. “Üniversite Öğrencilerinin Problem Çözme Becerileri ve Akademik Başarılarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 21 (2005), 75-88.
Bilge, Filiz - Arslan, Aytaç. “Akılcı Olmayan Düşünce Düzeyleri Farklı Üniversite Öğrencilerinin Problem Çözme Becerilerini Değerlendirmeleri”. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi 2/13 (1999), 7-18.
Brand Gruwel, Saskia vd. “Information Problem Solving by Experts and Novices: Analysis of a Complex Cognitive Skill”. Computers in Human Behavior 21 (2005), 487-508.
Büyüköztürk, Şener. Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. Ankara: Pegem A Yayıncılık, 2012.
Çam, Sabahattin - Tümkaya, Songül. “Kişilerarası Problem Çözme Envanteri Lise Öğrencileri Formu’nun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 5/2 (2008), 1-17.
Çelikkaleli, Öner - Gündüz, Bülent. “Ergenlerde Problem Çözme Becerileri ve Yetkinlik İnançları”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 19/2 (2010), 361-377.
Çevik Demir, Şükran. Ergenlerde Benlik Saygısı ve Dinî Başa Çıkma. Doktora Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
Dewey, John. How We Think. Boston: D.C. Heath, 1910.
Dündar, Süleyman. “Üniversite Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 24/2 (2009), 139-150.
D'Zurilla, Thomas J. vd. “Age and Gender Differences in Social Problem Solving Ability”. Personality and Individual Differences 25 (1998), 241-252.
Elliott, Timothy R. - Hurst, Morgan. “Social Problem Solving and Health”. Biennial Review of Counseling Psychology 1 (2008), 287-306.
Elkin, Nurten - Karadağlı, Fatma. “Üniversite Öğrencilerinin Problem Çözme Becerilerinin Değerlendirilmesi”. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi 1/1 (2015), 11-18.
Eryücel, Sema. Yaşam Olayları ve Dinî Başaçıkma. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
Ev, Halit. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Probleme Dayalı Öğrenme. Ankara: Nobel Yayın, 2012.
Folkman, Susan – Lazarus, Richard S.. “If It Changes It Must Be a Process: Study of Emotion and Coping During Three Stages of a College Examination”. Journal of Personaltiy and Social Pssychology 28/1 (1985), 150-170.
Folkman, Susan –Moskowitz, Judith Tedlie. “Coping: Pitfalls and Promise”. Annual Review of Psychology 55 (2004), 745-774.
Hebert, Randy vd. “Positive and Negative Religious Coping and Well-being in Women With Breast Cancer”. Journal of Palliative Medicine 12/6 (2009), 537-545.
Heppner, P. Paul - Baker, Charles E.. “Applications of the Problem Solving Inventory”. Measurement and Evaluation in Counseling and Development 29 (Ocak 1997), 229-241.
Heppner, P. Paul - Krauskopf, Charles J.. “An Information-Processing Approach to Personal Problem Solving”. The Counseling Psychologist 15 (1987), 371-447.
İşmen, Esra. “Duygusal Zekâ ve Problem Çözme”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 13 (2001), 111-124.
Jozwiak, Jim. “Teaching Problem-Solving Skills to Adults”. MPAEA Journal of Adult Education 33/1 (2004), 19-34.
Karasar, Niyazi. Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. Ankara: Nobel Yayınları, 2017.
Korkut, Fidan. “Lise Öğrencilerinin Problem Çözme Becerileri”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 22 (2002), 177-184.
Korkut, Şenol. Gençlik Sorunları ve İntihar. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
Kulaksızoğlu, Adnan. “Gençlik Çağı ve Ülkemizde Gençlik Sorunları”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 2 (1990), 133-144.
MEB. Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretim Programları. Ankara: MEB Yayınları, 2017.
Morgan, Clifford T.. Psikolojiye Giriş. çev. Hüsnü Arıcı. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları, 2000.
Mücahit, Mustafa. İmam Hatip Lisesi Meslek Dersleri Öğretiminde Öğretmenin Rolü (Sivas İli Örneği). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2016.
Orgovânyi Gajdos, Judit. Teachers’ Professional Development on Problem Solving Theory and Practice for Teachers and Teacher Educators. Rotterdam: Sense Publishers, 2016.
Özdamar, Kazım. Modern Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Eskişehir: Kaan Kitabevi, 2003.
Özkanal, Ümit - Bayrak, Emre. “İlkokul Türkçe Çalışma Kitaplarındaki Dinleme Etkinliklerinin Zihinsel Becerilere Göre Dağılımı”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 17/1 (2016), 201-220.
Pargament, Kenneth I. vd. “Religious Coping Among the Religious : The Relationships Between Religious Coping and Well-being in a National Sample of Presbyterian Clergy, Elders, and Members”. Journal for the Scientific Study of Religion 40/3 (2001), 497-513.
Peker, Hüseyin. Din Psikolojisi. İstanbul: Çamlıca Yayınları, 2003.
Saracaloğlu, A. Seda vd. “Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Öğrencilerinin Problem Çözme Becerileri ile Başarıları Arasındaki İlişki”. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 14 (2001), 121-134.
Seferoğlu, Sadi - Akbıyık, Cenk. “Eleştirel Düşünme ve Öğretimi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 30 (2006), 193-200.
Şahin, Nail vd. “Psychometric Properties of the Problem Solving Inventory in a Group of Turkish University Students”. Cognitive Therapy Research 17/4 (1993), 379-396.
Şirin, Turgay. “Ergenlerin Problem Çözme Becerileri ile Öznel Dindarlık Algıları Arasındaki İlişkinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”. Değerler Eğitimi Dergisi 15/3 (2017), 177-222.
Tatlılıoğlu, Kasım. “Sosyal Bir Gerçeklik Olarak İntihar Olgusu: Sosyal Psikolojik Bir Değerlendirme”. AIBU Journal of Social Sciences 12/2 (2012), 135-157.
Tezel, Ayfer vd. “Hemşirelik Öğrencilerinin Problem Çözme Becerileri ve Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi”. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 12/4 (2009), 1-10.
Tosun, Cemal. Din Eğitimi Bilimine Giriş. Ankara: Pegem Akademi, 7. Basım, 2012.
Vogt, W. Paul. Quantitative Research Methods for Professionals in Education and Other Fields. Columbus: Allyn & Bacon, 2006.
Yiğit, Yasin. Anadolu İmam Hatip Lisesi Meslek Derslerinin Problem Çözme Becerisi Kazandırması Açısından Fonksiyonelliği (Sivas İli Örneği). Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2019.
Yiğit, Yasin. “Din Öğretiminde Problem Çözme Becerisi Kazanma Amacına Erişim Düzeyi Ölçeği: Geçerlik, Güvenilirlik Çalışması”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 47 (2018), 347- 371.
Yüksel, Zeynep - Biçer, Esma. “İmam Hatip Lisesi ve Diğer Lise Türlerindeki Öğrencilerin Dindarlık Düzeyleri ile Bazı Zararlı Alışkanlık ve Kötü Davranışlara Sahip Olma Durumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Kırıkkale Örneği)”. Geleceğin İnşasında İmam Hatip Okulları. ed. İlhan Erdem vd. 2: 459-469. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2017.