Osmanlı Devleti’nde Yurtdışı Eğitimin Öncüleri (1830-1839)
Sultan II. Mahmud, gruplar halinde Avrupa’ya öğrenci göndermek suretiyle Osmanlı Devleti’nde yurtdışı eğitimi başlatan ilk Osmanlı padişahıdır. İlk olarak Serasker Hüsrev Paşa’nın evlatlıkları Fransa’ya tahsile gönderilmiştir. Bunların tahsildeki başarılı performansları daha sonraki öğrenciler için yurtdışı eğitimin kapısını ardına kadar açtı. Bu süreçte Avusturya, İngiltere, Fransa ve Prusya’ya çeşitli eğitim alanlarında ve muhtelif sayılarda öğrenciler gönderildi. Öğrencilerin hemen hemen hepsi askeri menşeliydi. Onlar yeni ordunun (Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye) askerleri, Mekteb-i Harbiye ve diğer modern askeri teknik okulların (Mühendishane-i Berri-i Hümayun ve Mühendishane-i Bahr-i Hümayun) talebeleri ile Tophane, Fişenkhane, Tersane, Baruthane gibi askeri müesseselerin mühendis ve teknisyenleriydi. Yurda döndüklerinde onlardan Batıdan elde ettikleri bilgi ve beceriyi ülkeye taşımaları bekleniyordu. Bu çalışmada Sultan II. Mahmud’la 1830’da başlayan yurtdışı eğitimin Tanzimat’a kadar nicelik ve nitelik olarak değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Dolayısıyla yurtdışı eğitimin amacı, öğrenci sayısı, eğitim alanları, tercih edilen ülkeler gibi konular detaylı olarak tartışılacaktır. Böylece Osmanlı devletinde yurtdışı eğitimin ilk safhasının genel karakteristiği belirlenmeye çalışılacaktır.
Anahtar Kelimeler:
Yurtdışı eğitim, , II. Mahmud, Osmanlı öğrencileri
___
- Ahmed Lütfi Efendi, Vak’anüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, I, Tarih Vakfı-YKY, İstanbul 1999.
- Ahmed Lütfi Efendi, Vak’anüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, I, Tarih Vakfı-YKY, İstanbul 1999.
- Akıncı, Gündüz, Türk-Fransız Kültür İlişkileri, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara 1973.
- Akyıldız, Ali, Osmanlı Bürokrasisi ve Modernleşme, 4. baskı, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
- Akyüz, Yahya, Türk Eğitim Tarihi, 25. baskı, Pegem Akademi, Ankara 2013.
- Aydüz, Salim, “Derviş Paşa (Kimyager)”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, I, 2. baskı, YKY, İstanbul 2008, 375-376.
- Davison, Roderic H, Osmanlı İmparatorluğu’nda Reform, çev., Osman Akınhay, I, Papirüs, İstanbul 1997.
- Eldem, Edhem, “Fransa’ya Eğitime Gönderilen Sadrazam İbrahim Edhem”, Popüler Tarih, 74, (Ekim 2006): 50-53.
- Ergin, Osman Nuri, Türkiye Maarif Tarihi, II, Osmanbey Matbaası, İstanbul 1939.
- Eryılmaz, Bilal, Osmanlı Devletinde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi, Risale Yayınları, İstanbul 1990.
- Findley, Carter V., Osmanlı İmparatorluğu’nda Bürokratik Reform Babıâli, 1789-1922, çev., Ercan Ertürk, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2014.
- Gencer, Ali ihsan, Bahriye’de Yapılan Islâhât Hareketleri ve Bahriye Nezâreti’nin Kuruluşu (1789-1867), 2. baskı, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2001.
- Gençoğlu, Mustafa, “Sultan II. Abdülhamid’in Yurtdışı Eğitim Politikası”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 2014, 33-73.
- Gençoğlu, Mustafa, “Batı Bilgi ve Teknolojisinin Osmanlı Bahriyesine Aktarımı”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 34 (58), 2015, 619-644.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi